I SA/Gl 1063/12

Uzasadnienie

Na podstawie zarządzenia Przewodniczącego Wydziału z dnia 12 września 2012 r. wezwano pełnomocnika strony skarżącej, będącego radcą prawnym, do uiszczenia wpisu sądowego od skargi wniesionej na decyzję oznaczoną w sentencji niniejszego postanowienia w kwocie 1500 zł w terminie 7 dni pod rygorem odrzucenia skargi.

Odpowiadając w terminie na powyższe wezwanie pełnomocnik strony skarżącej złożył urzędowy formularz, wnosząc o przyznanie spółce prawa pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych. Z uzasadnienia wniosku wynika, że spółka w chwili obecnej znajduje się w trudnej sytuacji finansowej, a w 2010 r. poniosła stratę w kwocie 2.170.353,36 zł. Na skutek wprowadzenia nowych przepisów w przedmiocie podatku od gier na automatach o niskich wygranych, spółka zapłaciła o 277,8% podatku więcej niż gdyby uiszczała go na zasadach obowiązujących przed nowelizacją przepisów. Obecnie spółka podejmuje próby zrównoważenia kosztów zwiększonych należności podatkowych, obniżając koszty funkcjonowania firmy: z kwoty 42.548.449,58 zł w 2009 r. zredukowano je w 2010 r. do kwoty 29.590.804,36 zł. Powodem trudnej sytuacji jest również wstrzymanie wydawania nowych zezwoleń na prowadzenie powyższej działalności, wygasanie

i nieprzedłużanie posiadanych zezwoleń. W 2010 r. wygasły i nie zostały przedłużone cztery zezwolenia na prowadzenie działalności w łącznej liczbie 377 punktów gier. W tym roku spółce wygaśnie kolejne zezwolenie na prowadzenie działalności w 178 punktach gier. O pogarszającej się kondycji spółki świadczy chociażby fakt, że w 2009 r. (wg danych na dzień 31 grudnia 2009 r.) spółka prowadziła działalność w 606 punktach gier, natomiast w 2010 r. już tylko w 179. Na koniec maja 2011 r. zanotowano dalszy spadek i działalność prowadzono tylko w 154 punktach.

Z oświadczenia o majątku i dochodach wynika, że kapitał zakładowy (majątek lub środki finansowe) spółki stanowi kwota 2.336.820,00 zł. Wartość środków trwałych wyniosła 6.315.601,50 zł. Spółka posiada – w świetle oświadczenia – jeden rachunek bankowy, którego saldo – na koniec miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku – było dodatnie i wyniosło 916,23 zł.

Do wniosku dołączono bilans ze stanem na dzień 31 grudnia 2011 r., a także rachunek zysków i strat za okres od stycznia do grudnia 2011 r. oraz wyciąg

z rachunku bankowego potwierdzający ww. saldo środków pieniężnych.

Pismem z dnia 10 października 2012 r. referendarz sądowy wezwał pełnomocnika strony skarżącej do uzupełnienia danych zawartych we wniosku

o przyznanie prawa pomocy poprzez nadesłanie odpisów: zestawienia sald i obrotów z trzech ostatnich miesięcy; wyciągów ze wszystkich rachunków bankowych posiadanych przez skarżącą za okres ostatnich trzech miesięcy, a także dokumentów dotyczących lokat; informacji dodatkowej sprawozdania finansowego za 2011 r.; zeznania podatkowego skarżącej w podatku dochodowym od osób prawnych za 2011 r.; deklaracji na podatek od towar i usług oraz podatek od gier za trzy ostatnie miesiące; raportów kasowych za ostatnie trzy miesiące.

W odpowiedzi pełnomocnik spółki nadesłał plik dokumentów, z których wynika, że na koniec miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku o przyznanie prawa pomocy, tj. 30 września 2012 r., spółka posiadała na rachunkach bankowych środki pieniężne w łącznej kwocie 6.089,43 zł. Ponadto poza zdeklarowanym rachunkiem w druku PPPr, spółka posiada jeszcze cztery inne (tj. dwa rachunki

w B, rachunek w C i w D). Na koniec roku obrotowego, tj. na dzień 31 grudnia 2011 r. spółka posiadała środki pieniężne w kasie i na rachunkach bankowych w łącznej kwocie 1.812.546,78 zł (poz. B.III.c.tiret 1 bilansu). W okresie od lipca do września 2012 r. spółka dokonała dostawy towarów (świadczenia usług) na terytorium kraju, zwolnione od podatku od towarów i usług na łączną kwotę 3.877.461,00 zł (suma poz. nr 20 z deklaracji VAT-7). Wartość zdarzeń gospodarczych (podstawy) podlegających opodatkowaniu podatkiem pośrednim wyniosła w tym okresie 69.153,00 zł (suma poz. 29 z deklaracji VAT-7). Z raportu kasowego spółki za okres od 1 lipca 2012 r. do 30 września 2012 r. wynika m.in., że z kasy pokrywane są wydatki bieżące, w tym z tytułu opłat sądowych (na rzecz Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu i Krakowie na łączną kwotę 9.952,99 zł). Stan kasy na dzień 30 września 2012 r. wyniósł 97.845,10 zł.

Dodatkowo nadesłano niepełny wydruk informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego za rok 2011 r. (obejmujący jedynie strony od 4 do 8).

Postanowieniem z dnia 5 listopada 2012 r. referendarz sądowy odmówił przyznania prawa pomocy.

W sprzeciwie, złożonym w terminie do dokonania tej czynności, pełnomocnik strony skarżącej wniósł o uchylenie postanowienia z dnia 5 listopada 2012 r. oraz przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.

W uzasadnieniu sprzeciwu pełnomocnik strony podniósł, że majątek spółki nie może zostać spieniężony, gdyż stanowią go w przeważającej części automaty do gier o niskich wygranych, które mogą być eksploatowane jedynie do czasu wygaśnięcia udzielonej licencji. Wobec faktu, że nowe licencje nie będą wydawane, nowi nabywcy nie mogliby eksploatować zakupionych automatów, stąd popyt na ten majątek spółki, jak zaznaczył, jest obecnie zerowy. Z kolei sprzedaż majątku nieruchomego miałaby charakter nieodwracalny. Pełnomocnik strony skarżącej dodał, że uzyskiwane wpływy z trudem wystarczają na regulowanie bieżących należności, zaś relatywnie wysoka kwota zgromadzona na rachunku bankowym, nie pozwala na terminowe regulowanie bardzo wysokich kosztów prowadzonej działalności. Na poparcie swoich twierdzeń pełnomocnik spółki przytoczył poglądy zawarte w orzeczeniach sądów administracyjnych, w tym m.in.: tezę wyrażoną

w postanowieniu Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 września 2005 r., sygn. akt II OZ 954/05 oraz fragment uzasadnienia postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 czerwca 2010 r., sygn. akt I GZ 193/10.

Ponadto należy odnotować, że spółka wielokrotnie występowała do sądów administracyjnych z wnioskami o przyznanie prawa pomocy. W części tych spraw rozstrzygał już Naczelny Sąd Administracyjny, który oddalał zażalenia spółki na postanowienia sądów pierwszej instancji odmawiające przyznania spółce prawa pomocy. Tytułem przykładu można wskazać na orzeczenia wydane w sprawach o sygn. akt: II FZ 470/12, II FZ 311/12, II FZ 869/11, II FZ 734/11; wszystkie te orzeczenia dostępne są na stronie internetowej: www.orzeczenia.nsa.gov.pl).

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, iż zgodnie z art. 260 ustawy z dnia

30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., zwanej dalej "ppsa") w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, zarządzenie lub postanowienie, przeciwko któremu został on wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym.

W dalszej kolejności wskazać trzeba, że zgodnie z art. 246 § 2 pkt 2 ppsa prawo pomocy w zakresie częściowym, czyli stosownie do art. 245 § 3 ppsa obejmującym np. zwolnienie od opłat sądowych, może być przyznane osobie prawnej, gdy wykaże ona, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania.

Zwolnienie od kosztów sądowych stanowi zatem wyjątek od zasady ich uiszczania, mający zastosowanie jedynie w sytuacjach, gdy jest to konieczne dla zapewnienia stronie skarżącej prawa do sądu. Z tego powodu wspomniana strona musi nie tylko uprawdopodobnić, ale i wykazać, czyli udowodnić zaistnienie okoliczności uzasadniających wniosek o zwolnienie od obowiązku uiszczania wpisu.

Zdaniem Sądu, w rozpatrywanej sprawie strona skarżąca nie udowodniła braku dostatecznych środków na poniesienie kosztów postępowania w sprawie.

Przede wszystkim należy zauważyć, że aktywa trwałe spółki wynoszą 10.088.632,75 zł (zgodnie z bilansem na dzień 31 grudnia 2011 r.), a aktywa obrotowe 2.983.659,65 zł (wg bilansu na dzień 31 grudnia 2011 r.). Ponadto na koniec miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku spółka posiadała aktywne środki obrotowe w łącznej kwocie 103.934,53 zł (środki w kasie i na rachunkach bankowych). Przyjdzie zatem zauważyć, że wszystkie powyższe wartości wielokrotnie przewyższają wartość wpisu. Posiadane przez spółkę aktywa finansowe wystarczają zatem, w ocenie Sądu, na pokrycie kosztów postępowania sądowego, uwzględniając konieczność poniesienia kosztów także w pozostałych sprawach, zawisłych przed tutejszym Sądem. Wprawdzie spółka wskazała, że ubiegły rok podatkowy zakończyła stratą, to jednak biorąc pod uwagę wykazane aktywa obrotowe, można uznać, że sytuacja spółki nie potwierdza braku możliwości poniesienia przez nią kosztów postępowania w sprawie. Odnotować nadto w tym zakresie należy, że strata wynikająca z zeznań podatkowych i bilansu jest jedynie wynikiem bilansowym nadwyżki kosztów nad przychodami i nie jest tożsama

z brakiem środków finansowych i co za tym idzie, sama ta okoliczność nie warunkuje potrzeby udzielenia pomocy w postaci zwolnienia od kosztów sądowych (por. postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 24 czerwca 2008 r., sygn. akt I FZ 260/08, publ. LEX nr 479125 i z dnia 22 marca 2011 r., sygn. akt II GZ 112/11, publ. LEX nr 783893). Poniesienie straty za ostatni rok obrotowy nie uzasadnia przyznania prawa pomocy, jeśli spółka posiada znaczne środki w kapitale zakładowym, majątku lub środkach finansowych (zob. postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 18 lutego 2010 r., sygn. akt I SA/Bd 92/10, publ. LEX 659009). Wskazać zatem należy, że spółka posiada kapitał podstawowy o wartości 2.336.820,00 zł.

W świetle zgromadzonych w sprawie dokumentów spółka dysponuje znacznym majątkiem. Wprawdzie pełnomocnik strony podaje w sprzeciwie, że majątek spółki nie może zostać spieniężony, gdyż stanowią go w "przeważającej części" automaty do gier o niskich wygranych, to niemniej jednak, zdaniem Sądu, biorąc pod uwagę wysokość aktywów trwałych oraz fakt, iż majątku spółki

z pewnością nie stanowią wyłącznie tylko automaty do gier, majątek ten może stanowić źródło pokrycia kosztów sądowych, tak w niniejszej sprawie, jak również i w pozostałych sprawach z udziałem skarżącej, zawisłych przed tutejszym Sądem. Zwrócić uwagę należy na pogląd wyrażony w orzecznictwie, że osoba prawna nie może powoływać się tylko na to, że aktualnie nie dysponuje środkami na poniesienie kosztów sądowych, ale musi także wykazać, że nie ma ich, mimo iż podjęła wszelkie niezbędne działania, by zdobyć fundusze na pokrycie wydatków (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 marca 2011 r., sygn. akt I OZ 191/11, publ. nr LEX nr 794951). Zaakcentować także należy, że w orzecznictwie wielokrotnie podkreślano wyjątkowy charakter prawa pomocy, przyjmując że osoba prawna dysponująca wciąż majątkiem, którego wartość wielokrotnie przewyższa wysokość wpisu, nie mieści się – jak ujął to w swym postanowieniu Naczelny Sąd Administracyjny – w hipotezie art. 246 § pkt 2 ppsa (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 listopada 2004 r., sygn. akt FZ 463/04, niepubl.).

Ponadto podkreślić także trzeba, że przedstawione deklaracje dla podatku od towarów i usług pokazują, że spółka wykazuje również duże obroty, co wynika

z wskazanych w deklaracjach podstaw opodatkowania tym podatkiem. Taki sam wniosek wynika z analizy rachunku zysków i strat, zgodnie z którym przychody ze sprzedaży produktów stanowiła kwota 19.590.009,68 zł. Nie można także tracić

z pola widzenia okoliczności, że pomimo deklarowanych trudności finansowych spółka funkcjonuje na rynku gospodarczym i na bieżąco reguluje swoje zobowiązania. Część z tych zobowiązań stanowią należności z tytułu opłat sądowych ponoszonych na rzecz innych sądów administracyjnych (patrz raporty kasowe).

Ponadto odnosząc się do argumentacji dotyczącej zmian związanych

z prowadzoną przez spółkę działalnością, powtórzyć należy za Naczelnym Sądem Administracyjnym, że "niekorzystna dla Spółki nowelizacja ustawy o grach hazardowych zmieniająca dotychczasowe zasady udzielania licencji na automaty do gier nie może wyłączać powinności ponoszenia kosztów postępowania sądowego, które immanentnie są związane z ryzykiem prowadzenia działalności gospodarczej" (zob. postanowienie z dnia 19 sierpnia 2011 r. sygn. akt II FZ 436/11, publ. www.orzeczenia.nsa.gov.pl).

Niezależnie od powyższego należy także zwrócić uwagę, że wbrew zawartemu w formularzu oświadczeniu o posiadaniu tylko jednego rachunku bankowego, ujawniono, że spółka posiada w sumie co najmniej pięć takowych rachunków. Ponadto nie bez wpływu na ocenę wniosku pozostaje okoliczność, że informacja dodatkowa do sprawozdania finansowego za 2011 r. została złożona w niepełnej wersji. Negatywnie należy ocenić też fakt, że strona nie złożyła, pomimo wskazania wśród załączników do pisma z dnia 26 października 2012 r., zeznania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych za 2011 r. W świetle powyższych okoliczności uzasadniony jest wniosek, że pełnomocnik spółki przedstawił w druku PPPr tylko te okoliczności stanu faktycznego, które mogłyby przemawiać za przyznaniem skarżącej prawa pomocy.

Reasumując, zebrany w toku niniejszego postępowania materiał nie pozwala zdaniem Sądu na stwierdzenie, że przesłanka wymieniona w art. 246 § 2 pkt 2 ppsa w odniesieniu do skarżącej zachodzi. Jest tak tym bardziej dlatego, iż strona prowadząca działalność gospodarczą powinna wykazywać się szczególną zapobiegliwością w zakresie finansowania udziału w postępowaniu sądowoadministracyjnym, związanym z prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia

6 października 2004 r., sygn. akt GZ 71/2004, publ. ONSAiWSA 2005/1/8; por. również postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 lutego 2011 r., sygn. akt I FZ 27/11, publ. LEX nr 783621).

Mając powyższe na uwadze, Sąd, zgodnie z art. 246 § 2 pkt 2 ppsa orzekł jak w sentencji.