I SA/Go 184/12

Uzasadnienie

Wyrokiem z 27 czerwca 2012 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp. oddalił skargę R.D. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...] stycznia 2012 r. nr [...] w przedmiocie zabezpieczenia zobowiązania w zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych za 2006 rok od dochodów z nieujawnionych źródeł przychodów lub nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach.

Skarżący w postępowaniu przed sądem była reprezentowany przez doradcę podatkowego S.C., a zgodnie z treścią pełnomocnictwa obejmuje ono umocowanie do reprezentowania skarżącej w postępowaniu przed sądami administracyjnymi obydwu instancji.

Po doręczeniu odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem skarżący wystąpił z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie doradcy podatkowego. W uzasadnieniu podniósł, że nie jest w stanie sfinansować kosztów sądowych oraz wynagrodzenia doradcy podatkowego, ustanowienie którego miało pochłonąć wszystkie jego oszczędności. Skarżący zastrzegł jednak, że wnosi o wyznaczenie jako jego pełnomocnika doradcy podatkowego S.C..

Z oświadczenia zawartego we wniosku o przyznanie prawa pomocy jak również z informacji wynikających z wniosku żony skarżącego złożonego w równolegle prowadzonej sprawie z jego skargi (sygn. akt I SA/Go 185/12) wynika, że skarżący, jak i jego żona nie mają oszczędności, nie posiadają rachunków ani lokat bankowych, a jedyny majątek małżonków stanowią dom mieszkalny o pow. 123 m² oraz dziewiętnastoletni samochód marki [...]. Małżonkowie utrzymują się z renty otrzymywanej przez męża skarżącej oraz emerytury otrzymywanej przez skarżącą; łączna wysokość tych świadczeń wynosi 1.832,06 zł brutto miesięcznie.

Referendarz sądowy postanowieniem z dnia 24 sierpnia 2012 r. zwolnił skarżącego od opłat sądowych, zaś w pozostałym zakresie wniosek oddalił uznając, że skarżący wraz z małżonką nie jest w stanie sfinansować swego udziału w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Jak podkreślił, wcześniej w toku postępowania w niniejszej sprawie, postanowieniem z 15 maja 2012 r. skarżący został zwolniony od wpisu od skargi, przy czym ustalenia dotyczące sytuacji majątkowej, które legły u podstaw przyznania prawa pomocy, były niemal zbieżne z wynikającymi z obecnie rozpoznawanego wniosku.

Ponadto wskazał, że skoro skarżący posiada ustanowionego pełnomocnika z wyboru, umocowując go do występowania w swoim imieniu zarówno przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym jak i Naczelnym Sądem Administracyjnym, jego wniosek w zakresie żądania ustanowienia doradcy podatkowego nie zasługuje na uwzględnienie.

Od postanowienia referendarza w części odmowy przyznania prawa pomocy w postaci ustanowienia doradcy podatkowego R.D. wniósł sprzeciw. W uzasadnieniu podniósł, że nie jest już reprezentowany przez doradcę podatkowego S.C.. Do sprzeciwu dołączył odwołanie pełnomocnictwa.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Zgodnie z art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270) zw. dalej p.p.s.a., w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, postanowienie, przeciwko któremu został wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd.

Prawo pomocy obejmuje na podstawie art. 244 § 1 p.p.s.a. zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego, co stanowi jego zakres całkowity w myśl art. 245 § 2 tej ustawy. Zgodnie z art. 245 § 3 p.p.s.a. prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków, albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata. Według zaś art. 245 § 4 cyt. ustawy częściowe zwolnienie od opłat lub wydatków może polegać na zwolnieniu od poniesienia ułamkowej ich części albo określonej ich kwoty pieniężnej.

Przepis art. 246 § 1 P.p.s.a. wskazuje przesłanki, na podstawie których następuje przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej. W zakresie całkowitym następuje ono, gdy osoba fizyczna wykaże, iż nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, a w zakresie częściowym, gdy wykaże, iż nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Z treści cyt. powyżej przepisu wynika, że ciężar wykazania występowania przesłanek uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na osobie składającej wniosek w zakresie przyznania tego prawa. Okoliczności wskazane w tym wniosku należy uzasadnić i uprawdopodobnić, a uznanie, czy to nastąpiło, należy do oceny Sądu.

Mając na względzie powyższe zasady, a przede wszystkim sytuację majątkową skarżącego Sąd uznał za zasadne zwolnienie jej od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych ponieważ finansowanie swego udziału w postępowaniu sądowoadministracyjnym w sytuacji finansowej skarżącego mogłoby prowadzić do uszczerbku utrzymania koniecznego.

Przechodząc zaś do wniosku skarżącego o ustanowienia doradcy podatkowego, Sąd stwierdza brak podstaw do uwzględnienia wniosku w tym zakresie.

Przede wszystkim, że skarżący wraz z małżonką zarówno w postępowaniu podatkowym i zabezpieczającym, jak i w postępowaniu przed sądem korzystali z usług jednego pełnomocnika z wyboru - doradcy podatkowego S.C.. Zgodnie z treścią pełnomocnictwa obejmowało ono również umocowanie do reprezentowania skarżącej w postępowaniu przed Naczelnym Sadem Administracyjnym. Istotną okolicznością w sprawie jest także to, że to sam skarżący zrezygnował z usług tego pełnomocnika. Wskazać zatem należy, że sama okoliczność, że skarżący zrezygnował z pełnomocnika ustanowionego z wyboru nie może być automatycznie przesłanką do przyznania mu pełnomocnika z urzędu.

Warto też dodać, że i skarżący, i jego małżonka osiągają wprawdzie niskie lecz stałe dochody, które w zdecydowanej części pochłaniane są przez wydatki na bieżące utrzymanie. Mimo to, na etapie postępowania przez organami czy sądem I instancji, finansowanie usług pełnomocnika nie przekraczało ich możliwości majątkowych. Istotnym przy tym jest także to, że sytuacja majątkowa małżonków D., która legła u podstaw rozpoznawania wniosku prawa pomocy z dnia [...] maja 2012 r. była zbieżna z przedstawioną obecnie, i co ważne - nie uległa pogorszeniu. Brak jest zatem podstaw do przerzucenia na Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej skarżącemu przez ustanowionego pełnomocnika.

Trzeba też pamiętać, że prawo pomocy w zakresie całkowitym czyli obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie pełnomocnika (art. 245 § 2 p.p.s.a.) może być przyznane w sytuacjach wyjątkowych i być stosowane w stosunku do osób żyjących w ubóstwie. Przykładowo do takich osób można zaliczyć bezrobotnych bez prawa do zasiłku lub osoby ze względu na okoliczności życiowe pozbawione całkowicie środków do życia (tak. M. Niezgódka - Medek [w:] B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka - Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Wydanie III, Warszawa 2009 r., str. 696; zob. też cyt. tamże orzecznictwo NSA). W ocenie Sądu, sytuacja majątkowa małżonków D. do skrajnie trudnych nie należy.

Mając zatem powyższe na względzie Sąd postanowił jak w sentencji.