I SAB/Wa 389/12

Uzasadnienie

W piśmie z dnia 21 sierpnia 2012 r. J. R, G. K., A. S. i K. K. wniosły skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na przewlekłe prowadzenie przez Starostę [...] postępowania w przedmiocie rozpoznania wniosku o zwrot wywłaszczonej nieruchomości położonej w Z. oznaczonej ewidencyjnie numerem działki[...].

W uzasadnieniu skargi podniesiono, że wniosek o zwrot przedmiotowej nieruchomości został złożony w dniu 12 lipca 2001 r. W dniu 27 października 2005 r. Starosta Powiatu [...] o zawiesił z urzędu niniejsze postępowanie. W dniu

14 października 2009 r. skarżące złożyły wniosek o podjęcie zawieszonego postępowania. Starosta Powiatu [...] postanowieniem z dnia [...] listopada 2009 r. odmówił podjęcia zawieszonego postępowania, a Wojewoda [..] postanowieniem z dnia [...] marca 2010 r. nr [...] utrzymał je w mocy,

w uzasadnieniu stwierdzając brak podstaw do zawieszenia postępowania.

Wyrokiem z dnia 10 listopada 2010 r. sygn. akt I SA/Wa 841/10 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził nieważność ww. postanowień z powodu skierowania ich do osób nieżyjących.

Skarżące podniosły, że od daty wyroku organ nie podjął żadnych czynności zmierzających do podjęcia zawieszonego postępowania.

Wniesione w sprawie zażalenie na przewlekłe prowadzenie niniejszego postępowania Wojewoda [...] postanowieniem z dnia [...] czerwca 2012 r.

nr [...] uznał za nieuzasadnione. W odpowiedzi na skargę organ podniósł,

iż strony w toku niniejszego postępowania nie poczyniły żadnych starań do uzyskania tytułu własności na przedmiotową nieruchomość. Organ, po zwrocie akt z Sądu w dniu [...] marca 2011 r., w piśmie z dnia 29 kwietnia 2011 r. zwrócił się do stron o dokładne wskazanie stron postępowania oraz spadkobierców osób zmarłych. Odpowiedź

na powyższe pismo organ otrzymał w dniu 20 grudnia 2011 r. Zdaniem organu bezczynność stron postępowania w zakresie dostarczenia stosownych dokumentów potwierdzających czy to zmiany danych adresowych czy to śmierć stron postępowania sprawiło, że niemożliwe było podjęcie zawieszonego postępowania.

W piśmie z dnia 12 listopada 2012 r. stanowiącym uzupełnienie skargi organ wniósł o jej oddalenie, podniósł, że podjął działania w celu ustalenia spadkobierców zmarłych właścicieli. Organ wskazał, że brak dokumentów umożliwiających ustalenie aktualnego kręgu stron postępowania powoduje, że przyczyny, niezależne od organu,

z powodu których nastąpiło zawieszenie postępowania nie ustały.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył co następuje:

Skargę należało uznać za uzasadnioną, co skutkowało wydaniem przez Sąd wyroku zobowiązującego organ do rozpoznania wniosku o zwrot nieruchomości

w określonym terminie. Wyjaśnić należy, że realizacja zasady ogólnej szybkości

i racjonalnego prowadzenia postępowania jest zagwarantowana przepisami określającymi terminy załatwiania spraw. Z ogólnych zasad postępowania administracyjnego wynika, że organy administracji państwowej mają obowiązek wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi

do załatwienia sprawy, zgodnie z art. 12 § 1 kpa, a także zobowiązane są podejmować wszelkie kroki niezbędne do jej wyjaśnienia i załatwienia w myśl art. 7 i art. 77 § 1 kpa. W rozpoznawanej sprawie oznacza to obowiązek podjęcia nie jakichkolwiek działań lecz działań celowych, zmierzających do rozpatrzenia wniosku o zwrot nieruchomości, przy czym z przepisu art. 35 § 1 i 2 kpa wynika obowiązek załatwienia sprawy

bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Nadto w świetle art. 36 § 1 i 2 kpa wymagane jest, aby w każdym przypadku niezałatwienia sprawy w ustawowym terminie organ podał stronom przyczyny zwłoki i wskazał nowy termin załatwienia sprawy. Ten sam obowiązek ciąży na organie administracji publicznej również w przypadku zwłoki w załatwianiu sprawy

z przyczyn niezależnych od organu.

Sąd w niniejszym składzie prezentuje pogląd, że organ przewlekle prowadzi postępowanie nie tylko wówczas, gdy w prawnie ustalonym terminie nie podejmuje żadnych czynności w sprawie, ale również wtedy, gdy je podejmuje, lecz mimo ustawowego obowiązku, po upływie terminów załatwienia sprawy, nie kończy postępowania wydaniem decyzji lub innego aktu administracyjnego.

W rozpoznawanej sprawie wniosek o zwrot wywłaszczonej nieruchomości położonej w Z. oznaczonej ewidencyjnie numerem działki [...] został złożony

do Starosty Powiatu [...] w dniu 19 lipca 2001 r. przez J. R. i J. C. Pozostałe zainteresowane strony złożyły wniosek

w dniu 10 czerwca 2005 r.

Postanowieniem z dnia [...] października 2005 r. Starosta Powiatu [...] zawiesił z urzędu na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 kpa przedmiotowe postępowanie

do czasu dostarczenia prawomocnego wyroku sądu powszechnego ustalającego

z imienia i nazwiska właściciela lub właścicieli przedmiotowej nieruchomości. Jednocześnie na podstawie art. 100 § 1 kpa zobowiązano strony do wystąpienia

do sądu powszechnego w terminie trzech miesięcy w sprawie ustalenia właściciela nieruchomości i wskazano, że dowód wystąpienia do Sądu należy dostarczyć do akt urzędu.

Z akt sprawy wynika, że strony ww. obowiązku nałożonego przez organ

nie wykonały i nie zamierzają tego uczynić. W dniu 19 października 2009 r. do organu wpłynął wniosek o podjęcie zawieszonego postępowania, który organ rozpoznał

i postanowieniem z dnia [...] listopada 2009 r. odmówił podjęcia zawieszonego postępowania, które postanowieniem Wojewody [...] z dnia [...] marca

2010 r. zostało utrzymane w mocy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 10 listopada 2010 r. sygn. akt I SA/Wa 841/10 stwierdził nieważność ww. postanowień organów obu instancji z uwagi na skierowanie ich do osób nieżyjących.

Jak wynika z akt administracyjnych akta sprawy zostały zwrócone stronie w dniu 31 marca 2011. Nadal więc pozostał do rozpoznania wniosek z dnia 19 października 2009 r. o podjęcie zawieszonego postępowania, który powinien być rozpatrzony

bez zbędnej zwłoki, najpóźniej w terminie określonym w art. 35 § 1 i 3 kpa.

Należy zaznaczyć, że organ administracji publicznej zmierza do załatwienia sprawy, jeżeli prowadzi postępowanie zgodnie ze standardami wskazanymi

w powołanych wyżej przepisach. Jeżeli tak nie jest, to występuje przypadek niezałatwienia sprawy w terminie, a więc pozostawania przez organ w bezczynności bądź prowadzenie przez organ przewlekle postępowania administracyjnego.

Taka sytuacja wystąpiła w niniejszej sprawie. Starosta Powiatu [...] rozpoznając wniosek o zwrot nieruchomości przekroczył terminy zakreślone

ww. wskazanych przepisach, bowiem od dnia złożenia wniosku o podjęcie zawieszonego postępowania do dnia wyrokowania organ nie rozpoznał tego wniosku

i nie zakończył ewentualnie postępowania.

Co prawda zgodnie z treścią art. 103 kpa zawieszenie postępowania wstrzymuje bieg terminów przewidzianych w kodeksie, jednakże obowiązkiem organu jest rozpoznanie wniosku o podjęcie zawieszonego postępowania. Akta sprawy niniejszej zostały zwrócone organowi I instancji w dniu 31 marca 2011 r. i od tej daty nie było przeszkód, w ocenie Sądu, do rozpatrzenia wniosku o podjęcie zawieszonego postępowania. Organ podejmował działania kierując pisma z dnia 29 kwietnia 2011 r. (do stron postępowania), 2 kwietnia 2012 r. (do Sądu Rejonowego w[...] ,

4 kwietnia 2012 r. (do stron postępowania), 18 kwietnia 2012 r. (do Urzędu Gminy B.), 9 lipca 2012 r. (do stron postępowania), 16 sierpnia 2012 r. (do Burmistrza Gminy B.) mające na celu ustalenie wszystkich stron postępowania,

a przede wszystkim spadkobierców W. S. – zmarłej strony postępowania w dniu 8 stycznia 2007 r., a więc w trakcie zawieszenia postępowania. Podejmowane przez organ czynności zdaniem Sądu są czynnościami pozornie tylko zmierzającymi do zakończenia niniejszego postępowania. Należy bowiem zauważyć,

że podstawą zawieszenia postępowania w niniejszej sprawie było wystąpienie zdaniem organu zagadnienia wstępnego – brak prawomocnego wyroku sądu powszechnego ustalającego z imienia i nazwiska właściciela lub właścicieli przedmiotowej nieruchomości. Jak wynika z akt strony nie zamierzają występować do sądu powszechnego z żadnym powództwem. Wskazać trzeba, że stosownie do art. 97 § 2 kpa zawieszenie postępowania administracyjnego można utrzymywać tylko do czasu ustąpienia przyczyny zawieszenia. Obowiązek podjęcia zawieszonego postępowania istnieje również wówczas, gdy okaże się, że nie istniała przesłanka, na podstawie

której postępowanie zostało zawieszone (pat. wyrok WSA w Warszawie z 18 grudnia 2006 r. sygn. akt II SA/Wa 1846/06). Tak więc należy przyjąć, że organ administracji publicznej ma obowiązek podjąć zawieszone postępowanie nie tylko w dacie ustania przyczyny zawieszenia, ale także wówczas, gdy okaże się, że przesłanka z powodu której postępowanie zostało zawieszone, w rzeczywistości nie istniała. W ocenie Sądu w niniejszej sprawie co najmniej wątpliwa jest zasadność zawieszenia postępowania

z przyczyny wskazanej w postanowieniu z dnia [... ] października 2005 r. Należy bowiem wskazać, że w postępowaniu o zwrot nieruchomości prowadzonym w trybie art. 136 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami to na organie prowadzącym postępowanie ciąży obowiązek ustalenia właścicieli w dacie

jej wywłaszczenia.

Należy również zauważyć, że z charakteru podejmowanych przez organ czynności oraz jego stanowiska zawartego w odpowiedzi na skargę wynika, że w jego ocenie przeszkody zawieszenia postępowania nie ustały, gdyż nie jest ustalony aktualny krąg stron postępowania w związku ze śmiercią W. S.

Stanowisko organu jest błędne, gdyż podstawa zawieszenia postępowania była zupełnie inna – art. 97 § 1 pkt 4 kpa, a okoliczność zgonu jednej z wnioskodawczyń

– W. S. po wszczęciu postępowania m.in. z jej wniosku o zwrot nieruchomości i wpływu tej okoliczności na dalszy bieg postępowania w tej sprawie jest kwestią odrębną. Wskazać trzeba, że każda spośród przesłanek zawieszenia postępowania administracyjnego wymienionych w art. 97 § 1 pkt 1-4 kpa jest przesłanką samodzielną, odrębną, jako mającą inny reżim prawno-procesowy zarówno

co do zawieszenia postępowania jak i jego podjęcia – podjęcie postępowania zawieszonego jest ściśle związane z przyczyną, która była podstawą jego zawieszenia. Pojawienie się zaś w trakcie zawieszenia postępowania innej przyczyny zawieszenia niż ta, z powodu której postępowanie zostało zawieszone stwarza nową sytuację procesową w tym zakresie, wymagającą stosownego zdefiniowania przez wydanie aktualizującego postanowienia w przedmiocie zawieszenia postępowania. Przesłanka określona w art. 97 § 1 pkt 4 kpa jest zupełnie inną przesłanką zawieszenia postępowania od wskazanej w art. 97 § 1 pkt 1 kpa, która ma zastosowanie, gdy w toku postępowania następuje śmierć strony lub jednej ze stron tego postępowania. Biorąc powyższe pod uwagę Sąd uznał, że nie można Staroście Powiatu [...] zarzucić bezczynności, a jedynie przewlekłe prowadzenie postępowania. Mając jednak na uwadze długość prowadzonego postępowania (od zwrotu akt w dniu 31 marca

2011 r.) oraz skomplikowany charakter sprawy jaką jest postępowanie w przedmiocie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości Sąd stwierdził, że przewlekłe prowadzenie

przez Starostę Powiatu [..] postępowania było naganne, jednak

nie noszące cechy rażącego naruszenia prawa.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 149 § 1 ustawy Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł jak na wstępie, o kosztach postępowania rozstrzygnął na podstawie art. 200 tej ustawy.