I SO/Kr 30/13

Uzasadnienie

W dniu 19 czerwca 2013r. skarżący K.M. złożył wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 15 kwietnia 2013r. wydaną w przedmiocie orzeczenia o odpowiedzialności za zaległości podatkowe.

Skarżący domaga się zwolnienia z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych. W uzasadnieniu swego wniosku podaje, iż żona jest po operacji ortopedycznej oraz po zabiegu chirurgicznych, obecnie potrzebne są zabiegi rehabilitacyjne. Obydwoje małżonkowie są schorowani.

Zdaniem orzekającego, wniosek skarżącego nie zasługuje na uwzględnienie.

Z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy wynika, iż skarżący prowadzi gospodarstwo domowe z żoną. Rodzina utrzymuje się z emerytur obydwojga małżonków w łącznej kwocie 6281 zł.

Z oświadczenia skarżącego, znajdującego się w aktach sprawy wynika także, iż posiada on mieszkanie o pow. 64 m2. Wnioskodawca nie wykazuje faktu posiadania cennych ruchomości, natomiast żona posiada samochód osobowy Fiat Stilo z 2002r. Skarżący wykazuje też oszczędności w wysokości 9000 zł.

Instytucja zwolnienia od kosztów sądowych stanowi w istocie pomoc państwa dla osób, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną nie mogą uiścić kosztów bez wywołania uszczerbku w koniecznych kosztach utrzymania siebie i rodziny. Ubiegający się o taką pomoc winien więc w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny. Dopiero gdyby poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające - może zwrócić się o pomoc państwa.

Zgodnie z art. 246 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – prawo pomocy w zakresie całkowitym może być przyznane osobie, która wykaże, iż nie ma jakichkolwiek dochodów do pokrycia kosztów postępowania, natomiast w zakresie częściowym – gdy wykaże, iż nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku w koniecznym utrzymaniu siebie i rodziny.

Użyte w art. 246 ustawy sformułowanie "gdy osoba wykaże" oznacza, iż to na wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, iż znajduje się w sytuacji uzasadniającej przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Powołany przepis nie pozostawia wątpliwości co do tego, że inicjatywa dowodowa zmierzająca do wykazania, iż zachodzą przesłanki pozytywne dla uwzględnienia wniosku, spoczywa na wnioskodawcy.

Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest więc formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe. Kluczową zaś rolę dla oceny możliwości płatniczych skarżącego ma fakt, iż zasadność wniosku o przyznanie prawa pomocy powinna być rozpatrywana w dwóch aspektach – z uwzględnieniem z jednej strony wysokości obciążeń finansowych, jakie strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu, z drugiej strony jej możliwości finansowych.

Mając na uwadze obecną sytuację finansową skarżącego należy stwierdzić, że uiszczenie przez stronę aktualnie wymaganych kosztów sądowych jest możliwe bez uszczerbku w koniecznym jego utrzymaniu. W ocenie orzekającego, skarżący nie wykazał w sposób wystarczający i skuteczny, iż nie jest w stanie uiścić wpisu sądowego należnego od złożonej skargi na decyzję SKO bez uszczerbku w koniecznym swoim utrzymaniu.

Biorąc pod uwagę w szczególności wysokość comiesięcznych, stałych dochodów 2 osobowej rodziny strony w wysokości łącznie 6281 zł z dwóch niezależnych źródeł, niewskazanie nadzwyczajnych kosztów obciążających budżet domowy jak np. szczególne koszty kredytu czy konieczność utrzymania osób nie posiadających własnego dochodu – skarżący wskazuje jedynie typowe, zwyczajowe koszty utrzymania domu oraz koszty leczenia, posiadane oszczędności w kwocie 9000 zł - nie zaistniały przesłanki uzasadniające zwolnienie strony od kosztów sądowych.

Zgodnie z treścią art. 246 par. 1 pkt 2 cytowanej ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – regulacja w nim zawarta stanowi odstępstwo od zasady ustanowionej w treści art. 199, na mocy której strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Przytoczone we wniosku okoliczności winny zatem uzasadniać wyjątkowe traktowanie, o jakim mowa w powołanym przepisie. Przez uszczerbek utrzymania zaś koniecznego dla siebie i rodziny, o którym mowa w powołanym przepisie, należy rozumieć zachwianie sytuacji materialnej i bytowej strony skarżącej w taki sposób, iż nie jest ona w stanie zapewnić sobie minimum warunków socjalnych.

Zdaniem orzekającego, w przedmiotowej sprawie okoliczności takie, wobec wykazanych powyżej faktów tj. stałego dochodu wszystkich członków rodziny skarżącego przy faktycznej możliwości jego dysponowania, posiadanym majątku i oszczędnościach w znaczny sposób przekraczających wysokość wymaganego wpisu sądowego - nawet wobec zwyczajowych, choć nieudokumentowanych kosztów utrzymania - nie zostały wykazane w stopniu uzasadniającym zwolnienie od kosztów sądowych. Należy zaznaczyć, iż zgodnie z powszechnie obowiązującym poglądem w doktrynie i orzecznictwie, strona będąca osobą fizyczną powinna partycypować w kosztach postępowania, jeżeli ma jakiekolwiek środki majątkowe. Wymagany natomiast na obecnym etapie postępowania sądowego wpis sądowy nie narazi skarżącego na znaczny uszczerbek, szczególnie biorąc pod uwagę fakt, iż dochody wnioskodawcy przewyższają jego wysokość, a skarżący dysponuje ponadto oszczędnościami.

Należy także podkreślić, iż celem instytucji prawa pomocy jest umożliwienie skorzystania z drogi sądowej osobom o znikomych dochodach, znajdujących się na skraju ubóstwa, wobec których konieczność poniesienia kosztów sądowych mogłaby spowodować uszczerbek w koniecznym utrzymaniu. Skarżący, ze względu na wykazane powyżej okoliczności, do takich osób nie należy.

Trzeba również zaznaczyć, iż każdy obywatel zamierzający wytoczyć sprawę sądową musi się liczyć z koniecznością poniesienia kosztów sądowych. Nie można pominąć także i tego, że wyłożenie kosztów przez stronę skarżącą jest tylko czasowe, bowiem w przypadku uwzględnienia jej skargi, zgodnie z art. 200, 203 ustawy z dnia 30.08.2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – będzie jej przysługiwało prawo domagania się zwrotu kosztów postępowania.

Podsumowując należy zaznaczyć, iż w aktualnej sytuacji finansowej skarżącego zwolnienie go od kosztów sądowych byłoby niezasadne. Konieczność zaś poniesienia przez wnioskodawcę kosztów sądowych w formie wpisu należnego od złożonej skargi, które to koszty na tym etapie postępowania są wymagane, nie naraża skarżącego na pogorszenie jego warunków bytowych, a z drugiej strony odpowiada fiskalnemu interesowi Państwa, które swoją pomoc powinno gwarantować tylko najbardziej potrzebującym.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji, na podstawie art. 243 § 1, art. 244 § 1, art. 245 § 3 oraz art. 246 § 1, art. 258 § 1 i § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U. Nr 153 poz. 1270 ).