I SA/Sz 889/12

Uzasadnienie

M. Spółka z o.o. w K., w odpowiedzi na wezwanie sądu do uiszczenia wpisu od skargi w kwocie [...], wniosła na urzędowym formularzu PPPr o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych.

Z uzasadnienia wniosku oraz załączonych do wniosku dokumentów wynika, co następuje.

Spółka prowadzi działalność w zakresie produkcji zabawek, działalność hotelarską, restauracyjną, działalność w zakresie gier na automatach i gier na automatach o niskich wygranych, działalność rozrywkową i rekreacyjną.

W formularzu PPPr strona wykazała, że na koniec 2011 r. poniosła stratę

w wysokości [...], jej kapitał zakładowy wynosi [...], zaś wartość środków trwałych [...]. Na koniec września 2012 r. posiadała na rachunku bankowym w [...] środki pieniężne w wysokości [...].

Do wniosku zostały załączone: bilans i rachunek zysków i strat sporządzone na dzień 31 grudnia 2011 r. oraz wyciąg z wykazanego we wniosku rachunku bankowego z 30 września 2012 r. ze stanem środków w wysokości [...].

Pismem z 23 października 2012 r. Spółka została wezwana do przedłożenia dodatkowych dokumentów dotyczących sytuacji finansowej, w tym:

- wyciągu z księgi rachunkowej spółki zawierającej zestawienie przychodów, kosztów uzyskania przychodów, dochodów (straty), wykaz aktywów i pasywów (inwentarz), ewidencję stanu środków pieniężnych za ostatnie trzy miesiące prowadzonej działalności gospodarczej (stan środków pieniężnych w kasie przedsiębiorstwa);

- odpisu rocznego zeznania podatkowego za 2011 r. wraz z potwierdzeniem złożenia w urzędzie skarbowym;

- wyciągu z prowadzonej ewidencji VAT, ewidencji dla potrzeb podatku akcyzowego oraz ewidencji dla podatku od gier za okres od 24 sierpnia 2012 r. do 23 października 2012 r., a także kopii deklaracji złożonych w rozliczeniu ww. podatków za ostatnie 3 miesiące lub zaświadczeń właściwych urzędów skarbowych i celnych

o nieskładaniu takich deklaracji;

- zestawień należności i zobowiązań spółki na dzień 23 października 2012 r.;

- wyciągów ze wszystkich rachunków bankowych Spółki (w tym o nr [...] albo dokumentów potwierdzających jego likwidację)

z ich stanem za okres od 15 lipca 2012 r. do 23 października 2012 r.

Wykonując powyższe zobowiązanie, skarżąca przedłożyła:

1. deklaracje VAT-7 za lipiec, sierpień, wrzesień 2012 r., z których wynika, że

w okresach tych Spółka deklarowała dostawy towarów oraz świadczenie usług w wysokości odpowiednio [...];

2. zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) przez podatnika podatku dochodowego od osób prawnych za 2011 r. (przychody: [...], koszty uzyskania przychodów [...], strata: [...],);

3. deklaracje dla podatku od gier POG-4 za lipiec, sierpień, wrzesień 2012 r.,

w których deklarowała odpowiednio: [...];

4. bilans za okres od 1 stycznia 2012 r. do 31 sierpnia 2012 r., z którego wynikają aktywa o wartości [...] (w tym środki trwałe: [...], należności długoterminowe: [...], i krótkoterminowe: [...], środki pieniężne w kasie i na rachunkach: [...]) oraz pasywa [...] (zobowiązania : [...]);

5. rachunek zysków strat za okres od 1 stycznia 2012 r. do 31 lipca 2012 r., wykazujący przychody ze sprzedaży [...], zysk ze sprzedaży [...], stratę z działalności operacyjnej [...], zysk

z działalności gospodarczej [...].

Rozpoznając wniosek zważyć należało, co następuje.

Przesłanki udzielenia prawa pomocy osobie prawnej uregulowane zostały w art. 246 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270, dalej zwana "P.p.s.a." ), zgodnie

z którymi osobie prawnej, a także jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej może być przyznane prawo pomocy:

1) w zakresie całkowitym – gdy wykaże, że nie ma środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania,

2) w zakresie częściowym – gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania.

Na wstępie należy wyjaśnić, iż w rozumieniu wyżej wymienionego przepisu przesłanka "braku dostatecznych środków na poniesienie kosztów postępowania" nie jest tożsama z ujemnym wynikiem rachunkowym działalności operacyjnej. Nieopłacalność prowadzonej działalności gospodarczej nie jest warunkiem wystarczającym dla przyznania prawa pomocy. Zdolność do poniesienia kosztów sądowych należy oceniać przez pryzmat takich wartości, jak powszechny obowiązek ponoszenia świadczeń i ciężarów publicznych oraz, niezależne od formy prawnej prowadzenia działalności gospodarczej, prawa do sądu. Przez brak dostatecznych środków w rozumieniu powołanego przepisu należy rozumieć brak realnych możliwości pozyskania środków na sfinansowanie kosztów sądowych, który ogranicza stronie realizację prawa do sądu. Ciężar procesowy wykazania tak rozumianej przesłanki spoczywa na wnioskodawcy.

Stwierdzić też trzeba, iż dla oceny istnienia przesłanki do przyznania prawa pomocy określonej w art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a. ma znaczenie nie tylko sytuacja finansowa spółki na dzień wniesienia wniosku o przyznanie prawa pomocy, czy nawet skargi do sądu, ale także sytuacja spółki we wcześniejszym okresie i na moment rozpoznawania wniosku o przyznanie prawa pomocy, bowiem dopiero analiza przebiegu zmian sytuacji finansowej pozwala ocenić, czy trudności spółki mają charakter trwały, czy też są jedynie przejściowe (por. postanowienie NSA

z 5 czerwca 2008 r., I FZ 236/08, publ. – baza orzeczeń NSA na: orzeczenia.nsa.gov.pl).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, należy stwierdzić, że spółka nie wykazała, iż nie dysponuje dostatecznymi środkami na poniesienie pełnych kosztów postępowania.

Przede wszystkim, wskazać należy, że skarżąca nie przedstawiła pełnej informacji odnośnie swojej, jak twierdzi trudnej, sytuacji finansowej. Wystosowane do niej wezwanie do przedłożenia dodatkowych dokumentów potraktowała wybiórczo, co już powoduje, że nie można uznać, że wykazała istnienie przesłanek, o których mowa w art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a. Nie przedłożyła bowiem wyciągów

w prowadzonych ewidencji podatkowych za ostatnie trzy miesiące, zestawienia zobowiązań i należności na dzień 9 października 2012 r., wyciągów ze wszystkich rachunków bankowych. Nie ustosunkowała się też w żaden sposób do wezwania

w tym zakresie.

Natomiast analiza złożonych oświadczeń i dokumentów prowadzi do wniosku, że skarżąca jest w dobrej kondycji finansowej i stać ją na uiszczenie wpisu od skargi, wynoszącego w tej sprawie [...]. Powyższa ocena uwzględnia fakt, że skarżąca prowadzi jednocześnie kilkanaście spraw przed tut. Sądem, w których również jest zobowiązana do poniesienia kosztów sądowych.

Dane zawarte w dokumentacji księgowej spółki w postaci bilansów i rachunków zysków i strat, deklaracji podatkowych, nie potwierdzają bowiem jej twierdzenia

o trudnej sytuacji finansowej i zagrożeniu jej dalszego istnienia. Ponadto, wbrew twierdzeniom skarżącej, spadek wartości jej aktywów nie oznacza utraty płynności finansowej. Z dokumentów wynika, że spółka obraca znacznymi środkami pieniężnymi, co świadczy o znacznych rozmiarach prowadzonej działalności gospodarczej i o posiadaniu możliwości płatniczych.

Za 2011 r. spółka deklarowała przychody w wysokości [...], koszty uzyskania przychodów w wysokości [...]i stratę w kwocie [...], przy czym strata podatkowa jest jedynie wynikiem bilansowym kosztów nad przychodami i nie świadczy o braku płynności finansowej.

W bilansie sporządzonym na dzień 31 sierpnia 2012 r. spółka wykazała stan środków w kasie przedsiębiorstwa i na rachunkach bankowych w kwocie [...], a z raportów bankowych, które nadesłała w sprawach I SA/Sz 821-823/12, wynika stan konta w [...] na dzień 30 września 2012 r. w kwocie [...]. Skarżąca pomimo wezwania nie przedłożyła wyciągów z innych rachunków bankowych, nie złożyła także żadnego oświadczenia, z którego wynikałoby, że w chwili obecnej nie posiada innych kont bankowych. Skarżąca nie wyjaśniła czy nadal posiada wskazany w wezwaniu rachunek bankowy o nr [...].

Ponadto spółka spłaca zobowiązania; na początku roku 2012r. wynosiły one [...] a na dzień 31 sierpnia 2012 r. [...]. Otrzymuje należności; wg bilansu na dzień 1 stycznia 2012 r. wynosiły one [...],

a w bieżącym okresie (na 31 sierpnia 2012 r. ) – [...]. Natomiast aktywa trwałe spółki na dzień 1 stycznia 2012 r. miały wartość [...], a na dzień 31 sierpnia 2012 r. – [...].

W deklaracjach VAT-7 za lipiec, sierpień, wrzesień 2012 r. wykazała dostawy odpowiednio w kwotach [...], natomiast

z deklaracji podatku od gier za miesiące od lipca do września 2012 r. wynika, że uiściła zryczałtowany podatek w łącznej kwocie [...] za ten okres.

W ocenie rozpoznającego wniosek referendarza sądowego, z powyższych ustaleń sprawy nie wynika żadne zagrożenie dla istnienia przedsiębiorstwa,

a kontynuowanie przez spółkę działalności i obracanie znacznymi środkami pieniężnymi uprawnia do stwierdzenia, że jest to opłacalne, nawet jeśli przedsiębiorca przejściowo ma kłopoty finansowe. Należy w tym miejscu wskazać, że możliwość przyznania prawa pomocy dotyczy sytuacji, gdy obiektywnie brak jest możliwości poniesienia kosztów sądowych, a taka sytuacja w rozpoznawanej sprawie nie zachodzi.

Odnosząc się do argumentów spółki dotyczących zwiększenia obciążenia podatkiem od gier w wyniku wprowadzenia nowych przepisów podatkowych, stwierdzić należy, że nie jest to okoliczność uzasadniająca zwolnienie od kosztów sądowych. Zgodnie z ugruntowanym poglądem orzecznictwa administracyjnego należności publicznoprawne (w tym podatki) jak i koszty sądowe stanowią dochody budżetu państwa i przez to powinny być traktowane na równi. Ponadto, w doktrynie uznany jest także pogląd, że przedsiębiorca powinien zapewnić środki pieniężne na koszty sądowe na równi z koniecznością zapewnienia środków na inne wydatki na bieżącą swoją działalność. Oznacza to, że koszty sądowe nie powinny być brane pod uwagę dopiero wówczas, gdy przedsiębiorcy pozostaną wolne po rozdysponowaniu środki.

O konieczności uwzględnienia wniosku strony nie przesądza także obniżenie kosztów działalności poprzez redukcję zatrudnienia.

Wskazane działania spółki, polegające na obniżeniu kosztów działalności, są bowiem normalną konsekwencją kryzysu gospodarczego i dotyczą wielu przedsiębiorców. Nie uzasadniają zatem uprzywilejowanego potraktowania spółki

w stosunku do innych przedsiębiorców podejmujących podobne działania,

a nie korzystających z dofinansowania kosztów sądowych z budżetu państwa.

Końcowo ponownie wymaga podkreślenia, że udzielenie stronie prawa pomocy jest formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście niemożliwe. Przyjęcie przez stronę skarżącą innego priorytetu w wydatkach nie może stanowić podstawy do uznania, że Skarb Państwa winien kredytować wydatki związane

z prowadzeniem przez stronę skarżącą procesów sądowych tym bardziej wówczas, gdy posiada ona środki pieniężne i majątek.

Mając powyższe na uwadze, uznając, że spółka nie wykazała, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania, na podstawie

art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a., należało orzec jak w sentencji.