II SA/Ke 508/13

Uzasadnienie

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia 18 kwietnia 2013r. znak: [...] po rozpatrzeniu odwołania J. Ż. od decyzji Wójta Gminy Z. z dnia 4.10.2012r. znak: [...] odmawiającej nakazania właścicielom nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów nr 793 i 795, położonej w obrębie geodezyjnym Z., gmina Z. przywrócenia stanu poprzedniego na gruncie lub wykonania urządzeń zabezpieczających szkodom – utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

W motywach rozstrzygnięcia Kolegium wyjaśniło, że J. Ż. w dniu 22 maja 2012r. wystąpił do Wójta Gminy Z. o wydanie decyzji nakazującej W. K. przywrócenie stanu poprzedniego działek: nr 793 i 795, położonych w Z., w związku ze szkodami jakie występują na skutek napływu na jego posesję wód opadowych z działek sąsiednich. Z dniem 4.09.2012r. zostało wszczęte postępowanie administracyjne dotyczące zmiany stanu wody na działkach położonych przy ul. C., gnina Z. oznaczonych nr ewid. 793, stanowiącej własność B. i W. K. oraz nr ewid. 795, stanowiącej własność W. K. i ewentualnego wpływu tych zmian na stan wody na działce sąsiedniej oznaczonej nr ewid. 796, stanowiącej własność I. G. i J. Ż.

Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego organ I instancji uznał, że na opisanych działkach nie doszło do naruszenia naturalnych stosunków wodnych na gruncie, co nie uzasadnia zastosowania przepisu art. 29 ustawy z dnia 18 lipca 2001r. – Prawo wodne.

Od decyzji Wójta Gminy Z. z dnia 4.10.2013r. odwołał się J. Ż. podnosząc okoliczności, które w jego ocenie dyskwalifikują sporządzoną w sprawie opinię biegłego oraz wnosząc o jej pominięcie jako dowodu.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze rozpatrując odwołanie nie znalazło podstaw do zmiany bądź uchylenia zaskarżonej decyzji. Organ przytoczył brzmienie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001r. – Prawo wodne (Dz.U. z 2012r., Nr 145) stwierdzając, że sam fakt dokonania określonej zmiany nie jest wystarczający do zastosowania ust. 3 art. 29, lecz konieczne jest ustalenie, że dokonana przez właściciela nieruchomości zmiana, spowodowała zmianę stanu wody na gruncie oraz, że zmiany te są szkodliwe dla gruntów sąsiednich.

Ustalenia organu I instancji wskazują, że sporne działki według obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego sołectw C. i Z. na terenie gminy Z., przyjętego uchwałą nr [...] Rady Gminy w Z. z dnia 26.02.2007r., położone są w obszarze oznaczonym symbolem ZZ2 – tereny łąk i dolin rzecznych stale lub okresowo prowadzące wody. Wykonane w dniu 21.06.2012 oględziny na działkach nr 793, 795 i 796 potwierdziły, że faktycznie teren działek nr 795 i 793 został nadsypany, a także część ziemi pozostała na działce nr 796.

W sporządzonej dla potrzeb postępowania wyjaśniającego opinii biegły z zakresu postępowania wodnoprawnego, inżynierii sanitarnej oraz budownictwa wodno-melioracyjnego J. J. ustalił, że działka nr 795 w niewielkim fragmencie tj. 15m2 przy jej całkowitej powierzchni 500 m2 oraz działka nr 793 na powierzchni ok. 680m2 przy powierzchni całkowitej 1900 m2 zostały nadsypane (wyrównane). Z archiwalnych podkładów wynika bowiem, że poprzednio teren ten był znacznie zróżnicowany wysokościowo. Biegły określił naturalny spadek działek nr 793 i 795 jako spadek w kierunku wschodnio-północnym tj. w kierunku cieku wodnego przebiegającego po północnej stronie tych działek, a także spadek na działkę nr 796. Dalej stwierdził, że nawiezienie terenu działek 795 i 793 ograniczyło naturalny spływ z tych działek tj. spływ w kierunku wschodnio-północnym, w zakresie spływu o kierunku wschodnim, a więc na działkę nr 796, natomiast zintensyfikowało naturalny spływ w kierunku północnym na nienadsypaną część działki nr ew. 793 i dalej tak jak poprzednio do cieku naturalnego. W. K. zgodnie z deklaracją złożoną w toku oględzin przesunął skarpę nadsypu działki nr 793 na stronę tej działki i usunął grunt z granicy działek. Oznaczona palikami granica w czasie oględzin odpowiadała wskazaniom map geodezyjnych. Zdaniem biegłego, nadsypanie terenu działki nr 793 nie zmieniło w najmniejszy sposób spływu całości wód z tego rejonu ciekiem naturalnym. Nie doszło zwłaszcza do zmiany kierunku spływu wody opadowej ze szkodami dla działki sąsiedniej nr 796. Biegły wskazał, że ciek wzdłuż granicy działki nr 793 nosi wyraźne ślady czyszczenia i konserwacji, w przeciwieństwie do cieku w granicy działek nr 796 i 782, stanowiących własność J. Ż. i I. G. Stan faktyczny związany z ukształtowaniem terenu i szczegóły dotyczące spływu zostały przedstawione na mapie sytuacyjno-wysokościowej stanowiącej załącznik nr 3 i podkład opisowy – załącznik nr 4 do opinii.

Organ odwoławczy dokonując oceny sporządzonej przez biegłego opinii uznał, że jest ona fachowa, rzetelna, znajduje oparcie w zebranym materiale dowodowym, co pozwala na przyznanie jej waloru dowodu w rozumieniu art 84 § 1 K.p.a.

Zdaniem organu, skoro na podstawie akt postępowania, dokumentów i informacji przekazanych przez strony, podkładów geodezyjnych, opinii biegłego nie można stwierdzić, że doszło do zmian stanu wody na działkach nr 793 i 795 ze skutkujących szkodami dla terenu działki nr 796, to brak jest podstaw do zastosowania dyspozycji art. 29 ust. 3 ustawy Prawo wodne w postaci nałożenia określonych obowiązków w odniesieniu do W. K.

W skardze na powyższą decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 18 kwietnia 2013r. J. Ż. wniósł o jej uchylenie, zarzucając naruszenie art. 84 § 1, § 2, art. 80, art. 87 K.p.a.

Zdaniem skarżącego, treść opinii jest rażąco niezgodna z zebranym materiałem dowodowym i stanem faktycznym. Wskazał, że wskutek nadsypania ziemi na działkach nr 793 i 795 do wysokości 2,3m na długości 30m, powierzchnia zbocza nasypu jest zbyt stroma i powoduje osuwiska w związku ze spływem wód opadowych na działkę 796. Podkreślił również, że w toku oględzin wyjaśniał, że spór nie ma charakteru przywrócenia stanu poprzedniego lecz dotyczy wyrównania poziomów działek 793 i 795 z działką nr 796, gdyż mimo trwającego nadsypywania działki nr 796, nie ma możliwości technicznych zrównania poziomu działki 796 do poziomu tych działek, nadsypanych zbyt wysoko. Chodzi więc o czynności zmierzające do wyeliminowania szkód na sąsiedniej działce.

Skarżący zakwestionował stwierdzenie, że prace ziemne polegały jedynie na "wyrównaniu terenu", w sytuacji, gdy na miejscu jest nasyp o wysokości 2,3m. Nie zgodził się również z ustaleniem cieku wzdłuż działki 793, podkreślił, że przed rozpoczęciem prac ziemnych, wszystkie sporne działki miały ten sam poziom. Stwierdził, że w przebiegu czynności wykonanych przez W. K. doszło do przesunięcia granicy, czego nie dostrzegł biegły. Nieprawdziwe są informacje biegłego o niedrożności cieku wzdłuż działki nr 796 i 782, o czym świadczy celowy brak zdjęcia foto. Nadsypanie działek 793 i 795 skutkuje wyłącznie samowolną zmianą rozgraniczenia z działką nr 796 i daje W. K. dodatkowe miejsce parkingowe przed budynkiem gospodarczym.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie podtrzymując dotychczasową argumentację zawartą w treści zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1, art. 2 i art. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), wojewódzkie sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, co oznacza, że w zakresie dokonywanej kontroli Sąd zobowiązany jest zbadać, czy organy administracji w toku postępowania nie naruszyły przepisów prawa materialnego i przepisów postępowania jeżeli mogły one mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 p.p.s.a).

Wychodząc z tak zakreślonych granic kognicji, Sąd stwierdził, że decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Kielcach z dnia 18 kwietnia 2013r. odpowiada prawu.

Wbrew zarzutom skargi stan faktyczny ustalony został przez organy prawidłowo, w oparciu o należycie zebrany materiał dowodowy.

Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 7 k.p.a. w toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności i podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, co pozwala dokonać oceny ustalonego stanu faktycznego, a następnie jego odniesienia do konkretnej normy prawnej. Prawidłowa realizacja tej zasady w pierwszej kolejności nakłada na organ obowiązek oceny, jakie fakty mają znaczenie dla załatwienia sprawy oraz jakimi dowodami okoliczności faktyczne istotne w sprawie mogą być wykazane. Konkretyzację tej zasady stanowi art. 77 § 1 K.p.a. zobowiązujący organ prowadzący postępowanie do wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia materiału dowodowego. W niniejszej sprawie organy obu instancji uczyniły zadość tym wymogom.

Materiał dowodowy w oparciu o który organy poczyniły faktyczne ustalenia faktyczne stanowiły w szczególności:

- ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dotyczące położenia spornych działek,

- oględziny nieruchomości,

- opinia sporządzona przez biegłego posiadającego uprawnienia w zakresie postępowań wodnoprawnych,

- dokumentacja geodezyjno-kartograficzna.

Stosownie do art. 84 § 1 K.p.a., gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne, organ administracji publicznej może zwrócić się do biegłego lub biegłych o wydanie opinii. Biegły podlega wyłączeniu na zasadach i w trybie określonym w art. 24. Poza tym do biegłych stosuje się przepisy dotyczące przesłuchania świadków. ( § 2 art. 84 kpa).

Słuszne jest stanowisko organów administracji, że dla wyjaśnienia niniejszej sprawy dotyczącej naruszenia stosunków wodnych na gruncie, wymagane są wiadomości specjalne, którymi dysponuje biegły z zakresu postępowania wodnoprawnego. Jak wynika z akt administracyjnych organy wykorzystały środek dowodowy w postaci dowodu z opinii biegłego mgr inż. J. J., o jakim mowa w art. 84 K.pa. W sporządzonej opinii biegły stwierdził jednoznacznie, że:

1. Działka nr 795 w niewielkim fragmencie tj. 15m2 przy jej całkowitej powierzchni 500 m2 oraz działka nr 793 na powierzchni ok. 680m2 przy powierzchni całkowitej 1900 m2 zostały nadsypane. Można mówić o ich wyrównaniu, ponieważ z archiwalnych podkładów wynika, że poprzednio teren ten był znacznie zróżnicowany wysokościowo.

2. Naturalny spadek działek nr 793 i 795 jako spadek w kierunku wschodnio-północnym tj. w kierunku cieku wodnego przebiegającego po północnej stronie tych działek, a także spadek na działkę nr 796.

3. W następstwie nadsypania większość spływu z nadsypanej działki nr 793 następuje w kierunku północnym, na nie nadsypaną część tego terenu i w rezultacie do tego samego cieku, jak poprzednio. Niewielka część tego spływu (ze skarp nasypu), tak jak poprzednio trafia na działkę nr 796. W tej sytuacji nie ma mowy o zmianie stanu wody na gruncie działek 795 i 793, a zwłaszcza kierunku spływu wody opadowej ze szkodami dla działki sąsiedniej nr 796.

Stosownie do art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001r. – Prawo wodne, właściciel gruntu, o ile przepisy ustawy nie stanowią inaczej, nie może:

1) zmieniać stanu wody na gruncie, a zwłaszcza kierunku odpływu znajdującej się na jego gruncie wody opadowej, ani kierunku odpływu ze źródeł ze szkodą dla gruntów sąsiednich,

2) odprowadzać wód oraz ścieków na grunty sąsiednie.

Natomiast zgodnie z treścią art. 29 ust. 3 tej ustawy jeżeli spowodowane przez właściciela gruntu zmiany stanu wody na gruncie szkodliwie wpływają na grunty sąsiednie wójt, burmistrz, prezydent miasta może, w drodze decyzji, nakazać właścicielowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom.

Zastosowanie tego przepisu wymagało więc ustalenia, czy właściciele działek nr 793 i 795 swoim działaniem spowodowali zmianę stanu wody na gruncie, a jeśli tak, to czy może zachodzić związek przyczynowy pomiędzy spowodowaną zmianą, a szkodami dla gruntów sąsiednich.

Z analizy powołanego przepisu oraz orzecznictwa na tle spraw z zakresu stosunków wodnych na gruncie wynika, że spowodowanie przez właściciela działki zmiany stanu wody na gruncie, dające organom podstawę do zastosowania sankcji o jakich mowa w art. 29 ust. 3 tej ustawy, to takie działanie właściciela lub innych osób na jego gruncie, które ingeruje w naturalny stan wody na danym terenie związany przykładowo z jego ukształtowaniem, warunkami przyrodniczymi czy też hydrogeologicznymi. Innymi słowy, aby nakazać właścicielowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom musi zostać wykazane, że doszło do zmiany stanu wody na gruncie ze szkodą dla gruntów sąsiednich.

W niniejszej sprawie, wbrew zarzutom skargi, organy prawidłowo ustaliły stan faktyczny i zastosowały właściwe przepisy prawa materialnego. Materiał dowodowy zebrany w sprawie jednoznacznie potwierdza ustalenia organów, że nie doszło do zmiany stanu wody na gruncie ze szkodą dla nieruchomości sąsiednich, w szczególności zmiany kierunku spływu wody opadowej z terenu działek nr 793 i 795 na teren działki 796. Takie zaś ustalenia uprawniały organ do wydania zaskarżonej decyzji. Charakterystyczne ukształtowanie terenu, na którym znajdują się opisane działki wynika z załączonej do opinii biegłego mapy sytuacyjno-wysokościowej oraz zawartego w załączniku nr 4 - podkładu opisowego. Ponadto zgodnie z zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego sołectw C. i Z. działki znajdują się na terenie oznaczonym symbolem ZZ2 – tereny łąk i dolin rzecznych stale lub okresowo prowadzące wody. W tych okolicznościach odmienne twierdzenia skarżącego nie podważają treści i wniosków opinii biegłego, której walor jako dowodu nie budzi wątpliwości.

Trzeba również podkreślić, że autor skargi przyznaje, że sam również dokonał podwyższenia swojej działki, w związku z tym dla niego nie jest istotne przywrócenie stanu poprzedniego, co umożliwia art. 29 ust. 3 ustawy Prawo wodne, a jego celem jest nakazanie właścicielom działek nr 793 i 795 nadsypania swoich działek do wysokości takiej, do jakiej została nadsypana jego działka nr 796. Należy zatem stwierdzić, że postępowanie w trybie art. 29 ust. 3 ustawy Prawo wodne nie ma na celu regulacji stosunków wodnych pomiędzy sąsiadującymi działkami, a tylko załatwienie sprawy administracyjnej zgodnie z obowiązującymi przepisami regulującymi daną sferę stosunków prawnych. W ramach obowiązków jakie organy administracji mogą nałożyć na podmiot dokonujący zmian stanu wody na gruncie ze szkodą dla gruntów sąsiednich nie mieści się postulowane przez skarżącego wyrównanie terenu do poziomu jego działki, albowiem nie jest to "przywrócenie stanu poprzedniego", o jakim mowa w powołanym wyżej przepisie.

Podnoszone przez skarżącego kwestie dotyczące samowolnej zmiany rozgraniczenia jak również utworzenia dodatkowego miejsca parkingowego nie mają wpływu na zakres niniejszego rozstrzygnięcia.

W tym stanie rzeczy, ponieważ podniesione w skardze zarzuty nie mogły odnieść zamierzonego skutku, a jednocześnie brak jest okoliczności, które z urzędu należałoby wziąć pod rozwagę, Wojewódzki Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji na podstawie art. 151 p.p.s.a.