II SA/Lu 296/12

Uzasadnienie

Decyzją z [...] Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej odmówił A. K. przyznania pomocy w formie bezzwrotnego zasiłku celowego w kwocie 17292,30 zł z przeznaczeniem na pokrycie kosztów związanych z remontem budynku mieszkalnego, położonego w miejscowości K. 13. Organ I instancji ustalił na podstawie opinii biegłego, że budynek zamieszkany przez stronę nie był bezpośrednio zalany przez powódź, a konieczność wykonania remontu istniała już przed powodzią. Przedmiotowy budynek posiada bowiem wady konstrukcyjne takie jak: brak opaski, brak rynien i rur spustowych pogorszyły, które nadal pogarszają stan techniczny budynku. Poza tym wskazał, że strona uzyskała po powodzi pomoc w wysokości 6000 zł. (decyzja kierownika MOPS z dnia [...], nr [...]).

W odwołaniu od powyższej decyzji A. K. podniosła, że jej gospodarstwo rolne zostało zalane w 100% i zgodnie ze sporządzonym kosztorysem opiewającym na kwotę 17292,30 zł. powinna otrzymać żądane świadczenie. Ponadto odwołująca wyjaśniła, że uzyskana przez nią pomoc w wysokości 6000 zł nie przeznaczyła na remont domu, ale na artykuły spożywcze, leki, opłaty za światło i gaz.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia [...], Nr [...] po rozpatrzeniu odwołania A. K. od decyzji organu I instancji utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. Powołując się na art. art. 40 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej organ II instancji uznał, że zaskarżona decyzja jest zgodna z prawem i mieści się w ramach przysługującego organowi uznania administracyjnego. Na podstawie oświadczeń strony, pisma Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego, jak i ustaleń biegłego szacującego koszty remontu domu ustalono, że powódź nie dotknęła budynku mieszkalnego strony bezpośrednio, natomiast na obszarze wokół budynku i w piwnicy pojawiła się woda z tzw. podsiąków. Biegły wyjaśnił, że zły stan techniczny domu spowodowany jest brakiem systemu odprowadzenia wody oraz że konieczność remontu istniała już przed powodzią.

Organ II instancji wyjaśnił, że strona po powodzi otrzymała już wsparcie od organów pomocy społecznej, a dom skarżącej jest zamieszkały i sprawuje swe podstawowe funkcje tzn. daje schronienie zamieszkałej w niej rodzinie. A. K. prowadzi bowiem wspólne gospodarstwo domowe z mężem E. K. oraz dorosłym synem J. K. Podstawą utrzymania rodziny są świadczenie emerytalne wnioskodawczym oraz jej małżonka w łącznej wysokości ok. 1600 zł miesięcznie. Ubocznie Kolegium dodało, że specjalne zasiłki celowe nie mają charakteru odszkodowawczego. Wnioskodawcy nie mogą domagać się wypłaty świadczeń z pomocy społecznej na zasadach typowych dla ubezpieczeń majątkowych. W sytuacji rodziny strony, która posiada schronienie i uzyskała wsparcie po powodzi oraz posiada stały dochód przekraczający kryterium ustawowe nie ma możliwości przyznania dalszej pomocy.

A. K. od powyższej decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie zarzucając zaskarżonej decyzji naruszenie przepisów postępowania: art. 7, art. 8, art. 77 oraz art. 80 K.p.a. polegającym na niewyjaśnieniu wszystkich istotnych okoliczności sprawy, w szczególności niedokładnym wyjaśnieniu charakteru oraz zakresu szkód pomocy jakiej potrzebował i nadal potrzebuje skarżąca oraz jej rodzina. Jej zdaniem organy nie wyjaśniły dlaczego koszty związane z osuszeniem, odgrzybieniem, remontem zatopionej piwnicy nie kwalifikują się jako koszty związane z naprawą szkód powstałych w skutek powodzi. Nie zgadza się przy tym ze stanowiskiem organów, że jej dom wymagał generalnego remontu przed powodzią. W ocenie skarżącej szkody powstałe w budynku mieszkalnym powstały w skutek powodzi i koszt przeprowadzenia robót budowlanych w jej domu wynoszą 17292,30zł. Skarżąca podniosła, że niesłusznie organy administracji odmówiły jej pomocy w formie bezzwrotnego zasiłku, mając na względzie, że w analogicznych sytuacjach faktycznych organy te przyznawały innym zasiłki na pokrycie szkód spowodowanych powodzią. Zdaniem skarżącej organ naruszył także art. 2 ust. 1, art. 3 ust. 1 oraz ust. 4 ustawy o pomocy społecznej. Skarżąca wyjaśniła, że dotychczasowo przyznana pomoc na podstawie art. 40 powyższej ustawy w wysokości 6000zł była niewystarczająca na zaspokojenie podstawowych potrzeb jej i jej rodziny tj. naprawę zniszczonego w skutek powodzi domu mieszkalnego.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o oddalenie skargi, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie zważył, co następuje:

Skarga nie jest zasadna. Zaskarżona decyzja – wbrew twierdzeniom strony skarżącej – nie narusza przepisów prawa.

W rozpoznawanej sprawie przedmiotem zaskarżenia jest decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] utrzymująca w mocy decyzję Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej z dnia [...] odmawiającej przyznania pomocy w formie bezzwrotnego zasiłku celowego w kwocie 17292,30zł z przeznaczeniem na pokrycie kosztów związanych z remontem budynku mieszkalnego. Wobec tego, że przedmiotem żądania skarżącej było przyznanie zasiłku celowego, którego przyznaje się osobie albo rodzinie, która poniosła straty w wyniku klęski żywiołowej organy w niniejszej sprawie w podstawie prawnej wskazały art. 40 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.).

Przyznanie zasiłku celowego oparte jest na uznaniu administracyjnym, które pozostawia organowi pewną swobodę co do tego czy świadczenie przyznać. Cechą specyficzną uznania jest to, że decyzja taka nie podlega kontroli sądowej z punktu widzenia celowości rozstrzygnięcia. (por. I. Bogucka, Państwo prawne a problem uznania administracyjnego, Państwo i Prawo 1992, z. 10, s.32 i nast.) Nie oznacza to jednak wyłączenia decyzji uznaniowych całkowicie spod kontroli sądowej, choć kontrola ta jest ograniczona. Jak podkreślił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 8 maja 2002r. (sygn. akt SA/Sz 2548/00, niepubl.) kontrola legalności decyzji wydawanych w ramach uznania administracyjnego sprowadza się do oceny czy organ administracji uwzględnił całokształt okoliczności faktycznych, mających znaczenie w sprawie oraz czy w ramach swego uznania nie naruszył on zasady swobodnej oceny dowodów. Kontrola sądu dotyczy więc prawidłowości postępowania organu administracji poprzedzającego wydanie decyzji. W szczególności polega ona na sprawdzeniu czy wydanie decyzji poprzedzone zostało prawidłowo przeprowadzonym postępowaniem dowodowym oraz wyjaśnieniem stanu faktycznego sprawy, do czego zobowiązane są organy obu instancji na podstawie art. 7, 77 § 1 i 80 K.p.a.

Jak wynika z akt administracyjnych Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej decyzją z dnia [...] na podstawie art. 40 ust. 1 i ust. 3 ustawy o pomocy społecznej udzielił skarżącej pomocy finansowej w formie zasiłku celowego w wysokości 6000 zł w związku z powodzią oraz poniesieniem strat w gospodarstwie domowym, znalezieniem się trudnej sytuacji życiowej i brakiem możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych w oparciu o środki własne. Z powyższego wynika, że niezasadny jest zarzut skarżącej, iż w tej samem sytuacji organ raz przyznaje pomoc finansową, a raz nie. Trzeba bowiem wskazać, że przyznana wcześniej skarżącej pomoc opierała się na innej podstawie prawnej tj. na podstawie art. 40 ust. 1 i ust. 3 ustawy, a nie jak w zaskarżonej decyzji na podstawie art. 40 ust. 2 tej ustawy. Wobec tego organ rozpoznając obie sprawy kierował się innymi przesłanki uzasadniającymi przyznanie bądź odmowę żądanego świadczenia. Prawidłowo w zaskarżonej decyzji ustalono jaka była przyczyna powstałych szkód i zniszczeń na podstawie przeprowadzonych oględzin. W tej kwestii wypowiedział się również biegły, na co wskazywała decyzja SKO z dnia [...] uchylająca poprzednią decyzję Kierownika OPS z dnia [...] odmawiająca przyznania A. K. pomocy w formie bezzwrotnego zasiłku celowego.

W niniejszej sprawie organ wyczerpująco przeprowadził postępowanie wyjaśniające, a dokonane przez niego ustalenia pozwalają stwierdzić, że - działając w granicach przysługującego mu uznania - miał prawo odmówić uwzględnienia wniosku skarżącej o przyznanie jej zasiłku celowego na pokrycie kosztów remontu budynku mieszkalnego. Organ zasadnie umotywował odmowę wskazując, że budynek skarżącej nie został bezpośrednio dotknięty skutkami powodzi 2010r. Wskazuje na to przede wszystkim opracowany w sprawie tzw. "Kosztorys robót budowlanych remontu obiektu budowlanego uszkodzonego w wyniku powodzi w 2010r.", którego opracowania domagała się skarżąca. Opracowanie to zostało sporządzone przez A.-H. N., który legitymuje się decyzją o stwierdzeniu przygotowania zawodowego do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie z dnia 22 kwietnia 1988r. Kosztorys z dnia 27 grudnia 2011r. powstał w oparciu na dokonanej w dniu 21 grudnia 2011r. wizji lokalnej przy udziale A. K. Z ustaleń poczynionych przez rzeczoznawcę wynika, że "budynek nie został bezpośrednio zalany przez falę powodziową, co potwierdził właściciel budynku", a stan budynku przed powodzią kwalifikował go do gruntowego remontu. Z opisu budynku wynika, że jest on nieocieplnony, podwaliny budynku drewniane położone bez izolacji na podmurówce z cegły, a dach jest bez rynien i rur spustowych oraz opaski wokół domu, co – zdaniem sporządzającego opracowanie - pogarszało i nadal pogarsza jego stan techniczny niezależnie od powodzi w roku 2010.

Fakt, że szkody powstałe w budynku skarżącej nie powstały w wyniku powodzi uzasadnia także pismo Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...], w którym wskazano, że "budynki nie zalane wodą powodziową nie były objęte oceną wstępną".

Skoro zatem uszkodzenia istniejące w budynku skarżącego nie są wynikiem bezpośrednio powodzi, to zasadnie przyjęły organy orzekające w niniejszej sprawie, iż brak jest podstaw do przyznania skarżącej zasiłku celowego na podstawie art. 40 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej. Organy pomocy społecznej dopuściły i przeprowadziły dowód z opinii rzeczoznawcy, który wypowiedział się w tej kwestii, iż występujące ślady wilgoci nie powstały w wyniku powodzi, lecz są następstwem wadliwie wykonanej izolacji przeciwwilgociowej ścian i podmurówki (por. wyrok WSA w Lublinie z dnia 26 maja 2011r., sygn. akt II SA/Lu 196/11, publ. Centralna Baza Orzeczeń i Informacji o Sprawach).

W ocenie sądu, organy administracji przeprowadziły wnikliwie postępowanie dowodowe, zapoznały się szczegółowo z sytuacją skarżącej i jej rodziny. Skarżący brała czynny udział w toku postępowania administracyjnego. Bezpodstawny jest także zarzut, iż rzeczoznawca wyraził w opinii jedynie przypuszczenie, co do przyczyn śladów wilgoci, bowiem biegły w sposób jednoznaczny sformułował wnioski opinii stwierdzając, że "stan budynku przed powodzią kwalifikował go i tak do gruntownego remontu".

Wyjaśnić należy, że świadczenia z pomocy społecznej nie mają charakteru odszkodowania, nie stanowią rekompensaty za straty poniesione w wyniku klęski żywiołowej. Świadczenia te mają umożliwić poszkodowanym zaspokojenie ich podstawowych potrzeb, których nie mogą zrealizować wskutek szkód powstałych w związku z klęską żywiołową w gospodarstwie domowym. Powyższe wynika jasno ze wskazanej wyżej zasady pomocniczości wyrażającej się w tym, iż środki społeczne powinny być uruchamiane tylko wówczas gdy osoby i rodziny nie są w stanie przezwyciężyć trudnych sytuacji we własnym zakresie. To osoba wnioskująca o przyznanie pomocy zobligowana jest w pierwszej kolejności do przezwyciężenia we własnym zakresie swych problemów, a dopiero gdy nie jest w stanie tego dokonać, pomoc społeczna może być jej przyznana.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, sąd w myśl art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Tekst jedn.: Dz. U. z 2012r., poz. 270) orzekł jak w wyroku.

Orzeczenie o kosztach postępowania uzasadnia natomiast art. 250 tej ustawy w związku z § 18 ust. 1 pkt 1 lit. c i § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).