IV SA/Wa 1448/13

Uzasadnienie

Stowarzyszenie [...] w W. wniosło skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] kwietnia 2013 r. w przedmiocie niedopuszczalności odwołania.

W odpowiedzi na zarządzenie Przewodniczącego Wydziału IV Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, w sprawie wezwania skarżącego do uiszczenia wpisu sądowego od skargi w wysokości 100 zł (sto złotych), Stowarzyszenie [...] w W. złożyło - na urzędowym formularzu PPPr -wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych.

Postanowieniem z dnia 31 lipca 2013 r. referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie odmówił przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.

Powyższe orzeczenie doręczono stronie skarżącej w dniu 6 sierpnia 2013 r.

Stowarzyszenie [...] w W. złożyło w dniu 13 sierpnia 2013 r. sprzeciw od postanowienia z dnia 31 lipca 2013 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, zważył co następuje:

Stosownie do treści art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.) dalej "p.p.s.a.", w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, postanowienie, przeciwko któremu został on wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym. Wniesieniem w dniu 13 sierpnia 2013 r. sprzeciwu od postanowienia z dnia 31 lipca 2013 r., który nie został przez Sąd odrzucony, skutkuje tym, że postanowienie to utraciło moc, a wniosek o przyznanie prawa pomocy rozpoznaje Sąd.

W świetle art. 199 p.p.s.a. zasadą jest, że strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Instytucja prawa pomocy - jako wyjątek od powyższej zasady - winna być stosowana tylko w sytuacjach, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu jest rzeczywiście obiektywnie niemożliwe.

W myśl art. 245 § 1 p.p.s.a. prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 § 3 p.p.s.a.). Stosownie do treści art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. prawo pomocy w zakresie częściowym może być przyznane osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania.

Osoba prawna, a także inna jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej ubiegając się o zwolnienie od obowiązku partycypowania w kosztach postępowania obowiązana jest wykazać nie tylko, że nie posiada adekwatnych środków na poniesienie kosztów postępowania, ale również, że nie ma ich mimo, iż podjęła wszelkie niezbędne kroki, aby zdobyć fundusze na pokrycie tych wydatków (J.P. Tarno, "Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz" Warszawa 2008 r., str. 587).

Przenosząc powyższe uwagi na grunt rozpoznawanej sprawy Sąd uznał, że brak jest podstaw do przyznania Stowarzyszeniu [...] w W. prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych.

Strona skarżąca jest stowarzyszeniem zwykłym działającym od dnia 19 maja 2003 r. Założyciele, a następnie członkowie stowarzyszenia określili w regulaminie przyjętą formę prawną oraz zakres działalności. Z przedłożonego regulaminu wynika, że Stowarzyszenie [...] zostało założone w celu podejmowania różnego rodzaju działań na rzecz ochrony środowiska m.in. inicjatywy obywatelskiej w ustanawianiu prawa, interwencji w przypadku naruszenia przepisów ochrony środowiska, występowania w postępowaniach administracyjnych i procesach sądowych.

Stowarzyszenia, podobnie jak wiele innych organizacji tego typu, zobligowane są do zapewnienia środków na prowadzenie działalności określonej w regulaminie. Stowarzyszenie [...] w W. przewidując realizację swoich praw przed sądem powinno liczyć się zatem z obowiązkiem ponoszenia związanych z tym kosztów i tak określić podstawy finansowania, aby powyższe cele mogły być realizowane. Sąd podziela ugruntowany w orzecznictwie pogląd, że chociaż stowarzyszenie jest organizacją non-profit, to nie zwalnia to automatycznie danego stowarzyszenia od obowiązku zapewnienia środków na swoją działalność. W przypadku stowarzyszenia zwykłego, w myśl art. 42 ust. 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2001 r. nr 79, poz. 855 ze zm.), środki na swoją działalność stowarzyszenie uzyskuje ze składek członkowskich.

Skarżące Stowarzyszenie liczy trzynastu członków, dla których ustalono składki członkowskie w wysokości 10 zł miesięcznie. Jednakże biorąc pod uwagę, że w 2012 roku Stowarzyszenie uiściło tytułem opłat sądowych łącznie kwotę 3034 zł, to każdy z członków stowarzyszenia wydał miesięcznie na ten cel 24 zł. Natomiast w bieżącym roku - jak wyjaśniło skarżące Stowarzyszenie - poniosło już wydatki związane z udziałem w postępowaniu sądowym w wysokości 2300 zł, nie licząc opłat sądowych w pięciu skargach kasacyjnych. Do wydatków związanych z prowadzeniem działalności stowarzyszenia strona skarżąca zaliczyła ponadto zakup znaczków, opłatę za telefon jak również za informację publiczną. Wydatki te pokrywane są z pieniędzy członków stowarzyszenia.

Zdaniem Sądu powyższe okoliczności nie przesądzają o tym, że Stowarzyszenie [...] nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania.

Skarżące Stowarzyszenie nie podjęło dotychczas przewidzianych prawem instrumentów umożliwiających zgromadzenie środków finansowych na funkcjonowanie podmiotu. Stowarzyszenie, które ma niewielką liczbę członków a wysokość ustalonych składek członkowskich uniemożliwia mu funkcjonowanie i realizowanie celów, dla których zostało powołane, powinno podjąć odpowiednie kroki w kierunku uzyskania majątku. Stowarzyszenie ma możliwość podwyższenia wysokości składek członkowskich, jak również zwiększyć liczbę jego członków, co mogłoby istotnie wpłynąć na zwiększenie się dochodu pozwalającego na uiszczenie wpisu od skargi (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 października 2012 r., sygn. akt II OZ 927/12 dostępne na stronie Centralnej Bazy Orzeczeń Sądów Administracyjnych).

W świetle powyższego zgodzić się należy z Naczelnym Sądem Administracyjnych, który w postanowieniu z dnia 20 grudnia 2006 r. sygn. akt II OZ 1433/06 (orzeczenie dostępne w Centralnej Bazy Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem http://orzeczenia.nsa.gov.pl) wskazał, że w takiej sytuacji brak jest podstaw, aby ciężary związane z funkcjonowaniem takiego Stowarzyszenia przerzucać na Państwo, czyli ogół obywateli. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej przewiduje prawo obywateli do zrzeszania się m.in. w stowarzyszenia, jednakże nie gwarantuje wszystkim stowarzyszeniom prawa do finansowania ich działalności przez Skarb Państwa

W konsekwencji, Sąd stwierdził, że nie zostały spełnione przesłanki określone w art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. uzasadniające przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.

Z tych względów, na podstawie art. 246 § 2 pkt 2 w związku z art. 260 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, orzekł jak w sentencji.