III SA/Lu 838/12

Uzasadnienie

Zaskarżoną decyzją z dnia (...) września 2012 r., nr (...), Dyrektor Izby Celnej w (...) utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Urzędu Celnego w (...) z dnia (...) czerwca 2012 r., nr (...) w przedmiocie określenia niezaksięgowanej kwoty wynikającej z długu celnego.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w sprawie, której stan faktyczny przedstawia się następująco:

W dniu (...) lipca 2007 r. U. G., prowadząca działalność gospodarczą pod firmą (...), dokonała zgłoszenia do procedury dopuszczenia do obrotu sprowadzonego ze (...) samochodu osobowego marki (...), rok produkcji (...), o nr nadwozia (...), pojemności silnika (...) cm³, do którego załączyła m.in. rachunek nr (...) z dnia (...) czerwca 2007 r. wystawiony przez firmę (...) str. (...),(...) ze (...) określający wartość pojazdu na kwotę (...) CHF. W ocenie technicznej z dnia (...) lipca 2007 r., nr (...), wykonanej przez (...), stwierdzono, że jest to używany samochód osobowy marki (...), który znajduje się w stanie technicznym adekwatnym do czasu użytkowania. Zgłoszenie zostało złożone przez (...) w swoim imieniu i na rzecz (...) na podstawie pełnomocnictwa upoważniającego do przywozu zza granicy pojazdów mechanicznych i wszelkich innych towarów oraz do dokonania odprawy celnej i wszelkich niezbędnych czynności w zakresie pełnomocnictwa. Sporządzono protokół oględzin z dnia (...) lipca 2007 r., w którym stwierdzono brak widocznych uszkodzeń.

Zgłoszenie celne zostało przyjęte przez organ celny, co z mocy prawa spowodowało objęcie towaru procedurą celną i określenie kwoty długu celnego na podstawie zadeklarowanych przez skarżących elementów kalkulacyjnych.

W dniu (...) października 2010 r. do Naczelnika Urzędu Celnego w (...) wpłynęło pismo Prokuratury Apelacyjnej w (...) z dnia (...) paździenika 2010 r., Nr (...), wraz z dokumentami uzyskanymi w wyniku zrealizowanej przez Urząd Celny (...) międzynarodowej pomocy prawnej, dotyczącymi podmiotów dokonujących sprzedaży samochodów na terenie (...). W wyniku weryfikacji powyższych dokumentów ustalono, że eksporter o nazwie (...) ze (...) nigdy nie istniał lub już nie istnieje, a nawiązanie z nim kontaktu nie jest możliwe.

Postanowieniem z dnia (...) lutego 2012 r., nr (...) organ celny wszczął z urzędu postępowanie celne w sprawie ustalenia wartości celnej oraz niezaksięgowanej kwoty długu celnego od sprowadzonego pojazdu. Po przeprowadzeniu kontroli zgłoszenia celnego organ celny stwierdził, że wartość samochodu marki (...) zadeklarowana w zgłoszeniu celnym rażąco odbiega od wartości podobnych pojazdów na rynku eksportu. Według katalogu szwajcarskiego EurotaxGlass’s nr 7/2007 z 2007 r. cena podobnego samochodu (...) z (...) r. na rynku szwajcarskim wynosiła (...) CHF. Biorąc pod uwagę powyższe i dokonując odpowiedniej korekty z tytułu uszkodzeń w ewentualnej wysokości 50 % organ celny ustalił wartość przedmiotowego pojazdu na (...) CHF.

Pismem z dnia (...) marca 2012 r. organ celny wezwał skarżącą do przedstawienia dowodów będących w jego posiadaniu, potwierdzających, że zadeklarowana w zgłoszeniu celnym wartość transakcyjna stanowi całkowitą, faktycznie zapłaconą sumę za importowany samochód.

Powołany przez organ biegły (...), w opinii z dnia (...) kwietnia 2012 r., nr (...), sporządzonej na podstawie oceny technicznej pojazdu, protokołu jego oględzin oraz rachunku nr (...), określił, uwzględniając korektę ze względu na stan utrzymania i dbałość o pojazd – 5,0 %, korektę ze względu na liczbę właścicieli (2) - 2,0%, aktualność badań technicznych - 4,0%, korekta ze względu na serwisowanie pojazdu – 5,0%, konieczne naprawy pojazdu - 30,0%, import prywatny - 8,0%, wartość rynkową pojazdu na dzień (...) lipca 2007 r., na kwotę (...) zł, a jako najbardziej zbliżony do przedmiotowego pojazdu wskazał samochód marki Subaru Legacy montowany m.in. w Japonii.

W odpowiedzi skarżąca pismem z dnia (...) maja 2012 r. wniosła o zwrócenie się do trzech wybranych losowo serwisów w (...) w celu sporządzenia przez nie wyceny naprawy importowanego samochodu, uwzględniającej ceny robocizny i części zamiennych oraz dopuszczenie wycen w charakterze dowodu w sprawie, a także o wyjaśnienie w oparciu o jakie kryteria ustalane są "rynkowe" ceny samochodów w (...) w katalogach (...).

Postanowieniem z dnia (...) maja 2012 r. organ odmówił przeprowadzenia wnioskowanego dowodu, natomiast pismem z dnia (...) maja 2012 r., wyjaśnił kwestię rynkowych cen pojazdów wyszczególnionych w katalogach EurotaxGlass’s.

Nie zgadzając się z opinią sporządzoną przez biegłego (...) skarżąca ponownie wniosła o zwrócenie się do trzech wybranych losowo serwisów w (...) w celu sporządzenia przez nie wyceny naprawy importowanego samochodu, uwzględniającej ceny robocizny i części zamiennych oraz dopuszczenie wycen w charakterze dowodu w sprawie. Organ pismem z dnia (...) czerwca 2012 r. ponownie odmówił stronie uwzględnienia wniosku.

Mając na uwadze powyższe, decyzją z dnia (...) czerwca 2012 r., nr (...) Naczelnik Urzędu Celnego w (...) ustalił wartość celną sprowadzonego pojazdu na podstawie art. 31 rozporządzenia Rady (EWG) Nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz. U. UE L z dnia 19 października 1992 r., Nr 302, str. 1 ze zm., dalej: Wspólnotowy Kodeks Celny lub WKC) na kwotę (...) zł oraz określił kwotę długu celnego podlegającą retrospektywnemu zaksięgowaniu w wysokości (...) zł.

Pismem z dnia (...) września 2012 r., U. G. złożyła odwołanie od decyzji z dnia (...) lipca 2012 r., wnosząc o jej uchylenie. Organowi celnemu zarzucono naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, poprzez niewyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy i bezkrytyczne przyjęcie jako dowodu opinii biegłego (...), nieprzeprowadzenie wnioskowanych przez skarżącą dowodów oraz naruszenie art. 180, 181, 187, 188 i 191 Ordynacji podatkowej (Dz.U. z 2012 r., poz. 749 z późn. zm.), dalej: ordynacja podatkowa oraz zasad postępowania opisanych w art. 121, 122 i 125 ordynacji podatkowej w zw. z art. 73 ust. 2 Prawa celnego (Dz.U. z 2013 r., poz. 727 z późn. zm.), dalej: prawo celne.

Po rozpatrzeniu odwołania (...) Dyrektor Izby Celnej w (...) decyzją z dnia (...) września 2012 r. utzymał w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji.

W uzasadnieniu organ odwołwczy podniósł, że zgodnie z art. 67 Wspólnotowego Kodeksu Celnego datą, którą należy uwzględnić przy stosowaniu wszelkich przepisów regulujących procedurę celną, do której zgłoszono towary, jest data przyjęcia zgłoszenia przez organy celne. W niniejszej sprawie jest to dzień (...) lipca 2007 r. - data przyjęcia zgłoszenia celnego do procedury dopuszczenia do obrotu.

Dyrektor Izby Celnej wywiódł, iż w świetle postanowień Wspólnotowego Kodeksu Celnego i Porozumienia o stosowaniu artykułu VII Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu GATT (porozumieniu w sprawie wartości celnej) z 1994 r., wartość celna jest ustalana co do zasady na bazie wartości transakcyjnej, to znaczy ceny faktycznie zapłaconej lub należnej za towary wtedy, jeżeli zostały one sprzedane w celu wywozu na obszar celny Wspólnoty. Organy celne mogą jednak odstąpić od stosowania metody ceny transakcyjnej, jeżeli mają uzasadnione wątpliwości, że zadeklarowana wartość celna stanowi całkowitą faktycznie zapłaconą lub należną sumę określoną w artykule 29 WKC (art. 181a rozporządzenia Komisji (EWG) Nr 2454/93 z dnia 2 lipca 1993 r. ustanawiającego przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny – Dz. U. UE L z dnia 11 października 1993 r., Nr 253, str. 1 ze zm., dalej: RWKC).

W niniejszej sprawie takie wątpliwości nasunęły pisma (...) organów celnych, zawierające wykaz nieistniejących eksporterów, w tym (...), która nie istniała w dniu wystawienia przedmiotowego rachunku sprzedaży. W związku z powyższym, rachunek wystawiony przez (...) nie okazał się dokumentem wiarygodnym. Zgodnie z art. 194 ordynacji podatkowej, dokumenty (...) organów celnych zostały uznane za dokumenty urzędowe. Ponadto, wątpliwa okazała się zadeklarowana w zgłoszeniu celnym wartość przedmiotowego pojazdu, więc dla jej prawidłowego ustalenia zastosowano tzw. "metodę ostatniej szansy", zgodnie z art. 31 ust. 1 KWC.

Organ wskazał, że dla sporządzenia odpowiedniej kalkulacji używanego pojazdu wyprodukowanego we Wspólnocie za punkt wyjścia należy przyjąć katalogową cenę samochodu "identycznego" lub "podobnego" wyprodukowanego poza Wspólnotą, a ponadto, zgodnie z art. 31 ust. 2 lit c WKC, wartość celna ustalana zgodnie z ust. 1 nie może być określona na podstawie cen towarów na rynku wewnętrznym kraju wywozu. Ponadto, odmowa przeprowadzenia wnioskowanego przez stronę dowodu była uzasadniona, bowiem koszty naprawy importowanego pojazdu oraz jego wartość rynkowa zostały ustalone w opinii z dnia (...) kwietnia 2012 r., wydanej w oparciu o dowód potwierdzający jego stan techniczny z dnia zgłoszenia celnego.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie skarżąca wniosła o uchylenie decyzji z dnia (...) września 2012 r. oraz decyzji organu pierwszej instancji. Zaskarżonej decyzji zarzuciła niewyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy i bezkrytyczne przyjęcie jako dowodu wyceny (...), nieprzeprowadzenie wszystkich istotnych dowodów mogących wyjaśnić sprawę, co miało zasadniczy wpływ na treść rozstrzygnięcia, arbitralną i w istocie dowolną ocenę materiału dowodowego zebranego w sprawie, polegającą na braku jego wszechstronnego rozważenia, błędną, jednostronną, niespójną i częściowo wewnętrznie sprzeczną ocenę poddanych analizie fragmentów materiału dowodowego oraz niezasadną odmowę dopuszczania i przeprowadzenia dowodów wskazanych przez skarżącą, a także rażące naruszenie przepisów proceduralnych, w szczególności art. 188 i art. 191 ordynacji podatkowej oraz zasad postępowania określonych w art. 121, art. 122. art. 125 ordynacji podatkowej w związku z art. 73 ust. 2 prawa celnego.

W uzasadnieniu skargi skarżąca podniosła, że organy celne uznały eksportera (...) za podmiot nieistniejący w chwili sprzedaży samochodu, podczas gdy (...) władze celne w swoich pismach eksportera określiły jako "nieistniejący", nie wyjaśniając czy podmiot ten był "nieistniejący" w dniu sprzedaży sprowadzonego samochodu czy też w dniu sporządzenia pism przez (...) władze celne.

Skarżąca zarzuciła również, że organy celne oparły swoje rozstrzygnięcie na informacjach wynikających z załączników do pisma (...) władz celnych, podczas gdy walor dokumentu urzędowego mogą mieć tylko pisma władz (...). Załączniki, zdaniem skarżącej, nie są dokumentami urzędowymi, o których mowa w art. 194 Ordynacji podatkowej.

W ocenie skarżącej, w niniejszej sprawie zastrzeżenia budzi zastosowanie metody ostatniej szansy przed zastosowaniem metody wartości transakcyjnej innych samochodów podobnych do tego, który jest przedmiotem postępowania, a sprzedanych w 2007 roku na rynku szwajcarskim przy uwzględnieniu kosztów naprawy sprowadzonego samochodu w (...). Wartość importowanego pojazdu powinna dotyczyć tylko rynku szwajcarskiego, ponieważ na tym rynku dokonano transakcji.

Skarżąca zarzuciła, że organ oparł swoją decyzję na wycenie biegłego (...), w której biegły oparł się na nieistniejących na rynku szwajcarskim parametrach takich jak np. import prywatny. Skarżąca nie zgodziła się również z wysokością zastosowanej korekty dotyczącej naprawy samochodu – 30%. Zdaniem skarżącej, oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z wyceny biegłego innego niż (...) było bezzasadne.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Celnej wniósł o oddalenie skargi, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie, aczkolwiek nie wszystkie zarzuty podniesione w skardze są uzasadnione. Tym niemniej sąd administracyjny kontrolując zgodność z prawem zaskarżonej decyzji nie jest związany ani zarzutami i wnioskami skargi, ani powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi; Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.; dalej jako: p.p.s.a.). Niezależnie zatem od zarzutów i wniosków powołanych w skardze, sąd ma obowiązek dokonać kompleksowej oceny legalności zaskarżonej decyzji.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do zasadności odstąpienia przez organy celne od oparcia oceny wartości celnej spornego towaru na metodzie wartości transakcyjnej. Metoda ta stanowi wyjściową regułę ustalania wartości celnej towaru, a odstąpienie od niej, jako wyjątek od zasady, musi być należycie uzasadnione (art. 29 rozporządzenia Rady 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny; Dz. Urz. UE, seria L, nr 302, s. 1; dalej jako: WKC).

W ocenie sądu organy celne w badanej sprawie należycie wykazały zasadność odstąpienia od metody wartości transakcyjnej. Z treści uzasadnienia zaskarżonej decyzji wynika, że podstawą do tego były dwa zasadnicze argumenty: informacje uzyskane od szwajcarskich władz celnych, podważające fakt istnienia sprzedawcy uwidocznionego na rachunku sprzedaży pojazdu oraz istotna rozbieżność pomiędzy zadeklarowaną wartością celną pojazdu, a cenami wskazywanymi w katalogach branżowych.

Obydwa te argumenty wzajemnie się uzupełniają i stanowią wystarczającą podstawę do zakwestionowania zadeklarowanej wartości celnej, opartej na wartości transakcyjnej.

W aktach administracyjnych sprawy znajduje się kopia postanowienia Prokuratury Krajowej z dnia (...) marca 2008 r. o wszczęciu śledztwa w sprawie działalności zorganizowanej grupy przestępczej mającej za cel dokonywanie przestępstw skarbowych polegających na narażaniu na uszczuplenie należności publicznoprawnych z tytułu wprowadzania na obszar celny UE samochodów osobowych z terytorium (...), posługiwania się w tym procederze stwierdzającymi nieprawdę dokumentami w postaci faktur i ocen technicznych importowanych pojazdów.

W toku tego postępowania uzyskano informacje ze strony (...) organów celnych, potwierdzające fakt nieistnienia licznych sprzedawców, których dane widniały na zgłoszeniach celnych składanych przez importerów samochodów. Do pisma (...) władz celnych z dnia (...) kwietnia 2010 r. dołączono m.in. załącznik nr 2, stanowiący wykaz przedsiębiorstw, które według organów (...) należy określić jako: "nieistniejące". Jedna z pozycji w tym załączniku dotyczy sprzedaży objętej spornym zgłoszeniem celnym (sprzedawca – (...), nabywca – (...), nr VIN pojazdu i data faktury zgodne z dokumentami dołączonymi do zgłoszenia celnego) [k. 13 akt adm.].

Z drugiej strony organy celne dokonując porównania cen pojazdów tej samej marki i rocznika co pojazd importowany według katalogów branżowych (katalog (...) EurotaxGlass’s 2007) z wartością pojazdu zadeklarowaną w zgłoszeniu celnym, słusznie zwróciły uwagę na istotne rozbieżności. Wartość pojazdu, z uwzględnieniem stopnia uszkodzeń, według danych katalogowych była kilkukrotnie wyższa niż zadeklarowana w zgłoszeniu.

Informacje przekazane przez (...) administrację celną, a także istotne rozbieżności pomiędzy cenami katalogowymi oraz zadeklarowaną wartością pojazdu, stanowiły wystarczające argumenty dla powstania uzasadnionych wątpliwości co do wiarygodności ceny transakcyjnej w rozumieniu art. 181a rozporządzenia wykonawczego do WKC (rozporządzenie Komisji (EWG) nr 2454/93 z dnia 2 lipca 1993 r. ustanawiające przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny; Dz. Urz UE, seria L, nr 253, s. 1, ze zm.; dalej jako: RWKC).

Uzasadnione wątpliwości, w rozumieniu art. 181a RWKC, nie oznaczają definitywnego i nieodwołalnego zakwestionowania wartości celnej zadeklarowanej przez zgłaszającego. Stanowią jedynie podstawę do przeprowadzenia dalszych czynności, zmierzających do ustalenia wartości celnej w oparciu o inne metody, a więc pośrednio do weryfikacji zadeklarowanej wartości celnej, która może zostać potwierdzona w oparciu o wspomniane inne metody ustalenia wartości celnej.

W ocenie sądu nie zasługują na uwzględnienie argumenty skarżącej dotyczące zasadności odstąpienia od ustalenia wartości celnej pojazdu metodą wartości transakcyjnej.

Skarżąca nie przedstawiła żadnych dowodów, które podważałyby prawdziwość informacji podanych przez szwajcarskie władze celne, a świadczących o istnieniu sprzedawcy widniejącego na rachunku sprzedaży dołączonym do zgłoszenia celnego. Całkowicie chybiony jest argument, że informacje dotyczące istnienia lub nieistnienia firmy wynikają z załącznika do pism władz szwajcarskich, załącznikom zaś nie można przypisać cechy dokumentu urzędowego. Oczywistym jest, że w przypadku szczegółowych informacji dokument urzędowy może składać się z pisma głównego (przewodniego) oraz załączników, uszczegóławiających informacje. Nie ma żadnych rozsądnych argumentów, aby załącznikowi odmawiać takiej samej mocy dowodowej jak pismo głównemu. W obydwu przypadkach mamy do czynienia z dokumentem urzędowym, objętym (możliwym do obalenia) domniemaniem zgodności z prawdą (art. 194 Ordynacji podatkowej).

Nie zasługują również na uwzględnienie argumenty dotyczące wstępnego ustalenia wartości pojazdu w oparciu o katalog branżowy. Po pierwsze – odwołanie się do katalogu służyło jedynie wstępnej weryfikacji wiarygodności wartości zadeklarowanej w zgłoszeniu celnym i nie stanowiło podstawy do ustalenia wartości ostatecznie przyjętej w decyzji. Po drugie – katalogi branżowe są powszechnie uznawanym źródłem informacji o wartości pojazdów. Podważanie ich wiarygodności wymaga zdecydowanie silniejszej argumentacji niż ogólnikowe stwierdzenie, że wskazany w katalogu egzemplarz mógł mieć charakter kolekcjonerski. Po trzecie wreszcie – nie wiadomo, na jakiej podstawie skarżąca wywodzi, że dane w katalogu oparto na cenie transakcyjnej tylko jednego pojazdu. Istota danych zawartych w tego typu katalogach wskazuje na podawanie tam cen uśrednionych, z kilku transakcji, a nie jednostkowych.

Skuteczne podważenie wiarygodności wartości zadeklarowanej w zgłoszeniu celnym uzasadniało ustalenie wartości celnej towaru w oparciu o inne metody określone w art. 30-31 WKC. Powołując się na wytyczne Technicznego Komitetu Ustalania Wartości Celnej, organ obszernie i przekonująco uzasadnił, że w przypadku importu używanych pojazdów jedyną możliwą do zastosowania metoda pozostaje metoda ostatniej szansy. Wyjaśnienia Technicznego Komitetu Ustalania Wartości Celnej nie są wprawdzie źródłem prawa, jednak stanowią podstawową dyrektywę interpretacyjną w zakresie przepisów WKC dotyczących ustalania wartości celnej.

Metoda ostatniej szansy (art. 31 WKC) zakłada ustalanie wartości celnej towaru na podstawie danych dostępnych we Wspólnocie, z zastosowaniem odpowiednich środków zgodnych z zasadami i ogólnymi przepisami porozumienia w sprawie stosowania art. VII Układu Ogólnego w sprawie Taryf Celnych i Handlu z 1994 r., artykułu VII Układu Ogólnego w sprawie Taryf Celnych i Handlu z 1994 r., przepisów WKC.

W przypadku importu używanych samochodów, dostępne dane, o których mowa w art. 31 WKC, to według wytycznych wspomnianego Komitetu, m.in. informacje zawarte w branżowych katalogach motoryzacyjnych, a także opinie biegłych rzeczoznawców.

W badanej sprawie podstawą ustalenia przez organy celne ostatecznej wartości celnej pojazdu była opinia rzeczoznawcy samochodowego, biegłego sądowego (...). Opinia ta zawiera jednak istotną wadę, a bezkrytyczne oparcie się na niej przez organy oznacza wadliwe ustalenie kluczowej dla sprawy okoliczności faktycznej, skutkujące koniecznością uchylenia zaskarżonej decyzji.

Kluczowy jest następujący fragment opinii biegłego: "W korekcie "konieczne naprawy pojazdu" uwzględniono maksymalną wartość korekty (-30%) możliwą do wprowadzenia w systemie Info-expert bez szczegółowej analizy uszkodzeń w systemie Audatex, bowiem zakres uszkodzeń jest nieprecyzyjny (bez dokumentacji fotograficznej) i nie zawiera informacji niezbędnych do wykonania szczegółowego kosztorysu napraw" (k. 46 akt adm.).

Biegły przyjął zatem górny pułap korekt wartości pojazdu z tytułu koniecznych napraw w wysokości 30% nie w oparciu o własną ocenę zakresu uszkodzeń pojazdu, lecz w sposób sztuczny określił procentowo wartość napraw. Należy zauważyć, że biegły wyraźnie zaznaczył, że przyjęcie 30 % korekty wynika nie z rzeczywistej oceny zakresu uszkodzeń, lecz ze specyfiki zastosowanego do oceny programu komputerowego, który wprowadza taką barierę. Można zatem wnosić, że korekta ta nie wynika z rzeczywistej oceny zakresu uszkodzeń pojazdu i niekoniecznie musi odpowiadać rzeczywistości.

Należy przypomnieć, że dowód z opinii biegłego (art. 197 Ordynacji podatkowej) jest tylko jednym z dowodów w sprawie i podlega ocenie przez organ, tak jak wszystkie pozostałe. Zasada swobodnej oceny dowodów (art. 191 Ordynacji podatkowej, stanowi, że organ ocenia na podstawie całego zebranego materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona. Organ nie może zatem polegać bezkrytycznie na opinii biegłego, lecz musi dokonać jej wnikliwej oceny. Co prawda organ nie będzie dysponował takim jak biegły poziomem wiedzy technicznej (wiadomości specjalnych), jednak może ocenić opinię pod względem jej zupełności, adekwatności, spójności, logiki i zgodności z zasadami doświadczenia życiowego.

Ocena przez biegłego wartości importowanego pojazdu musi mieć charakter maksymalnie zindywidualizowany – odnosić się do konkretnego pojazdu i uwzględniać jego indywidualne cechy, w tym i stopień ewentualnych uszkodzeń wymagających naprawy bądź zużycia powstałego w wyniku normalnej eksploatacji. Sztuczne określenie dopuszczalnego progu korekty wartości pojazdu, ze względu na ograniczenia wynikające z zastosowanych metod (programu komputerowego) wymogom tym nie odpowiada. Z tak sporządzonej opinii nie wynika, czy zakres uszkodzeń nie był większy – jak twierdzi skarżąca – i czy stosowna korekta wartości również nie powinna być większa.

Dodatkowo należy wskazać, że do zgłoszenia celnego dołączono prywatną opinię innego biegłego – sporządzoną na zlecenie strony. Biegły powołany z urzędu powinien odnieść się do tego elementu materiału dowodowego sprawy, w szczególności do zawartych tam informacji o uszkodzeniach. Tym bardziej, że na tę opinię w trakcie oględzin przedmiotowego samochodu przez funkcjonariuszy celnych powoływał się przedstawiciel (...). W protokole tym znajduje się adnotacja: "Strona stwierdziła, iż faktyczny stan pojazdu ukazuje dołączona do zgłoszenia ocena techniczna pojazdu (...) z dnia (...) lipca 2007 r." Ocena techniczna sporządzona przez (...) w zakresie zewnętrznych uszkodzeń tego samochodu różni się od opisu dokonanego przez funkcjonariuszy celnych, którzy stwierdzili brak widocznych uszkodzeń, podczas gdy w ocenie technicznej opisano widoczne uszkodzenia nadwozia, silnika i podwozia.

Ponadto w opinii biegłego (...) sporządzonej z urzędu znalazło się stwierdzenie o braku możliwości szczegółowego ustalenia zakresu usterek i sporządzenia kosztorysu napraw, podczas gdy z oceny technicznej dołączonej do zgłoszenia wynika, że przynajmniej niektóre z usterek są szczegółowo opisane (nadwozie - 65 % powierzchni lakierowanej do odnowienia, stwierdzono wgniecenia, rysy, ubytki lakieru i odpryski, silnik - ślady intensywnej eksploatacji, stwierdzono, że do wymiany kwalifikuje się uszczelnienie górne i dolne oraz napęd rozrządu, podwozie - stwierdzono wycieki oleju w skrzyni biegów, nadmierny luz układu kierowniczego oraz konieczność wymiany klocków i tarcz w układzie hamulcowym). Biegły w swojej opinii powinien więc ustosunkować się do wymienionych wyżej uszkodzeń i wyraźnie wyartykułować, które uszkodzenia obniżają wartość samochodu. Nie oznacza to, że podane w prywatnej opinii informacje o uszkodzeniach są wiążące dla biegłego, powołanego przez organ, ale wymagają ustosunkowania się przez niego w sporządzanej na zlecenie organu opinii. Należy zauważyć, że biegły odwołał się do oceny technicznej (...), wziął zatem pod uwagę opisane w niej uszkodzenia samochodu, nie podjął jednak nawet próby oceny wagi tych uszkodzeń i określenia wartości samochodu z uwzględnieniem opisanych uszkodzeń i kosztów ich naprawy.

W związku z tym zarzuty skargi kwestionującej wartość pojazdu są uzasadnione. Nie można przy tym wykluczyć, że wiedza biegłego pozwoli na zweryfikowanie rzetelności opisu zakresu uszkodzeń ujętych w ocenie technicznej. Należy zwrócić uwagę, że skarżąca nie przedstawiła żadnych dowodów potwierdzających zakres uszkodzeń samochodu, mimo że w toku postępowania została wezwana do nadesłania wszelkich dokumentów potwierdzających uszkodzenia wskazane w dołączonej do zgłoszenia ocenie technicznej. Ta ostania okoliczność powinna być wzięta pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.

Opierając się na wadliwej opinii biegłego organ nie ustalił w sposób należyty stanu faktycznego sprawy, w zakresie faktów kluczowych dla jej rozstrzygnięcia – wartości pojazdu, stanowiącej podstawę określenia wartości celnej. Stanowi to naruszenie jednej z podstawowych zasad postępowania – zasady prawdy obiektywnej (art. 122 i art. 187 § 1 Ordynacji podatkowej).

Tego rodzaju uchybienie procesowe należy potraktować jako mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zatem uzasadniające uchylenie zaskarżonej decyzji, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a.

Pozostałe zarzuty skargi nie zasługują na uwzględnienie. Zgodnie z art. 31 ust. 2 lit. a i c WKC, wartość celna ustalana w oparciu o metodę ostatniej szansy nie może być określana na podstawie ceny sprzedaży na obszarze Wspólnoty towarów wytworzonych we Wspólnocie oraz ceny towarów na rynku wewnętrznym kraju wywozu. Nie można zatem przy ocenie wartości celnej uszkodzonego pojazdu stosować kryterium kosztów naprawy pojazdu na rynku kraju eksportu (w tym przypadku Szwajcarii), jak tego chce skarżąca. Taki sposób postępowania byłby sprzeczny z treścią art. 31 ust. 2 WKC. Nie ma też podstaw do podważania zasadności oparcia się biegłego w wycenie na egzemplarzu samochodu marki Subaru Legacy, jako modelu wyjściowym. Biegły musiał oprzeć wycenę na samochodzie produkowanym poza obszarem Wspólnoty (art. 31 ust. 2 lit. a WKC). Ogólnikowe stwierdzenia, że jest to samochód o innych cechach użytkowych, konstrukcyjnych i parametrach technicznych nie zasługują na uwzględnienie. Podstawą oceny nie może być pojazd identyczny, lecz podobny, przede wszystkim pod kątem wartości rynkowej.

W ocenie sądu zasadnie organy przyjęły zastosowanie dłuższego, 5-letniego terminu powiadomienia dłużnika celnego o kwocie należności. W orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE i polskich sądów administracyjnych zostało ugruntowane stanowisko, zgodnie z którym to organy celne są zobowiązane do stwierdzenia, czy istnieje związek pomiędzy powstaniem długu celnego, a popełnieniem czynu podlegającego postępowaniu karnemu, z zastrzeżeniem, że ustalenia takie są czynione wyłącznie na użytek postępowania zmierzającego do ustalenia należności celnych i w żaden sposób nie wpływają na ewentualną ocenę prawnokarną czynu, dokonywaną już przez właściwe w tych kwestiach organy ścigania i sądy. Przesłanka czynu podlegającego, w chwili popełnienia, wszczęciu postępowania karnego nie wymaga przy tym istnienia ani wyroku skazującego, ani nawet wszczęcia postępowania karnego, lecz jedynie popełnienia czynu, który podlega postępowaniu sądowemu w sprawach karnych (por. wyrok ETS (obecnie TS UE) z dnia 18 grudnia 2007 r.; C-62/06, Fazenda Pública - Director Geral das Alfândegas p. ZF Zefeser - Importaçăo e Exportaçăo de Produtos Alimentares Lda, publ. LEX nr 354391; wyroki WSA w Lublinie z 28 października 2009 r., III SA/Lu 233/09 oraz III SA/Lu 252/09, z 27 września 2011 r. III SA/Lu 289/11, z 27 października 2011 r., III SA/Lu 394/11; wyroki NSA z 11 marca 2011 r., I GSK 101/10 i I GSK 102/10, z 17 marca 2011 r., I GSK 187/10, I GSK 189/10, I GSK 192/10, z 12 maja 2011 r., I GSK 188/10, I GSK 190/10 i I GSK 191/10).

Przedłużenie do 5 lat terminu powiadomienia dłużnika o kwocie długu celnego miało swoje uzasadnienie w pierwszej kolejności we wszczęciu postępowania karnego przez Prokuraturę Krajową. Organy celne na tej podstawie, dysponując ponadto materiałem dowodowym przekazanym prokuraturze przez władze (...), zasadnie stwierdziły, że istnieje związek pomiędzy powstaniem długu celnego, a popełnieniem czynu podlegającego postępowaniu karnemu. Postępowaniem tym objęte było wprowadzenie na wspólny obszar celny także pojazdu należącego do skarżącego. Pojazd i rzekoma transakcja z nieistniejącą (...) wymienione są w materiałach dostarczonych organom polskim przez szwajcarskie władze celne, dołączonych do pisma Prokuratury Krajowej skierowanego do organu celnego.

Uchylenie zaskarżonej decyzji powoduje konieczność ponownego rozstrzygnięcia sprawy przez Dyrektora Izby Celnej. Kluczowym elementem w tym ponownym postępowaniu powinna być weryfikacja opinii biegłego, stanowiącej wyjściową podstawę ustalenia wartości celnej. Organ celny powinien usunąć przedstawione wyżej wątpliwości co do ograniczenia korekty wartości pojazdu z tytułu koniecznych napraw – czy to poprzez zobowiązanie biegłego do uzupełnienia opinii, czy też poprzez skorzystanie z opinii innego biegłego. Należy przypomnieć, że ustalenie stanu faktycznego sprawy należy do organu, a nie do biegłego, który określa jedynie wartość rynkową konkretnego samochodu. Organ powinien zatem jednoznacznie ustalić stan faktyczny sprawy, w szczególności w zakresie stwierdzonych uszkodzeń samochodu, będącego przedmiotem zgłoszenia celnego.

Mając powyższe na uwadze, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie, działając na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a., uchylił zaskarżoną decyzję.