V SA/Wa 1868/12

Uzasadnienie

Zaskarżoną decyzją z [...] czerwca 2012 r. Dyrektor M. Oddziału Agencji i Modernizacji Rolnictwa utrzymał w mocy decyzję Kierownika Biura Powiatowego ARiMR w W. z [...] maja 2012 r., mocą której M. P. odmówiono płatności z tytułu gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania na 2011 r.

Zaskarżona decyzja zapadła w następującym stanie faktycznym:

Wnioskiem z dnia [...] maja 2011 r. M. P. wystąpiła o przyznanie jej płatności na 2011 r. z tytułu gospodarowania na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania deklarując do płatności [...] ha w tym działki rolne położone na działkach ewidencyjnych nr ewid. [...] i [...] o pow. [...] ha, położone we wsi O. Do wniosku dołączyła oświadczenie o uprawie zbóż. Pismem z dnia [...] lipca 2011 r. wnioskodawczyni została wezwana do złożenia wyjaśnień. W odpowiedzi na pismo wnioskodawczyni złożyła korektę wniosku, 2 akty notarialne, oświadczenie, że jest właścicielką w/w działek od [...] stycznia 2011 r. oraz, że działki te użytkuje i nie wyraża zgody na korzystanie z nich przez osoby trzecie. W dniu [...] sierpnia 2011 r. wnioskodawczyni złożyła oświadczenie, że działka o nr [...] została zalana wodą na powierzchni [...] ha co uniemożliwia wykonywanie na niej zabiegów rolniczych. W związku z faktem, że w odniesieniu do działek rolnych położonych na działkach ewidencyjnych nr [...] i [...] o płatności ubiegał się również inny rolnik, przeprowadzono w dniu [...] października 2011 r. rozprawę administracyjną, na którą wezwano zainteresowanych rolników jako strony oraz świadka w osobie ojca wnioskodawczyni J. P. W toku rozprawy, w której wzięła udział wnioskodawczyni i świadek zeznali oni, że poprzednim właścicielem gruntów był świadek, który dokonał na rzecz wnioskodawczyni darowizny. W kwietniu 2011 r. wnioskodawczyni z ojcem pojechała na działki rolne żeby przygotować je pod uprawę, lecz okazało się, że są one już obsiane przez inną, nieznaną jej osobę. Wnioskodawczyni złożyła wniosek o płatności uznając, że przyszłe plony stanowią jej własność jako właścicielki gruntów. W dniu [...] sierpnia 2011 r. pojechała na grunty aby skosić zboże lecz okazało się, że plony zostały już zebrane. W dniu [...] października 2011 r. wnioskodawczyni cofnęła wniosek w odniesieniu do działek nr [...] i [...].

Decyzją z [...] lutego 2012 r. Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w W. odmówił M. P. przyznania płatności i nałożył na nią sankcję. W związku z odwołaniem rolniczki Dyrektor Oddziału Regionalnego ARiMR decyzją z [...] marca 2012 r. uchylił zaskarżoną decyzję wskazując, że nie została ona właściwie wyjaśniona w zakresie właściwego ustalenia powierzchni gruntów uprawnionej do płatności. Ponownie rozpatrując sprawę decyzją z dnia [...] maja 2012 r. nr [...] Kierownik Biura odmówił stronie przyznania płatności i nałożył na nią sankcję w wysokości [...] zł.

Wnioskodawczyni odwołała się od decyzji wskazując, że nie zgadza się na odmowę przyznania jej dopłat z tytułu ONW jak również obciążenia jej sankcjami wieloletnimi. Wskazała, że bez swojej winy została pozbawiona prawa użytkowania gruntów stanowiących jej własność. Wyjaśniła, że ażeby odzyskać należące do niej działki musiała wytoczyć powództwo o ich wydanie, uzyskując wyrok Sądu Rejonowego w tym przedmiocie dzięki czemu od [...] grudnia 2011 r. użytkuje sporne działki. Podkreśliła, że nie mogąc korzystać w całości ze swoich gruntów zmuszona była kupić paszę dla hodowanych zwierząt ponosząc w związku z tym koszty. Nie zgadza się w związku z tym ze stanowiskiem organu, że nie użytkując gruntów nie poniosła kosztów ich uprawy. Wnioskodawczyni wyjaśniła, że jeśli chodzi o płatności uważa, że powinna je dostać do gruntów, które uprawiała za wyjątkiem działki [...] i części działki [...] (łąki) w odniesieniu, do której w terminie do [...] lipca 2011 r. złożyła oświadczenie o niemożności jej koszenia ze względu na zalanie wodą, którego treść nie została uwzględniona w decyzji.

Dyrektor M. Oddziału ARiMR utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. Dyrektor Oddziału podzielił ustalenia faktyczne organu I instancji. W uzasadnieniu decyzji wskazał, że wnioskodawczyni zadeklarowała do płatności z tytułu ONW strefa nizinna II [...] ha, zaś powierzchnia stwierdzona wyniosła [...] ha. Dyrektor wskazał, że działki nr [...] zostały wycofane. Ta okoliczność oraz ustalenie różnic w faktycznej powierzchni działek (PEG) nr [...] spowodowała, że wyliczona procentowo różnica między powierzchnią działek zadeklarowaną a stwierdzoną wyniosła [...] %. Wskazując na treść art. 16 ust. 5 akapit 1 rozporządzenia Komisji (WE) nr 65/2011 z dnia 27 stycznia 2011 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia (WE) nr 1698/2005 w odniesieniu do wprowadzenia procedur kontroli oraz do zasady wzajemnej zgodności w zakresie środków wsparcia rozwoju obszarów wiejskich (Dz. Urz. UE L 25 z 28 stycznia 2011) organ stwierdził, że ponieważ różnica między powierzchnią stwierdzoną a zadeklarowaną przekracza 50% należało odmówić przyznania pomocy oraz nałożyć sankcję stanowiącą kwotę wyliczoną w odniesieniu do różnicy między powierzchnia zadeklarowaną a stwierdzoną. Kwota sankcji jest potrącana z kwot pomocy przyznanej w ciągu trzech lat liczonych po upływie roku, w którym wykryto różnicę. Wyliczona w ten sposób kwota sankcji wynosi [...] zł . Dyrektor wskazał, że strona podpisując wniosek zobowiązała się do niezwłocznego informowania o wszelkich zmianach, które zaistniały w odniesieniu do zgłoszonych gruntów w okresie od dnia złożenia wniosku do dnia przyznania pomocy. Zgodnie z treścią art. 73 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1122/2009 jeżeli rolnik z własnej inicjatywy poinformuje Kierownika Biura Powiatowego, że dane zawarte we wniosku są nieprawidłowe lub się zdezaktualizowały, nie stosuje się pomniejszenia płatności ale jest to możliwe tylko wówczas dopóki nie został poinformowany o nieprawidłowościach we wniosku lub o wyznaczeniu kontroli. Organ odnosząc się do zasad przyznawania płatności określonych treścią art. 7 ust. 1, art. 18 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich jak również §2 rozporządzenia ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 11 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) Objętego PROW na lata 2007-2013" wskazał, że wnioskodawczyni nie spełniała koniecznych wymogów do przyznania pomocy, nie użytkując faktycznie działek [...] i [...], mimo, że była ich właścicielką. W posiadanie działek weszła dopiero - co sama przyznała - w grudniu 2011 r. Z tych względów nie mogło wywrzeć skutku jej oświadczenie dotyczące zalania wodą części działki nr ewid. [...].

Od decyzji tej wnioskodawczyni złożyła skargę.

W skardze wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji i zasądzenie kosztów postępowania zarzucając:

- naruszenie treści art. 7, 75 § 1, 77 § 1 k.p.a polegające na nie podjęciu przez organ czynności zmierzających do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego,

- naruszenie art. 6, 8, 9 k.p.a. przez brak uwzględnienia faktu, że przy rozpoznaniu sprawy został naruszony słuszny interes skarżącej jak również jej prawo do należytego informowania o okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy,

- naruszenie przepisów rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 11 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania " Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) Objętego PROW na lata 2007-2013" (Dz. U. 40,poz.329, z późn zm.) przez odmowę przyznania wnioskodawczyni płatności do działek rolnych o pow. [...] ha,

- naruszenie art. 21 ust. 2 pkt 1, pkt 2 i pkt 3 ustawy z 7 marca 2007 r. o wpieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków EFR na rzecz rozwoju obszarów wiejskich w zw. z art. 73 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1122/2009 z 30 listopada 2009 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonywania rozporządzenia Rady (WE) 73/2009 odnośnie zasady wzajemnej zgodności, modulacji oraz zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli w ramach systemów wsparcia bezpośredniego przewidzianych w wymienionym rozporządzeniu oraz wdrażania rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 w odniesieniu do zasady wzajemnej zgodności w ramach systemów wsparcia ustanowionego dla sektora wina (Dz. Urz. UE L 316 z 2 grudnia 2009 r.) polegające na nałożeniu sankcji mimo, że nieprawidłowości nie wynikają z winy skarżącej.

W uzasadnieniu skargi wnioskodawczyni ponowiła argumenty, które zawarła uprzednio w odwołaniu. Dodatkowo wskazała, że przed złożeniem wniosku o płatność z tytułu ONW a po stwierdzeniu, że nieznana jej osoba użytkuje jej działki ewid. nr [...] i [...] zwróciła się z ustnym wnioskiem do Kierownika Biura Powiatowego ARiMR o podanie jej danych dotyczących tego czy i kto wystąpił z wnioskiem o takie płatności, lecz odmówiono jej tej informacji. Dopiero po otrzymaniu w dniu [...] lipca 2011 r. pisma Kierownika Biura zwracającego się o udzielenie wyjaśnień dotyczących działek objętych wnioskiem dowiedziała się o innym rolniku ubiegającym się również o płatności. Spowodowało to, że w dniu [...] lipca 2011 r. złożyła korektę wniosku, oświadczyła, że jest właścicielką działek nr [...] i [...] oraz, że je użytkuje. Ponownie też (pisemnie) zwróciła się o udzielenie jej informacji dotyczącej osoby korzystającej z jej działek lecz Dyrektor ARiMR odmówił podania tej informacji. Odmawiając przyznania jej płatności organy administracyjne wskazywały wyłącznie na fakt, że nie korzystała faktycznie ze spornych działek, nie odnosząc się w żaden sposób do wskazywanego przez nią faktu, że korzystanie z działek ewidencyjnych nr [...] i [...] przez małż. N. nosiło znamiona przestępstwa. Skarżąca wskazała, że prawo własności jest dobrem chronionym przez Konstytucję i żeby odzyskać prawo faktycznego władania swoją własnością zmuszona była do wystąpienia na drogę sądową uzyskując korzystny dla siebie wyrok Sądu Rejonowego w W. Wskazała, że stanowisko organów jest nieprawidłowe, uzasadnienie decyzji organu I instancji nie zostało dostatecznie przedstawione a udzielane wyjaśnienia ustne lakoniczne i nieprofesjonalne. Ponadto organy wbrew przepisom prawa czyli rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 11 marca 2009 r. bezzasadnie odmówiły jej przyznania dopłat do uprawianej przez nią powierzchni [...] ha.

W odpowiedzi na skargę organ podtrzymał dotychczasowe argumenty i wniósł o jej oddalenie.

W piśmie procesowym z [...] stycznia 2013 r. skarżąca podkreśliła fakt niewłaściwego zastosowania przez organy treści art. 73 ust.1 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1122/2009 z 30 listopada 2009 dotyczący zmniejszeń i wykluczeń w zakresie płatności w sytuacji braku winy rolnika za zaistniałe nieprawidłowości. Wnioskodawczyni w dacie składania wniosku była przekonana, że jest jedyną posiadaczką spornych gruntów.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje.

Skarga nie jest zasadna a jej zarzuty należy uznać za nietrafne.

Jest niesporne, że skarżąca od [...] stycznia 2011r. stała się właścicielką gospodarstwa rolnego w tym działek ewidencyjnych nr [...] i [...]. Jest też bezsporne, że nie zaczęła ich użytkować rolniczo i nie miało to miejsca ani na dzień składania wniosku jak również na dzień 31 maja roku, w którym złożyła wniosek, co stanowi wymóg w myśl § 2. pkt 3 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 11 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej (...). Skarżąca w dacie składania wniosku wiedziała, ze inna osoba uprawia jej grunty, bo stwierdziła ten stan rzeczy w kwietniu 2011 r., mimo tego uznając, że jako właścicielce przysługują jej wszelkie prawa związane z gruntem, zdecydowała się ubiegać o dopłaty i stanowisko w tej kwestii podtrzymała składając w lipcu 2011 r. wyjaśnienia w odpowiedzi na wezwanie organu w zakresie istniejących nieścisłości w odniesieniu do gruntów objętych wnioskiem. Wniosek w części dotyczącej spornych działek wycofała dopiero po rozprawie administracyjnej , która odbyła się [...] października 2011 r. Składając wniosek skarżąca potwierdziła, że znane są jej zasady przyznawania pomocy a zatem powinna co najmniej wiedzieć, że pomoc ta przyznawana jest rolnikom, którzy w faktyczny sposób wykorzystują grunty. Wynika to z treści art. 18 ust. 1 ustawy z 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich, który stanowi, że "Jeżeli warunkiem przyznania pomocy jest posiadanie gospodarstwa rolnego lub gruntu i pomoc jest przyznawana do powierzchni gruntu, a grunt ten stanowi przedmiot posiadania samoistnego i posiadania zależnego, pomoc przysługuje posiadaczowi zależnemu gruntu". Prawidłowo przy tym organ wskazał, że wprawdzie w ustawie nie zawarto wprost definicji posiadania tym niemniej pojęcie to należy pojmować jako faktyczne korzystanie z gruntu związane z prowadzeniem produkcji rolnej. Brak jest jakiegokolwiek dowodu, że skarżąca przed złożeniem wniosku pytała w Biurze Kierownika ARiMR, kto uprawia jej grunty, ale znaczenie dla przyznania płatności ma sam fakt uprawiania gruntów przez inną osobę a o tym fakcie skarżąca wiedziała. Ponadto skoro stała się nową właścicielką gruntów powinna przed złożeniem wniosku ustalić jaki jest stan faktyczny na gruncie – i to zrobiła.

Należy stwierdzić, że zasada, zgodnie z którą dopłaty z tytułu ONW przyznawane są faktycznemu użytkownikowi gruntów stosowana jest od lat. Tym niemniej jeśli wnioskodawczyni po stwierdzeniu, że postronna osoba uprawia jej grunty bez jej wiedzy i zgody, miała wątpliwości co do prawa ubiegania się o dopłaty, powinna przed złożeniem wniosku uzyskać stosowną informację co do znaczenia takiego faktu. Bez znaczenia dla sprawy pozostaje okoliczność, że skarżącej nie podano danych personalnych rolnika, który również ubiegał się o dopłaty, co wynika z pisma Dyrektora ARiMR z [...] sierpnia 2011r. stanowiącego odpowiedź na jej pismo z [...] lipca 2011 r. –co podniosła w skardze. Istotne jest bowiem to, ze skarżąca sama nie użytkowała gruntu. Wyjaśnić przy tym należy, że dla kwestii płatności bez znaczenia pozostają przyczyny, dla których właściciel nie użytkuje własnego grunty jak również na jakiej podstawie gruntem tym włada posiadacz zależny. Konstrukcja przepisów dotycząca udzielania pomocy finansowej w ramach ONW, nie jest oparta o zasady wynikające z cywilistycznego podejścia do kwestii własności zatem powoływanie się na prawo własności i jego ochronę przewidzianą w Konstytucji, nie może przesądzać o trafności decyzji w zakresie dopłat.

Okoliczności sprawy związane ze złożeniem wniosku przez skarżącą zostały prawidłowo wyjaśnione w sprawie w związku z czym zarzut dotyczący naruszenia treści art. 7, 75 §1 i 77 §1 nie jest trafny. Brak jest podstaw ażeby uznać, że organ naruszył przepisy związane z informowaniem i pouczaniem skarżącej w sprawie (art. 6, 8, 9) biorąc pod uwagę, że otrzymywała ona stosowne informacje w ramach w jakich organ zobowiązany był je udzielać, zgodnie m.in. z treścią art. 21 ustawy z 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich. Organ wydał prawidłową decyzję odmawiając przyznania płatności powołując w tej mierze przepisy prawa znajdujące zastosowanie w sprawie. Należy podkreślić, że wyliczenie różnicy procentowej między powierzchnią zadeklarowaną gruntów a powierzchnią stwierdzoną zostało dokonane prawidłowo i wyniosło [...]%, co powoduje skutek określony treścią art.16 ust.5 akapit pierwszy rozporządzenia komisji (WE) nr 65/2011, to jest odmowę przyznania pomocy oraz konieczność wymierzenia sankcji potrącanej w myśl zasad określonych tym przepisem. Treść przepisu nie pozostawia wątpliwości, że odmawia się pomocy w całości a nie tylko do części gruntów, których rolnik nie uprawiał mimo, że wykazał je we wniosku celem ich otrzymania. Tym samym organ nie miał podstaw do przyznania wnioskodawczyni pomocy do części gruntów faktycznie przez nią uprawianych czyli do [...] ha, co podnosi ona w skardze.

Nie jest zasadny również zarzut dotyczący faktu, że organ nakładając na skarżącą sankcję dopuścił się naruszenia treści art. 73 ust. 1 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1122/2009 z 30 listopada 2009r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009. Treść wspomnianego art. 73 ust 1 i 2 stanowi, że 1. Zmniejszeń i wykluczeń, przewidzianych w rozdziałach I i II, nie stosuje się w przypadku gdy rolnik złożył wniosek zgodny ze stanem faktycznym lub gdy może wykazać, że nieprawidłowości nie wynikają z jego winy.

2. Zmniejszeń i wykluczeń przewidzianych w rozdziałach I i II nie stosuje się w odniesieniu do tych części wniosku o przyznanie pomocy, co do których rolnik informował właściwy organ na piśmie, że wniosek o przyznanie pomocy jest nieprawidłowy lub zdezaktualizował się od czasu złożenia, pod warunkiem, że rolnik nie został powiadomiony o zamiarze właściwego organu przeprowadzenia kontroli na miejscu, oraz że organ ten nie poinformował rolnika o jakichkolwiek nieprawidłowościach we wniosku.

Podane przez rolnika informacje, o których mowa w akapicie pierwszym, powodują dostosowanie wniosku o przyznanie pomocy do faktycznej sytuacji.

Odnosząc się zatem do kwestii prawidłowości zastosowania sankcji należy wskazać, że w dacie złożenia wniosku skarżąca miała świadomość, że inna osoba uprawia część jej działek (i nie jest istotne, że skarżąca nie zawierała z tą osobą żadnej umowy) w związku z tym trudno powiedzieć, że nie ponosi żadnej winy w odniesieniu do sytuacji w jakiej się znalazła składając wniosek a po drugie cofnęła wniosek w zakresie działki ewidencyjnej nr [...] i [...] już po dacie wezwania jej przez organ do złożenia wyjaśnień w związku z zauważonymi nieprawidłowościami dotyczącymi tych działek (co miało miejsce w lipcu 2011 r.). Skarżąca nie ma również racji stawiając zarzut, że organ nie uwzględnił faktu, że we właściwym terminie wycofała z płatności [...] ha stanowiącego część działki [...], która została zalana wodą, ponieważ skoro nie czyniła na niej zabiegów rolniczych i nie korzystała z niej wspomniane oświadczenie nie mogło odnieść zamierzonego skutku.

W tym stanie rzeczy należy uznać, że zarzuty skargi dotyczące zarówno naruszenia przepisów prawa procesowego jak i materialnego okazały się niezasadne w związku z czym na podstawie art. 151 p.p.s.a Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 200 w zw. z art. 205 § 1-3 w zw. z § 18 ust.1 pkt1 lit.c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.