III SA/Po 1020/12

Uzasadnienie

Decyzją z dnia 30 października 2006 r. Kierownik Biura Powiatowego ARiMR przyznał L. J. płatność z tytułu wsparcia działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) na rok 2006 w łącznej wysokości [...] zł, w tym ONW – Nizinne strefa I – 2006 w kwocie [...] zł.

Postanowieniem z dnia 29 września 2010 r. Kierownik Biura Powiatowego ARiMR na podstawie art. 145 § 1 pkt 5 kpa wznowił z urzędu postępowanie w sprawie przyznania L. J. płatności ONW na rok 2006 zakończonej powyższą decyzją ostateczną z dnia 30 października 2006 r. ze względu na nowe dowody i okoliczności w sprawie ujawnione przez L. J. w dniu 14 września 2010 r.

Decyzją z dnia 7 kwietnia 2011 r. Kierownik Biura Powiatowego ARiMR uchylił własną decyzję z dnia 30 października 2006 r. i przyznał L. J. płatność ONW na rok 2006 w łącznej wysokości [...] zł (wynikającą z sankcji pomniejszających należność o kwotę [...] zł), w tym ONW – Nizinne strefa I – 2006 w kwocie [...] zł.

W uzasadnieniu organ I instancji wyjaśnił, że po wydaniu przez Kierownika Biura Powiatowego ARiMR decyzji z dnia 30 października 2006 r. przyznającej L. J. płatność ONW na rok 2006, w dniu 14 września 2010 r. L. J. przedłożył w Biurze Powiatowym własne oświadczenie, trzy oświadczenia syna D. J. oraz akt notarialny, z których wynika, że w dniu 26 stycznia 2005 r. L. J. przekazał D. J. działkę ewidencyjną 216/1 o powierzchni [...] ha i od tego czasu użytkownikiem tej działki jest D. J. W związku z powyższym Kierownik Biura Powiatowego ARiMR postanowieniem z dnia 29 września 2010 r. wznowił z urzędu postępowanie w sprawie przyznania L. J. płatności ONW do gruntów rolnych na rok 2006. W dniu 8 października 2010 r. do Biura Powiatowego ARiMR wpłynęło pismo z Biura Wsparcia Inwestycyjnego Wielkopolskiego Oddziału Regionalnego ARiMR w sprawie weryfikacji zobowiązań wynikających z umowy o dofinansowanie projektu D. J. z działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom", z którego wynika, że właścicielem i faktycznym użytkownikiem działki rolnej nr [...] jest D. J. W dniu 15 października 2010 r. L. J. złożył kolejne oświadczenie, że po przekazaniu ww. działki ewidencyjnej zaprzestał ją rolniczo użytkować.

Na podstawie zgromadzonego materiału sprawy organ przyjął, że L. J. zbył działkę ewidencyjną nr [...] D. J. w celu umożliwienia mu skorzystania z pomocy w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom". Pomimo tego L. J. zadeklarował tę działkę we wniosku o przyznanie płatności ONW na rok 2006. W związku z powyższym organ stwierdził, że w odniesieniu do tej działki L. J. nie spełnił warunku posiadania gruntów rolnych i prowadzenia na nich działalności rolniczej, wynikającego z § 2 i § 3 rozporządzenia z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. Nr 73, poz. 657 ze zm.). W konsekwencji organ stwierdził, że różnica pomiędzy powierzchnią zadeklarowaną we wniosku a powierzchnią stwierdzoną dla płatności JPO wynosi [...] ha. Wyliczona procentowa różnica pomiędzy powierzchnią działek zadeklarowanych we wniosku ([...] ha) a powierzchnią stwierdzoną ([...] ha) wynosi 6,35 %, czyli przekracza 3 %, lecz nie przekracza 20 %, a więc zgodnie z art. 51 ust. 1 rozporządzenia Komisji (WE) nr 796/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wdrażania wzajemnej zgodności, modulacji oraz zintegrowanego systemu administracji i kontroli przewidzianych w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1782/2003 ustanawiającym wspólne zasady dla systemów pomocy bezpośredniej w zakresie wspólnej polityki rolnej oraz określonych systemów wsparcia dla rolników (Dz. Urz. UE Nr L 141 z 30.04.2004 r. str. 18 ze zm.), kwota przyznanej płatności została pomniejszona o kwotę przypadającą na dwukrotność stwierdzonej różnicy w powierzchni działek.

Na skutek odwołania L. J. od powyższej decyzji Dyrektor Wielkopolskiego Oddziału Regionalnego ARiMR w Poznaniu decyzją z dnia 18 maja 2011 r. uchylił zaskarżoną decyzję w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania przez organ I instancji.

W uzasadnieniu decyzji organ odwoławczy podzielił stanowisko organu I instancji, że w sytuacji, gdy istnieją dowody (w szczególności akt notarialny i oświadczenia) świadczące o tym, że producent rolny składający wniosek o przyznanie płatności ONW nie był posiadaczem działki nr [...] i nie prowadził na niej działalności rolniczej w 2006 roku, nie jest możliwe przyznanie na jego rzecz płatności ONW do wskazanej działki. Mając jednak na uwadze, że to sam beneficjent poinformował organ o nieużytkowaniu ww. działki od dnia 26 stycznia 2005 r., organ odwoławczy wskazał na konieczność rozważenia przez organ I instancji możliwości zastosowania art. 68 rozporządzenia Komisji (WE) Nr 796/2004, przewidującego możliwość odstąpienia od naliczenia sankcji.

W wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy Kierownik Biura Powiatowego ARiMR decyzją z dnia 30 kwietnia 2012 r. przyznał L. J. płatność ONW na rok 2006 w łącznej wysokości [...] zł, w tym ONW – Nizinne strefa I – 2006 w kwocie [...] zł.

W uzasadnieniu organ I instancji ustalił stan faktyczny tożsamy z ustalonym w decyzji z dnia 7 kwietnia 2011 r., ponownie przyjmując, że w 2006 r. L. J. nie był faktycznym posiadaczem i nie prowadził działalności rolniczej na działce nr [...], wobec czego nie spełnił warunku przyznania płatności ONW do tej działki określonego w § 2 i § 3 rozporządzenia z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania objętej planem rozwoju obszarów wiejskich. Jednocześnie jednak, zgodnie ze wskazaniem organu odwoławczego, organ I instancji odwołał się do art. 68 ust. 2 rozporządzenia Komisji WE nr 796/2004 i na jego podstawie odstąpił od naliczenia sankcji.

Na skutek odwołania L. J. od powyższej decyzji Dyrektor Wielkopolskiego Oddziału Regionalnego ARiMR w Poznaniu decyzją z dnia 9 lipca 2012 r. uchylił zaskarżoną decyzję w całości i stwierdził, że decyzja Kierownika Biura Powiatowego ARiMR z dnia 30 października 2006 r. została wydana z naruszeniem prawa.

W uzasadnieniu decyzji organ przedstawił dotychczasowy przebieg postępowania i podzielił ustalenia faktyczne organu I instancji. Stwierdził, że w 2006 roku działka nr [...] nie była w faktycznym posiadaniu i rolniczym użytkowaniu przez L. J. z uwagi na przekazanie jej synowi – D. J. w dniu 26 stycznia 2005 r. W tej sytuacji organ odwoławczy zgodził się również z organem I instancji, że w związku z powyższym nie jest możliwe przyznanie L. J. płatności ONW do tej działki z uwagi na niespełnienie przesłanki posiadania (rolniczego użytkowania) tej działki określonego w § 2 i § 3 rozporządzenia z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania objętej planem rozwoju obszarów wiejskich. W konsekwencji powierzchnia, do której winna zostać naliczona płatność w ramach ONW wynosi [...] ha. Zasadne było również odstąpienie od nałożenia sankcji w przedmiotowej sprawie, ponieważ to sam L. J. poinformował organ I instancji, że nie był faktycznym użytkownikiem działki nr [...] w 2006 roku.

Reasumując organ odwoławczy stwierdził, że decyzja z dnia 30 października 2006 r. narusza prawo, ponieważ przyznaje płatności do działki rolnej, w posiadaniu której producent nie był już w chwili wydania tej decyzji. Jednakże z uwagi na to, że od dnia doręczenia tej decyzji upłynęło 5 lat, brak było podstaw do uchylenia tej decyzji i orzeczenia co do istoty sprawy (art. 146 § 1 kpa). W tej sytuacji organ odwoławczy stwierdził wydanie decyzji z dnia 30 października 2006 r. z naruszeniem prawa na podstawie art. 151 § 2 kpa.

W skardze na powyższą decyzję L. J. wniósł o jej uchylenie, podnosząc, że zaskarżona decyzja jest niesprawiedliwa i krzywdząca z uwagi na to, że skarżący uzyskane dopłaty w należnej części oddawał synowi D. J., a zatem nie doszło, zdaniem skarżącego, do wypłaty nienależnej.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko i argumentację zawarte w zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie w dniu 6 lutego 2013 r. strony podtrzymały zajęte prze siebie stanowiska. Pełnomocnik skarżącego, ustanowiony z urzędu, dodatkowo podniósł, że skarżącego wprowadzono w błąd, informując, że może złożyć wniosek o dopłatę, czy naruszono art. 7, art. 8 i art. 9 kpa. Sam skarżący oświadczył, że był przeszkolony przez przedstawicieli ARiMR i w czasie tych szkoleń informowano, że nie jest ważne, kto faktycznie pobierze dopłaty, a jedynie ważne jest, by nie pobrano płatności do tych samych działek. Dlatego skarżący składał wnioski o płatności, przekazując pieniądze synowi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Skarga nie zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie należy wyjaśnić, że postępowanie prowadzone w wyniku wznowienia jest samodzielnym postępowaniem, którego istotą jest ustalenie, czy zachodzi jedna z przesłanek wymienionych w art. 145 § 1 kpa. Postępowanie takie jest postępowaniem nadzwyczajnym, które toczy się w zawężonych ramach. Instytucja wznowienia postępowania ma bowiem na celu stworzenie prawnej możliwości ponownego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego i podjęcia rozstrzygnięcia sprawy zakończonej ostateczną decyzją, jeżeli postępowanie przed organami administracyjnymi było dotknięte wadami procesowymi, wyliczonymi wyczerpująco w art. 145 § 1 kpa.

W niniejszej sprawie podstawą wznowienia postępowania w sprawie przyznania L. J. płatności ONW na rok 2006 zakończonej decyzją ostateczną z dnia 30 października 2006 r. był art. 145 § 1 pkt 5 kpa. Zgodnie z tym przepisem w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji nie znane organowi, który wydał decyzję. Wzruszenie decyzji ostatecznej w oparciu o powyższą podstawę wznowienia jest możliwe, gdy:

1) wyjdą na jaw nowe dowody lub okoliczności faktyczne, tzn. nowe w stosunku do przeprowadzonego dotychczas postępowania,

2) dowody lub okoliczności muszą być istotne dla sprawy, czyli takie, które mogą mieć wpływ na odmienne rozstrzygnięcie,

3) dowód lub okoliczność musi istnieć w dniu wydania decyzji,

4) nie może być znana organowi, który wydał ostateczną decyzję.

W niniejszej sprawie prawidłowo stwierdzono w zaskarżonej decyzji, że zaistniała przesłanka wznowienia postępowania z art. 145 § 1 pkt 5 kpa. Sam skarżący ujawnił bowiem nową w stosunku do postępowania zakończonego ostateczną decyzją z dnia 30 października 2006 r. okoliczność, że w 2006 roku nie był on faktycznym użytkownikiem (posiadaczem) działki nr [...] i na potwierdzenie tej okoliczności przedstawił jednocześnie nowe dowody w postaci:

- własnego oświadczenia z dnia 14 września 2010 r. o przekazaniu w dniu 26 stycznia 2005 r. działki nr [...] synowi – D. (k. – załącznik 5 akt adm.),

- oświadczenia D. J. z dnia 12 września 2010 r., że jest właścicielem i użytkownikiem działki nr [...] (k. – załącznik 3 akt adm.),

- oświadczenia D. J. z dnia 14 września 2010 r. o użytkowaniu działki nr [...] od dnia 26 stycznia 2005 r. (k. – załącznik 7 akt adm.),

- oświadczenia z dnia 12 września 2010 r. D. J. jako właściciela działki nr [...] (k. – załącznik 6 akt adm.),

- aktu notarialnego z dnia 26 stycznia 2005 r., na mocy którego L. J. darował swojemu synowi D. J. działkę nr [...] (k. – załącznik 4/2 akt adm.).

Powyższa okoliczność została także potwierdzona dalszymi dowodami zebranymi w sprawie, a mianowicie:

- kolejnym oświadczeniem L. J. z dnia 15 października 2010 r., że nie użytkuje działki nr [...] od momentu jej przekazania synowi, tj. od 26 stycznia 2005 r. (k. – załącznik 9 akt adm.),

- informacją zawartą w piśmie Biura Wsparcia Inwestycyjnego Wielkopolskiego Oddziału Regionalnego z dnia 6 października 2010 r., z której wynika, że właścicielem i faktycznym użytkownikiem działki nr [...] jest D. J. (k. – załącznik 4/1 akt adm.).

Jak wskazano w zaskarżonej decyzji, posiadanie gruntów rolnych i prowadzenie na nich działalności rolniczej jest warunkiem przyznania płatności wynikającym z § 2 i § 3 rozporządzenia z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. Nr 73, poz. 657 ze zm.). W konsekwencji, wobec ujawnienia, że przesłanka ta w odniesieniu do działki nr [...] w 2006 roku nie była przez skarżącego spełniona, nie ulega wątpliwości, że decyzja ostateczna z dnia 30 października 2006 r. przyznająca skarżącemu płatności ONW również do tej działki narusza prawo.

Powyższe, w świetle art. 151 § 1 pkt 2 kpa uzasadnia uchylenie decyzji ostatecznej i rozstrzygnięcie sprawy co do istoty poprzez przyznanie płatności w pomniejszonej wysokości, tj. z pominięciem działki nr [...]. Nie ma przy tym znaczenia podnoszona przez skarżącego okoliczność, że uzyskane do tej działki płatności były przez niego przekazywane synowi D. J. jako właścicielowi i faktycznemu użytkownikowi tej działki. Przedmiotem badania w sprawie przyznania płatności są bowiem określone przepisami prawa przesłanki, których w odniesieniu do działki nr [...] skarżący nie spełnił. Przyznanie płatności skarżącemu w tym zakresie jest zatem wykluczone, ponieważ oznaczałoby to przyznanie płatności na rzecz osoby nieuprawnionej. W omawianej sprawie zasadne byłoby jedynie, jak słusznie stwierdził również organ w zaskarżonej decyzji, odstąpienie od sankcji (stosowanych w przypadku określonej różnicy między powierzchnią działek zadeklarowanych we wniosku a powierzchnią stwierdzoną), ponieważ to sam skarżący poinformował organ o nieprawidłowościach we wniosku o płatności co do działki nr [...], polegających na tym, zadeklarowana przez niego we wniosku działka nr [...] nie była przez niego faktycznie użytkowana. Stosownie bowiem do art. 68 ust. 2 rozporządzenia Komisji (WE) nr 796/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wdrażania wzajemnej zgodności, modulacji oraz zintegrowanego systemu administracji i kontroli przewidzianych w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1782/2003 ustanawiającego wspólne zasady dla systemów pomocy bezpośredniej w zakresie wspólnej polityki rolnej oraz określonych systemów wsparcia dla rolników (Dz.U.UE.L.2004.141.18) obniżki i wyłączenia przewidziane w rozdziale 1 nie mają zastosowania w odniesieniu do tych części wniosku pomocowego, odnośnie do co do których rolnik informował właściwy organ na piśmie, że wniosek pomocowy jest nieprawidłowy lub zdezaktualizował się od czasu złożenia, pod warunkiem że rolnik nie został powiadomiony o zamiarze właściwego organu co do przeprowadzenia kontroli na miejscu, oraz że ten organ nie poinformował rolnika o jakichkolwiek nieprawidłowościach we wniosku.

Rozstrzygnięcie na podstawie art. 151 § 1 pkt 2 kpa, tj. uchylenie decyzji ostatecznej z dnia 30 października 2006 r. w przedmiocie płatności ONW i orzeczenie co do istoty sprawy (przyznanie płatności w pomniejszonej wysokości – z pominięciem działki, co do której skarżący nie spełniał ustawowego warunku) było jednak wykluczone w niniejszej sprawie z uwagi na upływ 5 lat od daty doręczenia decyzji ostatecznej. Stosownie bowiem do art. 146 § 1 kpa uchylenie decyzji m.in. z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 3-8 nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat. W tej sytuacji organ odwoławczy na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 kpa prawidłowo orzekł o uchyleniu decyzji organu I instancji (która nie uwzględniała upływu 5-letniego terminu od daty doręczenia decyzji ostatecznej, istotnego w świetle art. 146 § 1 kpa, a jednocześnie jako decyzja wydana w wyniku wznowienia postępowania nie zawierała obligatoryjnego z punktu widzenia art. 151 § 1 pkt 2 kpa rozstrzygnięcia o uchyleniu decyzji ostatecznej) i orzekł co do istoty sprawy – stwierdzając na podstawie art. 151 § 2 kpa wydanie decyzji ostatecznej z dnia 30 października 2006 r. z naruszeniem prawa.

Odnosząc się natomiast do pozostałych zarzutów i twierdzeń skarżącego, podniesionych na rozprawie, należy wyjaśnić, że zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2012 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270) sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, a więc jest związany granicami sprawy. Kontrola sądowoadministracyjna w niniejszej sprawie ogranicza się zatem wyłącznie do badania legalności decyzji wydanej w wyniku wznowienia postępowania oraz decyzji ostatecznej w przedmiocie płatności w zakresie wyznaczonym stwierdzoną przesłanką wznowienia postępowania. Zarówno z punktu widzenia podstaw wznowienia, jak i warunków przyznania płatności podniesione przez skarżącego okoliczności dotyczące ewentualnych błędnych informacji przekazanych skarżącemu w zakresie możliwości ubiegania się o płatności nie mają znaczenia, dlatego nie mogły być w ogóle rozważane na gruncie niniejszego postępowania jako wykraczające poza jego ramy.

Mając powyższe na uwadze, skargę jako bezzasadną należało oddalić, o czym orzeczono jak w punkcie I sentencji wyroku na podstawie art. 151 powołanej ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącemu przez adwokata ustanowionego z urzędu orzeczono w punkcie II sentencji wyroku zgodnie z art. 250 powyższej ustawy oraz § 19 w zw. z § 18 ust. 1 pkt 1 c) i § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).