I SA/Lu 790/13

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 31 października 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie odmówił przyznania "A." sp. z o.o. w N. (dalej jako skarżąca, spółka lub strona) prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych.

Od ww. postanowienia, skarżąca złożyła zażalenie do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Postanowieniem z dnia 3 lutego 2014 r., sygn. akt II FZ 1500/13 Naczelny Sąd Administracyjny oddalił zażalenie na ww. postanowienie Sądu.

Postanowieniem z dnia 20 marca 2014 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie odrzucił skargę spółki, z uwagi na jej nieopłacenie.

Skarżąca, reprezentowana przez radcę prawnego złożyła skargę kasacyjną na ww. postanowienie Sądu. W odpowiedzi na wezwanie do uiszczenia wpisu sądowego od skargi kasacyjnej skarżąca zwróciła się o przyznanie prawa pomocy w postaci zwolnienia od kosztów sądowych, składając niemalże tożsamy - co do treści - wniosek, z tym złożonym za pierwszym razem. Wskazała m.in., że jej kapitał zakładowy wynosi 2.500.000 zł, zaś wartość środków trwałych według bilansu za ostatni rok 4.657.599,66 zł. Stan środków zgromadzonych na dwóch rachunkach bankowych wynosił 0,00 zł. Na koniec 2012 r. poniosła stratę w wysokości 888.485,30 zł. Strata na koniec 2013 r. wynosiła natomiast 112.487,38 zł, co wynika z uzupełnionych danych - deklaracji CIT-8 za rok 2013). Podała także, że oba posiadane rachunki bankowe są zajęte w postępowaniu zabezpieczającym do wysokości 6.697.100,67 zł (w pierwszym wniosku była to kwota 8.734.119,33 zł).

Referendarz sądowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 246 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 . - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) – zwanej dalej p.p.s.a., osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej, prawo pomocy może być przyznane w zakresie częściowym - tj., takim o jaki wnioskowała skarżąca spółka - gdy wykaże ona, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Zwrócić w tym miejscu należy uwagę, że rozstrzygnięcie w zakresie prawa pomocy ma charakter uznaniowy, co oznacza, że nawet jeżeli zostałaby spełniona przesłanka braku dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania, rozpoznający wniosek nie musi się przychylić do zgłoszonego żądania, a jedynie może przyznać przywilej w postaci prawa pomocy jeżeli uzna, że zachodzi taka potrzeba. Przepisy przenoszą na stronę (wnioskodawcę) obowiązek wykazania wyżej wymienionych przesłanek. Mieć na uwadze należy również, że osoba prawna obowiązana jest wykazać nie tylko, że nie posiada niezbędnych środków na pokrycie kosztów postępowania sądowego, ale również, że podjęła wszelkie niezbędne kroki, aby zdobyć fundusze na pokrycie wydatków związanych z postępowaniem (zob. postanowienie NSA z 15 kwietnia 2008 r., sygn. II OZ 318/08, system LEX nr 479111).

W pierwszej kolejności wskazać należy, że rozpatrywany obecnie wniosek o przyznanie prawa pomocy jest kolejnym już (drugim) wnioskiem w tym przedmiocie w tej samej sprawie. W zakresie pierwszego wniosku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie postanowieniem z dnia [...] października 2013 r. odmówił skarżącej przyznania prawa pomocy, zaś Naczelny Sąd Administracyjny oddalił zażalenie strony na powyższe postanowienie. Oczywistym zatem jest, że postanowienie w kwestii prawa pomocy jest prawomocne. Zgodnie zaś z treścią art. 170 p.p.s.a., orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe. Wspomniana moc wiążąca orzeczenia w odniesieniu do sądów oznacza, że muszą one przyjmować, że dana kwestia kształtuje się tak, jak stwierdzono w prawomocnym orzeczeniu (B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Zakamycze 2006, s. 365). Oznacza to tyle, że aktualny wniosek skarżącej należało potraktować jako wniosek o zmianę prawomocnego postanowienia odmawiającego przyznania prawa poprzez zwolnienie od kosztów sądowych w toczącym się postępowaniu. Regulacja prawna odnosząca się do tego typu sytuacji znajduje się w art. 165 p.p.s.a. Zgodnie z tym przepisem postanowienia niekończące postępowania w sprawie - a do takiej kategorii należy zaliczyć postanowienia w przedmiocie prawa pomocy - mogą być uchylane lub zmieniane wskutek zmiany okoliczności sprawy, chociażby były zaskarżone, a nawet prawomocne. Z powyższego przepisu wynika, że dopuszczalnym jest wielokrotne składanie wniosku o przyznanie prawa pomocy, jednakże odmienna ocena sytuacji materialnej wnioskodawcy przy rozpatrywaniu kolejnego wniosku jest możliwa wyłącznie po zmianie istotnych okoliczności (w szczególności sytuacji finansowej strony) mających wpływ na tę ocenę. Zdaniem referendarza sądowego te natomiast nie zostały wykazane. W istocie skarżąca nie wykazała bowiem, by jej sytuacja materialna uległa pogorszeniu. Wręcz przeciwnie analiza dokumentów złożonych przez stronę prowadzi do wniosku, iż w ostatnim czasie uległa ona znacznej poprawie. Mianowicie zmniejszeniu uległa kwota zabezpieczenia na rachunkach bankowych z 8.734.119,33 zł do 6.697.100,67 zł. Zdecydowanemu zmniejszeniu uległa również strata spółki, która za rok 2013 wyniosła 112.487,38 zł, podczas gdy w roku 2012 jej wartość wyniosła 888.485,30 zł. Ponadto we wszystkich składanych wnioskach spółka posiada taki sam kapitał zakładowy, również wartość środków trwałych w ostatnim czasie nie uległa jakiemukolwiek uszczupleniu.

Jednocześnie wyjaśnienia wymaga, że nie stanowi przesłanki przyznania prawa pomocy upadłość skarżącej z możliwością zawarcia układu, o której orzekł Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie, Wydział VIII Gospodarczy w postanowieniu z dnia 11 lutego 2014 r. sygn. akt VIII GU [...]. Orzeczenie to samo w sobie nie stanowi bowiem o złej kondycji finansowej spółki. Jak bowiem wynika z deklaracji CIT-8 na koniec 2013 r. spółka odnotowała przychody w wysokości 93.956.187,69 zł, co przekonuje o dużym potencjale podmiotu. Co więcej orzeczenie upadłości spółki, lecz z możliwością zawarcia układu oznacza, że spółka nie zaprzestała prowadzenia działalności ponieważ nie została ona pozbawiona możliwości zarządu swym majątkiem, co potwierdzają zresztą dane z raportów kasowych za okres po ogłoszeniu upadłości spółki. Ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu stwarza możliwość kontynuowania działalności i nie uzasadnia automatycznie priorytetu zobowiązań prywatnoprawnych względem danin publicznych. Nie powoduje również automatycznego zwolnienia spółki od ponoszenia kosztów sądowych. Jakkolwiek skarżąca nie dołączyła uzasadnienie postanowienia o ogłoszeniu jej upadłości, referendarzowi sądowemu znane jest (patrz: postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 20 maja 2014 r., sygn. akt I SA/Kr 2127/13, publ. www.orzeczenia.nsa.gov.pl), że w postępowaniu upadłościowym spółka zaprezentowała propozycje układowe, które zakładają spłatę zobowiązań z dochodów pochodzących z prowadzonej działalności, która to działalność powinna umożliwić również pokrywanie bieżących kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa.

Ponadto, jak wynika z kopii deklaracji VAT-7 spółka w dalszym ciągu deklaruje wielomilionowe obroty z działalności gospodarczej (5.380.476 zł za listopad i grudzień 2013 r., 4.677.062 zł za styczeń 2014 r., 4.110.958 zł za luty 2014 r., 3.978.692 zł za marzec 2014 r. i 3.567.378 zł z kwiecień 2014 r.).

Konkludując, jak wyżej wskazano, aby można było zmienić rozstrzygnięcie w przedmiocie prawa pomocy, strona winna wykazać, że jej sytuacja majątkowa, w stosunku do tej, jaka stanowiła podstawę postanowienia z dnia 17 października 2013 r. uległa pogorszeniu. Spółka nie wykazała jednak okoliczności, które mogłyby świadczyć o zmianie na gorsze jej sytuacji majątkowej w stosunku do okresu, kiedy wydano poprzednie postanowienie. Obecna sytuacja majątkowa strony (wielkość posiadanego majątku, rozmiar prowadzonej działalności, jak również wysokość przychodów Spółki) nie uzasadnia w żaden sposób zwolnienia od kosztów sądowych, nawet przy przyjęciu, że spółka prowadzi szereg postępowań sądowych.

W tym stanie rzeczy, referendarz sądowy, na podstawie art. 165 w związku z art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a., orzekł jak w postanowieniu.