I OSK 319/13

Uzasadnienie

P. G. – redaktor naczelny dziennika "Ł." wnioskiem z dnia 24 maja 2012 r. zwrócił się do Zarządu Głównego Polskiego Związku Łowieckiego na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe (Dz.U. z 1984 r. Nr 5, poz. 24 ze zm.), o udzielenie informacji, czy organ Polskiego Związku Łowieckiego, wydając opinie przywołane w statucie PZŁ, opinie przywołane w Regulaminie postępowania dyscyplinarnego w PZŁ oraz opinie wydawane na wniosek zainteresowanych członków PZŁ lub instytucji zewnętrznych, przyjmuje te opinie w formie uchwał danego organu, czy też opinie te sporządzane są tylko przez uprawnionego pracownika biura danego organu. W przypadku odmowy udzielenia odpowiedzi na powyższe pytanie, zwrócił się o złożenie odmowy w ciągu 3 dni w trybie art. 4 ust. 3 ww. ustawy – Prawo prasowe. Następnie po wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa złożył skargę na bezczynność i wniósł o zobowiązanie organu do udzielenia żądanej informacji.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie. Wskazał, że przedmiotowy wniosek nie jest żądaniem udzielenia informacji o działalności, lecz żądaniem treści przepisów prawnych.

Postanowieniem z dnia 3 grudnia 2012 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odrzucił wniesioną skargę. W ocenie Sądu, nie ulega wątpliwości, że z przepisów ustawy – Prawo prasowe jednoznacznie wynika, iż ustawodawca nie określił terminu udzielenia informacji prasowej przez podmioty obowiązane do jej udzielenia. Zdaniem Sądu, należy przyjąć, że informacja ta powinna zostać udzielona w rozsądnym terminie, umożliwiającym prasie działanie możliwie szybkie, zgodnie z przepisami Konstytucji RP, jak i ustawy – Prawo prasowe (art. 1 ustawy).

Odnosząc się do żądania skargi stwierdzenia bezczynności, Sąd stwierdził, że skoro ustawa nie przewiduje terminu udzielenia informacji prasowej, to trudno jest mówić o bezczynności organu. W tej sytuacji brak informacji należało ocenić jako odmowę udzielenia informacji prasowej, co umożliwiało wdrożenie postępowania określonego w art. 4 ust. 3 i 4 Prawa prasowego. Sąd przywołał w tym miejsce wyrok NSA z dnia 11 grudnia 2001 r., II SAB 254/01. Tymczasem skarżący zamiast podjąć działania we wskazanym wyżej trybie, wystąpił z wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa, a następnie ze skargą do sądu administracyjnego. Takiego trybu postępowania na gruncie przepisów ustawy – Prawo prasowe ustawodawca nie przewidział.

Oceniając całokształt czynności podejmowanych przez redaktora naczelnego dziennika "Ł." Sąd doszedł do przekonania, że skarżący domagając się udzielenia informacji prasowej pominął całkowicie tryb umożliwiający skuteczne wniesienie skargi do sądu administracyjnego nie zażądał bowiem pisemnej odmowy udzielenia informacji, która po upływie 3-dniowego terminu określonego w art. 4 ust. 3 ustawy – Prawo prasowe otwierała możliwość wniesienia skargi do sądu administracyjnego na odmowę udzielenia informacji lub niezachowanie wymogów odmowy określonych w tym przepisie. Skoro redakcja dziennika "Ł." nie wyczerpała trybu poprzedzającego wniesienie skargi, to wniesioną skargę, na podstawie art. 58 § 1 pkt 6 p.p.s.a. w związku z art. 4 ust. 4 ustawy – Prawo prasowe, należało odrzucić.

Od powyższego postanowienia P. G. – redaktor naczelny dziennika "Ł." wniósł skargę kasacyjną, domagając się jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Na podstawie art. 174 pkt 2 p.p.s.a. postanowieniu temu zarzucił naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

– art. 141 § 4 p.p.s.a. polegające na zawarciu w uzasadnieniu postanowienia wzajemnie się wykluczających twierdzeń i przedstawieniu sprawy niezgodnie ze stanem rzeczywistym, tj. pominięcie w rozważaniach Sądu faktu, że w dniu 24 maja 2012 r. skarżący złożył do skarżonego wniosek o złożenie odmowy udzielenia odpowiedzi w ciągu 3 dni, w trybie art. 4 ust. 3 ustawy – Prawo prasowe, i przyjęcie, że takiego wniosku skarżący nie złożył,

– art. 58 § 1 pkt 6 p.p.s.a. polegające na odrzuceniu skargi bez zajścia innej przyczyny (niż wymienione w tym przepisie) kiedy wniesienie skargi do sądu jest niedopuszczalne.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono, że uzasadnienie postanowienia zawiera twierdzenia, które wzajemnie się wykluczają. Na stronie 1 uzasadnienia Sąd pisze "W przypadku odmowy udzielenia odpowiedzi na powyższe pytanie, [skarżący] zwrócił się o złożenie odmowy w ciągu 3 dni w trybie art. 4 ust. 3 ww. ustawy – Prawo prasowe". W dalszej części uzasadnienia natomiast Sąd przyjął, że skarżący nie złożył skarżonemu wniosku o złożenie odmowy w trybie art. 4 ust.3 prawa prasowego (strona 4 in fine uzasadnienia), a w jego miejsce złożył wezwanie do usunięcie naruszenia prawa na podstawie art. 52 § 3 p.p.s.a., które Sąd uznał za zbędne w procedurze prowadzącej do złożenia skargi na odmowę udzielenia informacji prasowej. Skarżący w piśmie z dnia 24 maja 2012 r. adresowanym do skarżonego jednoznacznie napisał: "W przypadku odmowy udzielenia odpowiedzi na powyższe pytanie, proszę o złożenie odmowy w ciągu 3 dni, w trybie art. 4 ust.3 ww. ustawy Prawo prasowe". Bezspornym jest więc, że wniosek taki został skarżonemu złożony i znajduje się w aktach sprawy, ale Sąd pominął go w części swoich rozważań w uzasadnieniu. Jak wynika z akt sprawy, Sąd ewidentnie dokonał błędnych ustaleń i w uzasadnieniu postanowienia przedstawił sprawę niezgodnie ze stanem rzeczywistym. Art. 58 § 1 p.p.s.a. określa przesłanki, których wystąpienie obliguje sąd do odrzucenia skargi wniesionej do sądu administracyjnego. Punkt 6 art. 58 § 1 p.p.s.a. stanowi, że sąd odrzuca skargę "jeżeli z innych przyczyn wniesienie skargi jest niedopuszczalne". W niniejszej sprawie wszystkie przesłanki warunkujące możliwość wniesienia skargi zostały wniesione. W związku z tym nie było podstaw prawnych do odrzucenia skargi na podstawie art. 58 § 1 pkt 6 p.p.s.a.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna zawiera usprawiedliwione podstawy, a podniesione w niej zarzuty Naczelny Sąd Administracyjny uznał za usprawiedliwione.

Przepis art. 141 § 4 p.p.s.a. wymienia elementy jakie powinno zawierać uzasadnienie wyroku, co na podstawie art. 166 p.p.s.a. dotyczy także postanowień. Oprócz zwięzłego przedstawienia stanu sprawy, zarzutów podniesionych w skardze, stanowiska pozostałych stron uzasadnienie powinno zawierać podstawę prawną rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienie. Jest rzeczą oczywistą, iż wyjaśnienie to powinno korelować z przyjętą podstawą prawną, ustalonym w sprawie stanem faktycznym i zebranym w sprawie materiałem.

Zasadnie skarga kasacyjna zarzuca, iż w zakresie stanu faktycznego uzasadnienie zaskarżonego postanowienia zawiera sprzeczne ze sobą stwierdzenia, bowiem przedstawiając treść wniosku P. G. z dnia 24 maja 2012 r. o udzielenie informacji Sąd cytuje jednocześnie ten jego fragment, w którym w przypadku odmowy udzielenia odpowiedzi skarżący zwrócił się o złożenie odmowy w ciągu 3 dni w trybie art. 4 ust. 3 ustawy – Prawo prasowe. Sąd ocenił jako zbędne wezwanie do usunięcia naruszenia prawa warunkujące dopuszczalność skargi, jednakże pomija jego treść, w którym także ponowiono żądanie doręczenia odpowiedzi na piśmie z jednoczesnym uprzedzeniem Zarządu Głównego PZŁ o możliwości wystąpienia w tej sprawie do sądu.

Błędnie zatem i wbrew znajdującym się w aktach dokumentom Sąd pierwszej instancji w końcowej części uzasadnienia konstatuje, że skarżący "pominął tryb umożliwiający skuteczne wniesienie skargi do sądu administracyjnego, nie żądał bowiem pisemnej odmowy udzielenia informacji, która po upływie 3-dniowego terminu określonego w art. 4 ust. 3 ustawy – Prawo prasowe otwierała możliwość wniesienia skargi do sądu na odmowę ustalenia informacji".

Kolejnym błędem Sądu było przyjęcie, że w tej sprawie nie można mówić o bezczynności, a brak informacji ocenił jako odmowę udzielenia informacji prasowej. W tym zakresie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oparł się na wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 grudnia 2001 r. sygn. akt II SAB 254/01, w którym stwierdzono, że w sprawach prasowych przyjmuje się, że taka bezczynność nie istnieje, lecz oznacza odmowę udzielenia informacji w rozumieniu art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe (Dz.U. Nr 5, poz. 24 ze zm.). Naczelny Sąd Administracyjny w składzie rozpoznającym tę sprawę stanowiska tego nie podziela.

Przede wszystkim należy podnieść, że w wyniku nowelizacji ustawy – Prawo prasowe, dokonanej ustawą z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz. 1198) został dodany do Prawa prasowego przepis art. 3a w następującym brzmieniu: "W zakresie prawa dostępu prasy do informacji publicznej stosuje się przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz. 1198)." Przepis ten wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2002 r. Według przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej udostępnienie informacji publicznej następuje przez podjęcie przez podmiot zobowiązany czynności materialno-technicznej, której treścią jest właśnie żądana informacja. W odniesieniu do informacji żądanej przez redaktora naczelnego podmiot zobowiązany w przypadku odmowy, stosownie do art. 4 ust. 3 Prawa prasowego, obowiązany jest doręczyć odmowę w formie pisemnej w terminie trzech dni.

Zarówno milczenie podmiotu, do którego zwrócono się o udzielenie informacji jak i odmowa jej udzielenia, podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego. Podstawę wniesienia skargi stanowi przepis art. 3 § 2 pkt 8 p.p.s.a., w myśl którego sądy administracyjne orzekają w sprawach skarg na bezczynność organów w przypadkach określonych w pkt 1–4a. W niniejszej sprawie zastosowanie ma przepis art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a., który przewiduje możliwość wniesienia skargi na inne niż określone w pkt 1–3 (te zaś odnoszą się do decyzji, postanowień wydanych w postępowaniach administracyjnych i egzekucyjnych) akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa. Innymi słowy w przypadku gdy podmiot zobowiązany do udzielenia informacji publicznej prasie informacji tej nie udziela i nie wydaje w tym przedmiocie żadnego aktu redaktorowi naczelnemu czasopisma przysługuje skarga do sądu administracyjnego na bezczynność na podstawie art. 3 § 2 pkt 8 w zw. z art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a.

Zasadnie Sąd pierwszej instancji przyjął, iż dopuszczalność skargi na bezczynność nie jest uzależniona od uprzedniego wezwania do usunięcia naruszenia prawa, gdyż ani ustawa Prawo prasowe, ani ustawa o dostępie do informacji publicznej takich wymagań nie zawiera.

Oznacza to, że w przypadku nieudzielenia żądanej informacji redaktorowi naczelnemu czasopisma przysługuje prawo skutecznego wniesienia skargi na bezczynność, a wniesienie skargi nie jest ograniczone żadnym terminem. W tym przypadku nie ma bowiem zastosowania termin, o którym mowa w art. 4 ust. 4 ustawy – Prawo prasowe, który to przepis wydany pod rządami działu VI Kodeksu postępowania administracyjnego, przewidującego tylko możliwość zaskarżania decyzji administracyjnych, po reformie sądownictwa administracyjnego stracił swą aktualność.

Nie ulega wątpliwości, że Zarząd Główny Polskiego Związku Łowieckiego nie udzielił P. G. żądanej informacji, a stan taki trwa nadal. Zarząd nie podjął także czynności, o których stanowi przepis art. 14 ustawy o dostępie do informacji publicznej. W takiej sytuacji skarga na bezczynność podlegała rozpatrzeniu przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie i nie zachodziły inne przyczyny wyłączające dopuszczalność skargi, o których mowa w art. 58 § 1 pkt 6 p.p.s.a.

Odrzucenie skargi naruszało zatem przepis art. 58 § 1 pkt 6 p.p.s.a., który Sąd pierwszej instancji przyjął jako podstawę do odrzucenia skargi.

Z powyższych względów Naczelny Sąd Administracyjny uznając, że zaskarżone postanowienie zostało wydane z naruszeniem przepisów postępowania w sposób mający istotny wpływ na wynik sprawy uchylił je na podstawie art. 185 § 1 p.p.s.a.