I SA/Ke 29/13

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 13 marca 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach oddalił skargę B. J. na decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...]2012 r. nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia należności składkowych. Odpis wyroku z uzasadnieniem został doręczony skarżącej w dniu 29 marca 2013 r.

Postanowieniem z dnia 22 kwietnia 2013 r. referendarz sądowy WSA w Kielcach ustanowiła dla skarżącej pełnomocnika z urzędu. Okręgowa Izba Radców Prawnych w Kielcach w dniu 6 maja 2013 r. wyznaczyła radcę prawnego P. M. jako pełnomocnika z urzędu dla B.J..

Z kolei Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach, na podstawie zarządzenia Przewodniczącego Wydziału I, pismem z dnia 8 maja 2013 r. poinformował wyżej wymienionego, że skarga B. J. została oddalona, a odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczono jej w dniu 29 marca 2013 r. Aplikant radcowski M. Ś., po przedłożeniu stosownego upoważnienia, w dniu 9 maja 2013 r. zapoznał się z aktami sprawy w siedzibie Sądu.

W dniu 5 czerwca 2013 r. została wniesiona skarga kasacyjna od wyżej powołanego wyroku Sądu I instancji. Pełnomocnik skarżącej żądał jego uchylenia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach postanowieniem z dnia 12 czerwca 2013 r. odrzucił skargę kasacyjną. W uzasadnieniu, odwołując się do treści art. art. 177 § 1 i art. 178 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sadami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm, dalej p.p.s.a.), stwierdził, że skoro wyrok wraz z uzasadnieniem został doręczony skarżącej w dniu 29 marca 2013 r., a skarga kasacyjna wniesiona została 5 czerwca 2013 r., to jako spóźniona podlegała odrzuceniu. Sąd skonstatował, że postępowanie w przedmiocie przyznania prawa pomocy nie stanowi podstawy do wstrzymania lub wydłużenia biegu terminu do wniesienia skargi kasacyjnej. Na marginesie dodał, że niemożność dotrzymania terminu do dokonania czynności przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu podlega ocenie w ramach wniosku o przywrócenie terminu do złożenia skargi kasacyjnej, którego w niniejszej sprawie pełnomocnik nie złożył.

Powyższe postanowienie w zakresie odrzucenia skargi kasacyjnej stało się przedmiotem zażalenia B. J. reprezentowanej przez radcę prawnego z urzędu, w którym wniesiono o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie o rozpoznanie zażalenia. W uzasadnieniu podniesiono, że pomimo dołożenia należytej staranności pełnomocnik skarżącej nie miał możliwości wywiązać się z terminu do złożenia skargi kasacyjnej, który upływał w dniu 29 kwietnia 2013 r., ponieważ został poinformowany o wyznaczeniu go do tej roli dnia 6 maja 2013 r. W takiej sytuacji skarga kasacyjna byłby oczywiście bezzasadna.

Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 24 lipca 2013 r. oddalił powyższe zażalenie. Stwierdził, że na tle ugruntowanej linii orzecznictwa sądów administracyjnych, nie zasługuje na uwzględnienie. W przedstawionych okolicznościach skarga kasacyjna z dnia 5 czerwca 2013 r. była spóźniona, bowiem termin do jej wniesienia upłynął w dniu 29 kwietnia 2013 r. Z uwagi na to profesjonalny pełnomocnik zobowiązany był wraz z dokonaniem uchybionej czynności złożyć wniosek o przywrócenie terminu do jej dokonania.

W dniu 25 września 2013 r. skarżąca, reprezentowana przez radcę prawnego P. M., złożyła do WSA w Kielcach przedmiotowy wniosek, podając że odpisy skargi kasacyjnej zostały dołączone do akt sprawy. W uzasadnieniu autor stwierdził, iż strona uchybiła terminowi bez swojej winy, ponieważ pełnomocnik z urzędu został poinformowany o wyznaczeniu go do pełnienia tej roli w dniu 6 maja 2013 r., tj. po upływie terminu do złożenia skargi kasacyjnej. Stan prawny i faktyczny sprawy wymagał gruntowanego przeanalizowania, dlatego w dniu 5 czerwca 2013 r. została złożona skarga kasacyjna. W ocenie pełnomocnika postępowanie toczące się na skutek zażalenia od postanowienia o odrzuceniu skargi wykluczało złożenie wniosku o przywrócenie terminu. Stało się to możliwe dopiero od dnia 16 września 2013 r., kiedy doręczono postanowienie NSA o oddaleniu zażalenia. Wobec tego przedmiotowy wniosek stał się zasadny, szczególnie w zaistniałej sytuacji, kiedy to skarżąca poniosła negatywne skutki procesowe z uwagi na utrzymanie w mocy decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach zważył, co następuje:

Na wstępie należy zaznaczyć, że uchybienie terminowi do wniesienia skargi kasacyjnej jest podstawowym warunkiem rozważenia zasadności jego przywrócenia na wniosek strony. W niniejszej sprawie pełnomocnik skarżącej, wnosząc w dniu 5 czerwca 2013 r. skargę kasacyjną od wyroku WSA w Kielcach z dnia 13 marca 2013 r., pozostawał w przekonaniu, że zachowuje określony przepisem art. 177 § 1 p.p.s.a. trzydziestodniowy termin. Bowiem dopiero w dniu 6 maja 2013 r. dowiedział się o wyznaczeniu go do wykonywania prawa pomocy dla skarżącej.

Zdaniem Sądu wniosek z art. 87 § 1 p.p.s.a., złożony w dniu 25 września 2013 r. jest zasadny. Skarżąca wypełniła przesłanki warunkujące jego uwzględnienie, m.in. zachował siedmiodniowy termin licząc od daty doręczenia postanowienia oddalającego zażalenie na postanowienie o odrzuceniu skargi. Sąd podziela stanowisko skarżącej, iż wcześniejsze złożenie wniosku było niemożliwe z uwagi na postępowanie toczące się przed Naczelnym Sądem Administracyjnym. W orzecznictwie dominuje pogląd, że czynności procesowe polegające na równoczesnym złożeniu środka zaskarżenia od orzeczenia wydanego na skutek uchybienia przez stronę terminowi procesowemu i wniosku o przywrócenie terminu do dokonania czynności wykluczają się wzajemnie zarówno z powodu konkurencyjności zawartych w nich wniosków, zmierzających do wywołania przeciwstawnych skutków procesowych, ale i sprzeczności wewnętrznej ich podstaw. Wniosek o przywrócenie terminu jest oparty na twierdzeniu, że do uchybienia terminowi doszło, jednakże nastąpiło to bez winy strony, która w takim wniosku wskazuje przyczyny usprawiedliwiające to uchybienie. Natomiast środek zaskarżenia od orzeczenia wydanego na skutek uchybienia przez stronę terminowi do dokonania czynności procesowej jest oparty na twierdzeniu, że do uchybienia nie doszło, a Sąd zajął w tej kwestii błędne stanowisko (por. postanowienia NSA: z dnia 25 lutego 2013 r., sygn. II FZ 77/13 i z dnia 12 marca 2013 r., II GSK 179/13, cbois).

Rozpoznanie zażalenia przez Naczelny Sąd Administracyjny ostatecznie przesądziło, że termin do wniesienia skargi kasacyjnej został uchybiony. Wobec tego możliwe jest przejście do dalszych rozważań.

Zgodnie z art. 86 § 1 p.p.s.a., jeżeli strona nie dokonała w terminie czynności

w postępowaniu sądowym bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi

o przywróceniu terminu do dokonania określonej czynności procesowej. W piśmie zawierającym wniosek o przywrócenie terminu należy uprawdopodobnić okoliczności wskazujące na brak winy w uchybieniu terminu (art. 87 § 2 ustawy p.p.s.a). Natomiast w myśl art. 87 § 4 ustawy p.p.s.a. równocześnie z wnioskiem strona powinna dokonać czynności, której nie dokonała w terminie. Pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w ciągu siedmiu dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu (art. 87 § 1 ustawy p.p.s.a.).

Przytoczone wyżej przepisy określają przesłanki przywrócenia terminu przez sąd. Jedną z nich jest brak winy strony w uchybieniu terminu. Pod pojęciem braku winy rozumieć należy przeszkody zaistniałe niezależnie od strony, niedające się przewidzieć zdarzenia nagłe, którym strona nie była w stanie zapobiec, a następnie usunąć ich skutków bez uchybienia terminom, do zachowania których była zobowiązania. Kryterium braku winy, jako przesłanka przywrócenia terminu, wiąże się z obowiązkiem szczególnej staranności przy dokonywaniu czynności procesowej. Przy ocenie tej przesłanki należy brać pod uwagę obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony należycie dbającej o swoje interesy. Przywrócenie terminu może mieć miejsce wtedy, gdy uchybienie terminu nastąpiło wskutek przeszkody, której strona nie mogła usunąć nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku. Tylko w takich warunkach można przyjąć brak winy w uchybieniu terminu.

Okolicznością, która może uprawdopodobniać brak winy w uchybieniu terminu jest przedłużający się czas trwania postępowania w przedmiocie wniosku o przyznanie prawa pomocy. Wystąpienie skarżącego do sądu o ustanowienie dla niego pełnomocnika z urzędu nie wstrzymuje bowiem biegu terminu do wniesienia skargi kasacyjnej, który przeważnie upływa bezskutecznie przed zakończeniem postępowania w przedmiocie prawa pomocy. Taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie. Na podstawie postanowienia referendarza sądowego z dnia 22 kwietnia 2013 r., Okręgowa Izba Radców Prawnych w Kielcach w dniu 6 maja 2013 r. wyznaczyła dla skarżącej radcę prawnego. Pełnomocnik powziął informację o tym fakcie w dniu 6 maja 2013 r. W związku z powyższym Sąd stwierdził, że wnioskodawca w złożonym przez siebie piśmie uprawdopodobnił brak winy w uchybieniu terminu do wniesienia skargi kasacyjnej.

Warto również zauważyć, że została spełniona także przesłanka wskazana w przepisie art. 87 § 4 ustawy p.p.s.a. Pełnomocnik skarżącej dopełnił bowiem czynności, która nie została dokonana w terminie. Tym samym zostały spełnione przesłanki warunkujące przywrócenie terminu, w tym wypadku do wniesienia skargi kasacyjnej.

Mając na względzie powyższe Wojewódzki sąd Administracyjny w Kielcach, na podstawie art. 86 § 1 ustawy p.p.s.a., orzekł jak w sentencji postanowienia.