V SA/Wa 3037/12

Uzasadnienie

Po rozpatrzeniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy wniesionego przez J. K. od decyzji Głównego Inspektora Transportu Drogowego z dnia [...] sierpnia 2012 r. nr [...] Główny Inspektor Transportu Drogowego decyzją z dnia [...] października 2012 r. nr [...] utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy.

W uzasadnieniu własnej decyzji organ odwoławczy przywołał następujące okoliczności faktyczne i prawne:

J. K. popełniła wykroczenie drogowe, za co została ukarana przez Inspekcję Transportu Drogowego mandatem karnym w wysokości 300 zł oraz ośmioma punktami karnymi.

Pismem z dnia 18 czerwca 2012 roku złożyła wniosek do Głównego Inspektora Transportu Drogowego o umorzenie nałożonej grzywny.

W wyniku przeprowadzonego postępowania Główny Inspektor Transportu Drogowego decyzją z dnia [...] sierpnia 2012 r., odmówił umorzenia należności pieniężnej.

J. K. od powyższej decyzji złożyła wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. W uzasadnieniu wniosku podniosła, iż organ nie zobowiązał jej do przedstawienia zeznania o wszystkich dochodach męża, ponadto podała, iż mąż nie pracuje i nie ma obowiązku rejestrować się w urzędzie pracy, gdyż byłoby to dla niego krępujące i trudne psychicznie. Nie uczynił tego, w związku z powyższym nie pobiera zasiłku. We wniosku podała, iż mąż mimo niesprawności pracuje na zlecenie. Dochód męża po odliczeniu w 2011 roku wyniósł 29.505,38 zł (około 2.458 zł miesięcznie). W 2012 roku nie podjął żadnego zatrudnienia. Obecnie gospodarstwo domowe utrzymywane jest z pensji żony i oszczędności poczynionych przez męża w 2011 roku.

Miesięczne wydatki strony wynoszą 600 zł na osobę. Ponadto podała, że korzysta z pomocy rodziny przy opłatach za mieszkanie, energię, komunikację, czy lekarstwa. Podała również, iż w życiu jej rodziny wydarzyło się "coś", co przyczyniło się do utraty wszystkiego, domu, oszczędności, poczucia bezpieczeństwa.

Decyzją z dnia [...] października 2012 r. Główny Inspektor Transportu Drogowego utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy w całości.

Odnosząc się do odwołania organ II instancji podkreślił, że na podstawie art. 60 pkt 7 ustawy o finansach publicznych środkami publicznymi stanowiącymi niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publiczno-prawnym są w szczególności dochody pobierane przez państwowe i samorządowe jednostki budżetowe na podstawie odrębnych ustaw.

Umorzenie w całości należności pieniężnej, która została nałożona decyzją administracyjną w związku z naruszeniem postanowień ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 25, poz. 874 ze zm.) oraz pozostałych przepisów, do których zastosowanie ma załącznik do ustawy o transporcie drogowym możliwie jest na podstawie art. 56 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 157, oz. 1240) stanowiącego, iż na wniosek dłużnika:

1. osoba fizyczna – zmarła, nie pozostawiając żadnego majątku albo pozostawiła majątek niepodlegający egzekucji na podstawie odrębnych przepisów, albo pozostawiła przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty 6.000 zł;

2. osoba prawna – została wykreślona z właściwego rejestru osób prawnych przy jednoczesnym braku majątku, z którego można by egzekwować należność, a odpowiedzialność z tytułu należności nie przechodzi z mocy prawa na osoby trzecie;

3. zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia egzekucji tych należności lub postępowanie egzekucyjne okazało się nieskuteczne;

4. jednostka egzekucyjna nieposiadająca osobowości prawnej uległa likwidacji;

5. zachodzi ważny interes dłużnika lub interes publiczny.

Zgodnie z art. 64 ust. 1 ww. ustawy, właściwy organ na wniosek zobowiązanego może udzielić określonych w art. 55 ulg w spłacie zobowiązań z tytułu należności, o których mowa w art. 60. Ulgi te, w postaci umorzenia całości lub części należności, odroczenia spłaty należności oraz rozłożenia jej na raty, dotyczą należności pieniężnych mających charakter cywilnoprawny, przypadających organom administracji rządowej, powiatowym jednostkom budżetowym i państwowym funduszom celowym, na co wskazuje art. 55 ustawy o finansach publicznych.

W ocenie Głównego Inspektora Transportu Drogowego z przedstawionej przez stronę dokumentacji wynikało, iż jest ona zatrudniona na pół etatu (wynagrodzenie w wysokości 750 zł brutto), ponadto czasami podejmuje dodatkowo zatrudnienie, mąż zobowiązanej według złożonego przez stronę oświadczenia jest bezrobotny i nie chce korzystać z pomocy Urzędu Pracy, ponadto nie pobiera renty oraz czasem podejmuje zatrudnienie.

W 2011 roku dochód męża po odliczeniu zgodnie z oświadczeniem majątkowym wyniósł 29.505,38 zł.

Strona nie posiada żadnych rachunków. Ponadto w treści złożonego wniosku powołała się na wydarzenie, które doprowadziło do utraty wszystkiego w jej życiu.

Odnosząc się do dokumentacji zgromadzonej w sprawie wskazał, iż trudna sytuacja materialna podatnika sama w sobie nie może być uznana za przesłankę umożliwiającą zastosowanie wnioskowanej ulgi, a tym bardziej nie można jej utożsamiać z ważnym interesem.

Za umorzeniem należności nie przemawia również ważny interes strony, bowiem przez ważny interes należy rozumieć nadzwyczajne względy, które mogłyby zachwiać podstawami egzystencji strony. Na podstawie dowodów zebranych w przedmiotowej sprawie nie można też przyjąć uzasadnionego przypuszczenia, iż w postępowaniu egzekucyjnym nie uda się uzyskać kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji należności. W sprawie tej organ egzekucyjny nie wydał także postanowienia o którym mowa w art. 59 § 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r., nr 229 poz. 1945).

Wobec powyższego organ uznał, że względy społeczne przemawiają za tym, aby wszelkie kary były skutecznie egzekwowane. W tym mandaty karne nałożone w związku z przekroczeniem prędkości. Każdy kierujący pojazdem powinien dostosować się do porządku prawnego. Jest to istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, a przede wszystkim pozostałych uczestniczących w nim kierowców. Podejmując decyzję o zwiększeniu prędkości doprowadza się w dużej mierze do zagrożenia spowodowania wypadku samochodowego. W interesie publicznym leży natomiast dbałość o bezpieczeństwo obywateli, co tym samym przemawia za brakiem w okolicznościach faktycznych sprawy interesu publicznego w umorzeniu należności wynikającej z mandatu karnego.

W konkluzji stwierdził, iż strona nie udokumentowała przesłanek wymienionych w punkcie 3 i 5 ustawy, która uzasadniała umorzenie kary pieniężnej w całości.

Decyzję Głównego Inspektora Transportu Drogowego z dnia [...] października 2012 r. zaskarżyła J. K. wnosząc o jej uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia. Wskazała, iż nie jest w stanie zapłacić mandatu, jej pensja wynosi 750 zł brutto, z oszczędności z 2011 nie bardzo jest w stanie wraz z mężem się utrzymać, mąż jest bezrobotny, od czerwca 2011 roku nie może znaleźć pracy, ale jest osobą zbyt dumną aby pobierać zasiłek.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł ojej oddalenie i podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga nie jest zasadna.

Skarżone rozstrzygnięcie wydane zostało w ramach tzw. uznania administracyjnego, co uzasadnia by w pierwszej kolejności dokonać oceny działań podejmowanych przez organ administracyjny w postępowaniu z wniosku strony, jak również prawidłowości zastosowanych przepisów proceduralnych.

Przypomnieć w tym miejscu należy, iż podstawą do uchylenia zaskarżonej decyzji z uwagi na naruszenie przepisów postępowania jest – stosownie do treści art. 145 § 1 pkt 1 lit c p.p.s.a. – tylko takie ich naruszenie, które mogłoby mieć wpływ na wynik sprawy, a co więcej wpływ istotny. W ocenie Sądu stan faktyczny, na gruncie którego orzekały organy administracyjne, został ustalony w sprawie prawidłowo. Analiza akt postępowania nie potwierdza bowiem, aby zapadłe decyzje wydano w wyniku wadliwie przeprowadzonego postępowania dowodowego, charakteryzującego się brakiem staranności, które miałoby w konsekwencji doprowadzić do błędnego ustalenia stanu faktycznego sprawy poprzez błędną interpretację zebranych dowodów. Organ prowadzący postępowanie działał zgodnie z zasadą praworządności i na podstawie obowiązujących przepisów prawa. Dopełnił powinności: tak wyczerpującego zgromadzenia materiału dowodowego, jak i prawidłowej jego oceny, nie naruszając w tym względzie podstawowej zasady postępowania dowodowego, tj. zasady swobodnej oceny dowodów. Ocena zebranych w sprawie dowodów, w tym analiza materiałów obrazujących sytuację materialną strony, znalazła swój wyraz w uzasadnieniu skarżonej decyzji i zdaniem Sądu jest ona zgodna z prawem. Argumentacja skargi jak i analiza akt sprawy nie ujawniła wad tego rodzaju, że mogłyby one mieć istotny wpływ na podjęte rozstrzygnięcie.

Odnosząc się do zastosowanych w sprawie przepisów prawa materialnego zauważyć należy, iż zgodnie art. 55 ust. 1 w związku z art. 60 i art. 64 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm. zwana dalej u.f.p.) stanowiącym podstawę materialnoprawną zaskarżonego rozstrzygnięcia ustawodawca przewidział instytucję umarzania spłaty niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym stanowiących dochody budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego, do których nie stosuje się przepisów Ordynacji podatkowej. W myśl ww. przepisu oraz art. 57 ww. ustawy, należności pieniężne mogą być umarzane w całości lub w części, a ich spłata odraczana lub rozkładana na raty.

Stosownie do art. 56 ust. 1 ustawy należności mogą być umarzane w całości, jeżeli:

1/ osoba fizyczna – zmarła, nie pozostawiając żadnego majątku albo pozostawiła majątek niepodlegający egzekucji na podstawie odrębnych przepisów, albo pozostawiła przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty 6.000 zł;

2/ osoba prawna – została wykreślona z właściwego rejestru osób prawnych przy jednoczesnym braku majątku, z którego można by egzekwować należność, a odpowiedzialność z tytułu należności nie przechodzi z mocy prawa na osoby trzecie,

3/ zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji tej należności lub postępowanie egzekucyjne okazało się nieskuteczne;

4/ jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej uległa likwidacji;

5/ zachodzi ważny interes dłużnika lub interes publiczny.

Powyższe wyliczenie jest wyczerpujące tj. stanowi zamknięty katalog sytuacji, w których można uznać, iż należności są nieściągalne. Dopiero zaistnienie którejkolwiek z ww. przesłanek daje potencjalną możliwość umorzenia powstałego zadłużenia. Nawet wówczas oznacza to jednak dla organu podejmującego rozstrzygnięcie jedynie możliwość umorzenia należności, a nie prawny obowiązek ich umorzenia. Przepis art. 56 ust. 1 ustawy o finansach publicznych jest bowiem oparty na konstrukcji tzw. "uznania administracyjnego" (posługuje się sformułowaniem "mogą być umorzone"), co oznacza, że decyzja w przedmiocie umorzenia zależności przysługuje każdorazowo organowi, który nawet w przypadku stwierdzenia którejkolwiek z przesłanek wymienionych w art. 55 ust. 1 pkt. 1 – 5 ustawy może, ale nie musi, umorzyć należności. Innymi słowy odmowa umorzenia należności nie narusza prawa zarówno wtedy, gdy wystąpiły przesłanki ich umorzenia, jak i wtedy, gdy nie miały one miejsca (patrz: uchwała SN z 6 maja 2004 r., 207 r., sygn. akt II UPZ 6/04, OSNP 2004/16/285; wyrok WSA w Warszawie z 23 stycznia 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 2737/06, LEX 302417).

J. K. wnosząc o umorzenie kary pieniężnej powołała się na przesłankę ważnego interesu dłużnika (art. 56 ust. 1 pkt 5 u.f.p.). Przesłanka "ważnego interesu dłużnika" powinna być interpretowana w oparciu o ustalone orzecznictwo sądów administracyjnych, jak również na kanwie art. 67a §1 Ordynacji podatkowej, który operuje pojęciem "ważnego interesu podatnika" a więc w zasadzie tożsamym z zawartym w art. 56 ust.1 pkt. 5 u.p.f. W zakresie rozumienia przesłanki "ważnego interesu dłużnika" wymaga to od organu ustalenia sytuacji majątkowej podatnika oraz skutków ekonomicznych, jakie wystąpią w wyniku realizacji zobowiązania dla niego i jego rodziny, co w przedmiotowej sprawie zostało przez organy właściwie wypełnione, pomimo odmiennego zdania skarżącej.

Organ zasadnie rozważając istnienie pozostałych przesłanek z art. 56 ust. 1 u.f.p. wskazał, że w sprawie nie zachodzi podejrzenie, że strona nie będzie w stanie uiścić kosztów postępowania egzekucyjnego (pkt 3 ww. przepisu), a Naczelnik Urzędu Skarbowego nie wydał postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 59 § 2 ustawy z 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Uznania administracyjnego nie można mylić z dowolnością działania organu.

Organ przy rozpatrywaniu sprawy i wydawaniu rozstrzygnięcia korzystając ze swobody uznania administracyjnego ma prawo wyboru rozstrzygnięcia, może zatem w przypadku stwierdzenia przesłanki uwzględnić wniosek lub odmówić jego uwzględnienia. Rozstrzygnięcie nie może mieć jednak charakteru dowolnego, lecz musi być wynikiem wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy (art. 7 k.p.a.), wszechstronnego zebrania oraz rozpatrzenia w sposób wyczerpujący materiału dowodowego (art. 77 § 1 k.p.a.), zaś decyzja winna spełniać wymogi określone w art. 107 § 1 k.p.a. Z kolei sądowej kontroli legalności decyzji podlega prawidłowość przeprowadzonego postępowania oraz badanie formalne decyzji, nie zaś zasadność jej wydania. O uprawnieniach i obowiązkach stron postępowania wynikających z przepisów prawa materialnego rozstrzygają bowiem organy administracji, co w tym przypadku oznacza, że rozstrzygnięcie co do umorzenia przedmiotowych należności należy wyłącznie do kompetencji organu.

W ocenie Sądu w badanej sprawie organ, wypełniając regulację przepisu art. 107 § 3 k.p.a., odniósł się do zebranego materiału dowodowego w aspekcie przesłanek umorzenia zaległości określonych w ustawie o finansach publicznych, rozważając go przy tym w świetle ważnego interesu dłużnika.

Sąd podziela stanowisko zawarte w wyroku tut. Sądu z dnia 13 grudnia 2007 r. sygn. akt V SA/Wa 1991/07 (LEX nr 484910), w którym wywiedziono, że: "Uzasadnienie decyzji spełnia szczególnie istotną rolę w przypadku decyzji podejmowanych w ramach tzw. uznania administracyjnego, a do takich należą decyzje w przedmiocie umorzenia należności (...). Pozwala ono bowiem na dokonanie oceny przez organ wyższej instancji, czy decyzja nie została wydana z takim naruszeniem przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a w szczególności, czy organ nie pozostawił poza swoimi rozważaniami argumentów podnoszonych przez stronę, czy nie pominął istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy materiałów dowodowych lub też czy nie dokonał oceny tych materiałów wbrew zasadom logiki lub doświadczenia życiowego. Prawidłowe uzasadnienie decyzji wiąże się ponadto z realizacją zasady przekonywania, sformułowanej w art. 11 k.p.a. Wyjaśnianie stronom zasadności przesłanek, którymi kieruje się organ przy załatwieniu sprawy, ma bowiem ograniczyć konieczność stosowania środków przymusu przy jej wykonaniu".

Tym samym należy stwierdzić, że organ przy rozpatrywaniu sprawy będącej przedmiotem skargi nie naruszył wskazanych powyżej przepisów prawa materialnego, ze szczególnym uwzględnieniem przepisu art. 56 ust. 1 pkt 5 ustawy o finansach publicznych.

Zdania Sądu w przedmiotowej sprawie nie zmieniły podnoszone przez skarżącą argumenty, które Sąd poddał dokładnej ocenie.

Na koniec Sąd zauważa, iż odmowa umorzenia należności pieniężnej nie stwarza sytuacji powagi rzeczy osądzonej - zobowiązany może więc występować o umorzenie należności tak długo, jak długo należności te istnieją (por. wyrok NSA z 18 lutego 2000 r., sygn. akt III SA 398-399/99, LEX nr 40399). Jakkolwiek pogląd ten wypowiedziano w oparciu o przepisy Ordynacji podatkowej, to jednak jest on w pełni aktualny także na gruncie ustawy o finansach publicznych. Wnioskodawca będzie musiał jednak wykazać, iż w sprawie wystąpiły nowe okoliczności faktyczne, które uzasadniają ponowne złożenie wniosku.

Skoro zatem podniesione w skardze zarzuty nie mogły odnieść zamierzonego skutku, a jednocześnie brak jest okoliczności, które z urzędu należałoby wziąć pod uwagę, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie art. 151 ustawy z 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).