II GSK 429/12

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 2 grudnia 2011 r., sygn. akt III SA/Po 705/11, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, działając na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.; dalej powoływanej jako "p.p.s.a."), oddalił skargę Z. R. na decyzję Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w [...] (dalej zwanego "Dyrektorem OR ARiMR") z dnia [...] lipca 2011 r., nr [...], którą utrzymano w mocy decyzję Kierownika Biura Powiatowego ARiMR w [...] (dalej zwanego "Kierownikiem BP ARiMR") z dnia [...] lutego 2011 r., nr [...], o zmianie wysokości renty strukturalnej pobieranej przez Z. R. Ponadto, Sąd przyznał pełnomocnikowi skarżącego zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Sąd pierwszej instancji wskazał w swoim rozstrzygnięciu ustalenia faktyczne i stanowisko organów administracyjnych. Organy te stwierdziły, że zgodnie z komunikatem Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 lutego 2011 r. w sprawie kwoty najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych oraz kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent (M. P. Nr 15, poz. 162) od dnia 1 marca 2011 r. kwota najniższej emerytury wzrosła z 706,29 zł do 728,18 zł. W związku z waloryzacją świadczeń emerytalnych konieczne stało się przeliczenie według nowych wskaźników renty strukturalnej pobieranej dotychczas przez Z. R. w wysokości 2302,51 zł. Mając na uwadze tę okoliczność, decyzją z dnia [...] lutego 2011 r. Kierownik Biura Powiatowego ARiMR, działając na podstawie § 17 ust. 1 w zw. z § 12 ust. 1, 2 i 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na uzyskiwanie rent strukturalnych objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. Nr 114, poz. 1191 ze zm.), zmienił od marca 2011 r. wysokość pobieranej przez skarżącego renty strukturalnej, to jest zwiększył ją o 71,36 zł. Organ wskazał jednocześnie, że na wysokość renty strukturalnej składają się: składnik podstawowy (210%), zwiększenie o 3% za każdy zwiększony pełny hektar dla gosp. 3 ha (50 %), zwiększenie o 3% za każdy zwiększony pełny hektar (33%), przy czym jako podstawę do wyliczeń procentowych przyjęto kwotę najniższej emerytury z ubezpieczenia społecznego, która w dniu wydania decyzji wynosiła 728,18 zł (zgodnie z powołanym wyżej Komunikatem Prezesa ZUS z dnia 16 lutego 2011 r.). Po rozpoznaniu odwołania Z. R. (kwestionującego zbyt niską wartość waloryzacji w stosunku do wzrostu cen) Dyrektor OR ARiMR decyzją z dnia [...] lipca 2011 r. utrzymał w mocy rozstrzygniecie organu I instancji, podzielając ustalenia faktyczne i ocenę prawną Kierownika BP ARiMR.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji, wydane w sprawie decyzje administracyjne nie naruszały prawa.

Przytaczając treść § 12 ust. 1, ust. 2 i ust. 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na uzyskiwanie rent strukturalnych objętej planem rozwoju obszarów wiejskich, Sąd pierwszej instancji stwierdził, że z regulacji tej wynika, iż wysokość renty strukturalnej jest uzależniona od wysokości najniższej emerytury, tj. kwoty najniższej emerytury określonej w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (§ 2 pkt 2 ww. rozporządzenia). Podstawę wyliczenia wszystkich składników renty strukturalnej określonych procentowo stanowi bowiem kwota najniższej emerytury. W konsekwencji również waloryzacja renty strukturalnej została uzależniona od zmiany wysokości najniższej emerytury, a dokonywana jest ona - zgodnie z art. 88 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) w zw. z § 12 ust. 5 powołanego wyżej rozporządzenia - corocznie od dnia 1 marca.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji, organy administracji prawidłowo i zgodnie z powyższą regulacją zwaloryzowały wysokość renty strukturalnej skarżącego z dniem 1 marca 2011 r. Sąd podkreślił, że z podanego przez organ I instancji szczegółowego sposobu wyliczenia nowej (zwaloryzowanej) wysokości renty strukturalnej przysługującej skarżącemu wynika, iż waloryzacji w 2011 r. podlegały wszystkie składniki tejże renty strukturalnej. Do obliczenia nowej (zwaloryzowanej) kwoty tego świadczenia przyjęto bowiem określone wartości procentowe poszczególnych składników renty strukturalnej skarżącego z zastosowaniem w odniesieniu do wszystkich tych składników nowej (zwiększonej) podstawy, czyli kwoty najniższej emerytury, która od dnia 1 marca 2011 r. wynosiła 728,18 zł.

Skargę kasacyjną od wyroku Sądu pierwszej instancji złożył Z. R. Zaskarżył to orzeczenie w całości. Wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez właściwy organ administracji. Ponadto wniósł o zasądzenie na rzecz swojego pełnomocnika kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, oświadczając nie zostały one zapłacone w całości ani w części.

Wnoszący skargę kasacyjną zarzucił zaskarżonemu wyrokowi naruszenie prawa materialnego, to jest art. 88 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z "§ 12 ust. 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawie przyznawania i wypłaty rent strukturalnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1769)" – poprzez jego błędną wykładnię, gdyż w zaskarżonym orzeczeniu Sąd pierwszej instancji przyjął, iż organ prawidłowo dokonał waloryzacji renty dokonując tylko przemnożenia podstawy świadczenia, w sytuacji gdy zgodnie z art. 88 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji.

W uzasadnieniu wnoszący skargę kasacyjną stwierdził w szczególności, że prawidłowa waloryzacja renty strukturalnej przeprowadzona zgodnie z treścią art. 88 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych powinna polegać na pomnożeniu podstawy wymiaru świadczenia przez wskaźnik waloryzacji a następnie pomnożeniu kwoty świadczenia uzyskanej już przy pomocy "nowej" podstawy jeszcze raz przez wskaźnik waloryzacji. Gdyby waloryzacja miała polegać tylko na pomnożeniu kwoty świadczenia, bądź podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji, to ustawodawca - formułując treść przepisu - nie stosowałby koniunkcji "i".

W odpowiedzi na skargę kasacyjną Dyrektor OR ARiMR (reprezentowany przez radcę prawnego) wniósł o oddalenie środka odwoławczego strony skarżącej, a także o zasądzenie na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Na wstępie rozważań wskazać należy, że Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej zgodnie z art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r., poz. 270, ze zm.; dalej zwanej "p.p.s.a."), a zatem w zakresie wyznaczonym w podstawach kasacyjnych przez stronę wnoszącą omawiany środek odwoławczy, z urzędu biorąc pod rozwagę tylko nieważność postępowania, której przesłanki w sposób enumeratywny wymienione zostały w art. 183 § 2 tej ustawy, a które w niniejszej sprawie nie występują.

Granice rozpoznania sprawy przez Naczelny Sąd Administracyjny autor skargi kasacyjnej wyznaczył zarzucając Sądowi pierwszej instancji naruszenie art. 88 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z "§ 12 ust. 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawie przyznawania i wypłaty rent strukturalnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1769)". Zdaniem skarżącego, Sąd dokonał błędnej wykładni tych przepisów i w efekcie wadliwie uznał, że organ ARiMR prawidłowo dokonał waloryzacji renty strukturalnej, dokonując przemnożenia przez wskaźnik waloryzacji tylko podstawy świadczenia zamiast zarówno kwoty świadczenia, jak i podstawy jej wymiaru.

Skarga kasacyjna złożona w niniejszej sprawie nie zasługuje na uwzględnienie.

Raz jeszcze przypomnieć należy, że Naczelny Sąd Administracyjny związany jest granicami skargi kasacyjnej zakreślonymi poprzez zarzuty powołane w ramach podstaw kasacyjnych. W rozpoznawanym środku odwoławczym powołane zostały - jako naruszone - przepisy, które albo nie stanowiły podstawy prawnej rozstrzygnięcia organów administracji i wobec tego organy te i Sąd pierwszej instancji nie dokonywali ich wykładni (art. 88 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) albo nie istnieją (§ 12 ust. 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawie przyznawania i wypłaty rent strukturalnych - Dz. U. Nr 153, poz. 1769).

Sprawa będąca przedmiotem kontroli sądowoadministracyjnej w niniejszym postępowaniu dotyczyła zmiany wysokości renty strukturalnej w związku ze zmianą wysokości najniższej emerytury. Z § 12 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na uzyskiwanie rent strukturalnych objętej planem rozwoju obszarów wiejskich wynika, że wysokość renty strukturalnej stanowi 210% kwoty najniższej emerytury, przy czym zgodnie z § 12 ust. 2 rozporządzenia wysokość renty strukturalnej zwiększa się o wskazane w tym przepisie wartości w razie wystąpienia określonych tam okoliczności. Stosownie natomiast do treści § 12 ust. 5 tego rozporządzenia, w przypadku zmiany wysokości najniższej emerytury rentę strukturalną wypłaca się w odpowiednio zmienionej wysokości, z uwzględnieniem terminów waloryzacji emerytur i rent przysługujących na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Z powołanych przepisów wynika zatem, że w przypadku zmiany wysokości najniższej emerytury właściwy organ (tj. kierownik biura powiatowego ARiMR – vide § 17 ust 1 rozporządzenia) ma obowiązek dokonać ponownego wyliczenia wysokości renty strukturalnej poprzez obliczenie wartości 210% aktualnej wysokości najniższej emerytury (§ 12 ust. 1 rozporządzenia) i - ewentualnie - poprzez zwiększenie tej renty strukturalnej w sposób i w przypadkach określonych w § 12 ust. 2 omawianego rozporządzenia.

Wbrew twierdzeniom autora skargi kasacyjnej, organy ARiMR nie stosują w sprawie dotyczącej zwiększenia renty strukturalnej art. 88 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis ten odnosi się do waloryzacji emerytur i rent z FUS i stanowi, że waloryzacja ta polega na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji. Ten sposób dokonania waloryzacji nie dotyczy natomiast rent strukturalnych. Renty strukturalne są zmieniane (w związku ze zmianą wysokości najniższej emerytury) na podstawie § 12 ust. 5 w zw. z § 12 ust. 1 i ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na uzyskiwanie rent strukturalnych objętej planem rozwoju obszarów wiejskich. Oznacza to, że zarówno orzekające w sprawie organy ARiMR, jak i Sąd pierwszej instancji nie naruszyli art. 88 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zupełnie nieusprawiedliwiony jest natomiast zarzut naruszenia § 12 ust. 5 rozporządzenia "Rady Ministrów" z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawie przyznawania i wypłaty rent strukturalnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1769). Powołane przez autora skargi kasacyjnej rozporządzenie nie zostało wydane przez Radę Ministrów lecz przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, nie ma ono zastosowania do renty strukturalnej skarżącego (która została przyznana w innym trybie – na podstawie powoływanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na uzyskiwanie rent strukturalnych objętej planem rozwoju obszarów wiejskich), a ponadto nie zawiera jednostki redakcyjnej w postaci §12 ust. 5 (ostatni określony w tym akcie prawnym przepis jest oznaczony jako § 10).

Z tych względów Naczelny Sąd Administracyjny, działając na podstawie art. 184 p.p.s.a. oddalił skargę kasacyjną.

O kosztach postępowania kasacyjnego NSA orzekł na podstawie art. 209 w zw. z art. 204 pkt 1 oraz art. 205 § 2 i w zw. z § 14 ust. 2 pkt 2 lit. b) w zw. z § 14 ust. 2 pkt 1 lit. c) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.), zasądzając od skarżącego na rzecz organu administracji 180 zł jako zwrot kosztów zastępstwa procesowego udzielonego przez radcę prawnego, który sporządził odpowiedź na skargę kasacyjną i nie prowadził sprawy w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji.

Natomiast w kwestii rozpoznania wniosku o przyznanie pełnomocnikowi strony skarżącej kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu właściwy jest Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu.

PG