II SA/Gl 1303/12

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] r. nr [...] Prezydium Państwowej Rady Narodowej w W. zatwierdziło plan realizacyjny , zgodnie z którym nieruchomość położona w J., oznaczona jako działki nr [...] i nr [...], o powierzchni 2475 m2, została przeznaczona pod budowę drugiego pasa drogi średnicowej w J.

Aktem notarialnym z dnia [...] r. repertorium A nr [...] zawartym na podstawie art. 6 ustawy z dnia 12 marca 1958r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości ( tekst jedn. Dz.U. z 1974r. Nr 10, poz.64), wyżej wymieniona nieruchomość została przejęta od L. W. na rzecz Skarbu Państwa- Okręgowej Dyrekcji Rozbudowy Miast i Osiedli Wiejskich w R. za kwotę 44.550,00zł

Wnioskiem z dnia 11 sierpnia 1992r. L. W. zwrócił się do Prezydenta Miasta J. o zwrot wywłaszczonej nieruchomości położonej w J., oznaczonej jako działki o nr [...] i nr [...].

Prezydent Miasta J. w wyniku rozpatrzenia wniosku, decyzją z dnia [...] r. nr [...] orzekł o zwrocie wydzielonej z pierwotnej działki [...] nieruchomości, oznaczonej jako działka nr [...] o powierzchni 195m2.

Ponowny wniosek o zwrot działek oznaczonych nr [...] i nr [...] L. W. złożył w dniu 16 kwietnia 2007r. Postanowieniem z dnia [...] r. nr [...] Wojewoda [...] wyznaczył do rozpatrzenia wniosku Prezydenta Miasta Z., wykonującego zadanie z zakresu administracji rządowej.

Decyzją z dnia [...] r. nr [...] Prezydent Miasta Z. na podstawie art.136 ust.1 i 3, art.137, art.142 oraz art.216 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity Dz. U. z 2010r. Nr 102 poz. 651 z późń. zm.) po rozpatrzeniu wniosku L. W., odmówił zwrotu nieruchomości położonej w J., składającej się z działki oznaczonej numerem [...], karta mapy 8, dla której prowadzona jest księga wieczysta numer [...] oraz części działki oznaczonej numerem [...], karta mapy 8, dla której prowadzona jest księga wieczysta numer [...] (pierwotnie działka oznaczona numerem [...] o powierzchni 0,0948 ha) obręb J.

W uzasadnieniu decyzji organ I instancji wskazał, że nieruchomości o zwrot których wnosi strona ( działki nr [...] oraz część działki numer [...] powstałych w wyniku kolejnych podziałów z działki pierwotnej numer [...]) obejmują obecnie pas drogowy przylegający do posesji L. W., stanowiący drogę dojazdową do ronda, do parkingu oraz do posesji wnioskodawcy (nr [...]), a nadto obejmują parking przy bloku, chodnik wraz ze schodami prowadzącymi do bloku 12 kondygnacyjnego, latarnie miejskie oraz podziemne urządzenia infrastruktury miejskiej (nr [...]), które to tereny w chwili wydania decyzji były własnością Gminy J. Organ wskazał również , że działka numer [...] znajdowała się w użytkowaniu wieczystym "A" w J. Zdaniem organu niedopuszczalne jest orzeczenie o zwrocie nieruchomości wywłaszczonej, która w czasie orzekania o zwrocie jest drogą lub częścią drogi, nawet jeśli inny był cel wywłaszczenia.

Od powyższej decyzji odwołanie wniósł L. W. podnosząc, że jest ona sprzeczna decyzją Wojewody [...] z dnia [...] r. oraz zarzucił niedokonanie zwrotu nieruchomości przed wykonaniem łącznika ul. [...] z ul. [...] w J. Następnie do protokołu z dnia 26 lipca 2012 r. uzupełnił zarzuty o nie zgromadzenie dokumentacji na okoliczność, jaka część działek nr [...] i [...] została wykorzystana zgodnie z celem wywłaszczenia oraz zarzucił przewlekłość postępowania. W kolejnym piśmie z dnia 3 sierpnia 2012r., ponownie uzupełnił odwołanie powtarzając zarzut braku dokumentacji dotyczącej wykorzystania nieruchomości zgodnie z celem wywłaszczenia, zwrócił się o wskazanie przepisu umożliwiającego przesunięcie terminu zwrotu nieruchomości w związku z przebudową drogi oraz wniósł o wypłatę odszkodowania za pozbawienie prawa własności do przedmiotowej nieruchomości.

Decyzją z dnia [...] r. nr [...] Wojewoda [...] na podstawie art. 9a, art.136, art.137 i art.216 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami ( Dz. U. z 2010r. Nr 102 poz.651 z późń. zm.) utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy.

W uzasadnieniu decyzji organ II instancji stwierdził, że całość zgromadzonej w sprawie dokumentacji bezspornie potwierdza, że działki nr [...] i nr [...] stanowią obecnie gminną drogę publiczną, a zgodnie z przyjętym i utrwalonym orzecznictwem administracyjnym, niedopuszczalne jest orzeczenie o zwrocie nieruchomości wywłaszczonej lub nabytej na podstawie przepisów wymienionych w art.216 ustawy o gospodarce nieruchomościami, jeżeli nieruchomość objęta żądaniem zwrotu okazała się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu, lecz w czasie orzekania o zwrocie, stanowi cześć drogi publicznej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985r. o drogach publicznych. Zdaniem organu art. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami określając relacje pomiędzy przepisami tej ustawy, a innymi ustawami stanowi , że ustawa o gospodarce nieruchomościami nie narusza innych ustaw. Nadto drogi zaliczone zostały do kategorii rzeczy o ograniczonym obrocie, bowiem jedyna dopuszczalna forma obrotu może polegać na przeniesieniu własności pomiędzy takim podmiotami jak: Skarb Państwa, samorząd województwa, samorząd powiatu lub gminy. Organ potwierdził, że działka oznaczona nr [...] ( z której powstała działka nr [...]) nie została zagospodarowana zgodnie z celem wywłaszczenia i została przez Prezydenta Miasta J. przekazana w użytkowanie wieczyste "A" w J., które to prawo spółdzielnia zbyła w 2007r. na rzecz gminy, z przeznaczeniem na drogę publiczną. Natomiast działka o nr [...] stanowiła ówczesną drogę średnicową.

Na powyższą decyzję skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach wniósł L. W. zarzucając:

- nieznajomość prawa urzędnikom organu I instancji,

- błędne przyjęcie w stanie faktycznym , że nieruchomość o zwrot której wystąpił została zabudowana blokami.

Jednocześnie wniósł o sprawiedliwe rozpatrzenie skargi.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda [...] stwierdził, iż ustosunkował się do wszystkich zarzutów w uzasadnieniu wydanej decyzji i nie znajduje podstaw do ich uwzględnienia, dlatego wnosi o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem zaskarżona decyzja odpowiada zdaniem Sądu obowiązującemu prawu.

Wbrew twierdzeniom zawartym w skardze, stan faktyczny sprawy w zakresie niezbędnym do jej rozpoznania został ustalony w postępowaniu administracyjnym prawidłowo i nie budzi wątpliwości.

Ponieważ do przejęcia na rzecz Skarbu Państwa objętej postępowaniem nieruchomości, doszło w trybie art. 6 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczenia nieruchomości, to zgodnie z art. 216 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r o gospodarce nieruchomościami ( tekst jedn. Dz. U. z 2010r. Nr 102, poz. 651 ze zm. dalej "ustawa") co do zasady skarżącemu przysługiwało prawo żądania zwrotu nieruchomości na warunkach określonych w rozdziale 6 działu III ustawy. Z akt sprawy wynika też i było między stronami bezsporne, że część wywłaszczonej nieruchomości, wyodrębniona jako działka oznaczona nr [...], nie została wykorzystana pod budowę drugiego pasa drogi Średnicowej w J., na który to cel została ona przejęta w trybie wywłaszczenia w 1977 r. Co do tej części nieruchomości, istniałyby zatem co do zasady podstawy do jej zwrotu na podstawie art. 136 ust. 3 ustawy. Stwierdzić jednak należy, że zwrot tej części nieruchomości na rzecz skarżącego, jako jej poprzedniego właściciela nie jest możliwy, a to w związku z treścią art. 229 ustawy, w świetle której roszczenie to nie przysługuje, jeżeli przed dniem wejścia w życie ustawy o gospodarce nieruchomościami tj. przed 1 stycznia 1998 r. (art. 242 ustawy), na nieruchomości ustanowiono prawo użytkowania wieczystego na rzecz osoby trzeciej i prawo to zostało ujawnione w księdze wieczystej. Właśnie taka sytuacja zachodzi w niniejszej sprawie, albowiem już w [...] r. cała objęta przejęciem działka nr [...], została oddana w użytkowanie wieczyste "A" w J. i prawo to zostało ujawnione w księdze wieczystej w dniu [...] r. (zobacz odpis aktu notarialnego repertorium A numer [...] – karta 52 organ I instancji). Spółdzielnia ta jest przy tym niewątpliwie osobą trzecią w rozumieniu art. 229 ustawy i przysługujące jej wówczas prawo wieczystego użytkowania zostało ujawnione w księdze wieczystej przed dniem 1 stycznia 1998 r. W świetle treści art. 229 ustawy oznacza to, że uprawnienie o zwrot przedmiotowej nieruchomości skarżącemu nie przysługuje i to niezależnie od tego, że część nieruchomości nie została wykorzystana zgodnie z celem wywłaszczenia i niezależnie od tego, jak długo i w jakim charakterze skarżący tę część posiadał. Bez znaczenia jest również fakt, że prawo użytkowania wieczystego przedmiotowej działki zostało następnie zbyte na rzecz gminy. Treścią art. 229 ustawy zarówno organy orzekające jak i Sąd jest związany.

Ustalone okoliczności stanu faktycznego jednoznacznie wskazują również, że działka o nr [...] objęta wnioskiem skarżącego w chwili wydania decyzji, stanowiła pas drogowy ul. [...] i powstała w [...] r na skutek podziału działki nr [...], z przeznaczeniem pod realizację celu publicznego, związanego z budową gminnej drogi publicznej łączącej ul. [...] z ul. [...]. Natomiast działka o nr [...] stanowiła w części pas drogowy drogi publicznej o kategorii gminnej ul. [...] Status taki droga uzyskała zgodnie z uchwałą Rady Miasta z dnia [...] r. nr [...] pod poz. [...], w załączniku nr 1. Jednocześnie ustalono, że w pasie drogowym [...] i częściowo w pasie drogowym ul. [...] znajduje się droga wewnętrzna, z miejscami parkingowymi stanowiąca połączenie ul. [...] z [...]. Ustalone okoliczności stanu faktycznego przyjęte za podstawę wydania decyzji przez organy I i II instancji, nie wskazują wbrew twierdzeniom skarżącego, że działka o zwrot której wnosi zabudowana jest budynkiem wielokondygnacyjnym.

W swoich rozważaniach Sąd wziął pod uwagę, że zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 21 marca 1985r. o drogach publicznych ( tekst jedn. Dz. U. z 2007r., Nr 19, poz.115, z późń. zm. ) do dróg gminnych zalicza się drogi o znaczeniu lokalnym, stanowiące uzupełniającą sieć dróg służących miejscowym potrzebom, z wyłączeniem dróg wewnętrznych. Aby droga uzyskała status drogi gminnej niezbędne jest podjęcie stosownej uchwały przez radę gminy (art. 7 ust. 2) W tej samej ustawie w art. 4 ust.1 znajduje się definicja pasa drogowego zgodnie z którą, jest to wydzielony liniami granicznymi grunt, wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym są zlokalizowane drogi oraz obiekty budowlane i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, a także urządzenia związane z potrzebami zarządzania drogą. Chodnik również stanowi cześć drogi przeznaczoną do ruchu pieszych ( art. 4 ust. 6) Należy również stwierdzić, że w orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że roszczenie o zwrot wywłaszczonej (nabytej nieruchomości) nie przysługuje nie tylko w przypadku, o którym mowa w art. 229 ustawy o gospodarce nieruchomościami, ale także gdy nieruchomość zajęta jest pod drogę publiczną. Wynika to z art. 2 ustawy, w myśl którego przepisy tej ustawy nie mogą naruszać przepisów innych ustaw, a zatem i ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych. Ta ostatnia ustawa w art. 2a, dodanym z dniem 1 stycznia 1999 r. przewiduje, że drogi krajowe stanowią własność Skarbu Państwa, a drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne-własność właściwych samorządów województw, powiatów i gmin. Powyższy przepis określa strukturę własnościową dróg publicznych, w sposób niedopuszczający żadnych wyjątków. Uzupełnieniem tej regulacji jest norma zawarta w art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. Nr 133, poz. 872 z późn. zm.). Zgodnie z nią nieruchomości pozostające w dniu 31 grudnia 1998 r. we władaniu Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, niestanowiące ich własności, a zajęte pod drogi publiczne, z dniem 1 stycznia 1999 r. stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub właściwych jednostek samorządu terytorialnego.

Z powyższych unormowań wynika, że celem ustawodawcy było zapewnienie, by własność dróg publicznych (a zatem i nieruchomości gruntowych zajętych pod te drogi) od 1 stycznia 1999 r. należała w Polsce wyłącznie do Skarbu Państwa lub właściwych jednostek samorządu terytorialnego. Oznacza to, że grunty będące drogą publiczną, od wskazanej daty mogą stanowić własność ściśle określonych podmiotów prawa publicznego. Nie mogą być one zatem przekazywane w użytkowanie wieczyste, a tym samym nie podlegają one zwrotowi na rzecz byłych właścicieli lub ich spadkobierców.

Mając na uwadze, że działki zwrotu których domaga się skarżący w chwili wydania decyzji stanowiły pas drogowy, nie podlegają zwrotowi i wydane w tym zakresie decyzje organów I i II instancji były zgodne z obowiązującym prawem

Z tych wszystkich względów Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 z późń. zm.) oddalił skargę.