I SA/Ol 713/13
Postanowienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie
2013-11-13Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Małgorzata Klimek /przewodniczący sprawozdawca/Sentencja
Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie Małgorzata Klimek po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2013r. na posiedzeniu niejawnym wniosku J. K. o zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie radcy prawnego w sprawie ze skargi J. K. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia "[...]", Nr "[...]" w przedmiocie: odmowy umorzenia odsetek za zwłokę postanawia: 1) zwolnić skarżącego od kosztów sądowych 2) odmówić ustanowienia radcy prawnego
Uzasadnienie
Wnioskiem z dnia 22 października 2013r. skarżący J. K. zwrócił się
o zwolnienie od kosztów sądowych, w tym wpisu sądowego w wysokości 500 zł oraz
o ustanowienie radcy prawnego. Ze złożonego przez skarżącego formularza wniosku
o stanie rodzinnym, majątku i dochodach wynika, iż wnioskodawca prowadzi wspólne gospodarstwo z żoną, która otrzymuje emeryturę w wysokości 1.250 zł netto. Skarżący uzyskuje dochód z tytułu zasiłku przedemerytalnego w wysokości 840 zł netto. Łączny dochód rodziny wynosi 2.090 zł. Wnioskodawca jest właścicielem domu o powierzchni 110 m2. Innego majątku nie posiada: innych nieruchomości, ruchomości o wartości powyżej 3.000 euro, zasobów pieniężnych. Małżonka skarżącego nie posiada majątku. Wnioskodawca wykazał miesięczne koszty utrzymania rodziny, na które składają się: zakup podstawowej odzieży i środków czystości 200 zł, energia elektryczna 320 zł, opał 300 zł, woda 100 zł, koszt nieczytelny 100 zł, wyżywienie 700 zł, leki 200 zł. Łączne koszty utrzymania wynoszą 1.920 zł.
Argumentując trudną sytuację materialną wnioskodawca wskazał, iż nie jest
w stanie ponieść kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i swojej rodziny. Dodał również, że zakres przedmiotowy sprawy jest skomplikowany
i wymaga reprezentowania wnioskodawcy przez profesjonalnego pełnomocnika.
Rozpoznając niniejszy wniosek wskazać należy, iż zgodnie z treścią przepisu art. 245 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012r, poz. 270), zwaną dalej w skrócie p.p.s.a., prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy
w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 § 2 p.p.s.a.). Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części, albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych
i wydatków, lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego, lub rzecznika patentowego (art. 245 § 3 p.p.s.a.). Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie całkowitym, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania (art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a.),
w zakresie częściowym, gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a.).
Powołane przepisy stanowią odstępstwo od generalnej zasady ponoszenia kosztów postępowania sądowoadministracyjnego zawartej w art. 199 p.p.s.a. Strona ubiegająca się o przyznanie prawa pomocy musi zatem uprawdopodobnić, iż jej sytuacja materialna jest na tyle trudna, że uzasadnia wyjątkowe traktowanie.
W przypadku prawa pomocy mamy do czynienia z pomocą Budżetu Państwa osobom, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną nie są w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie
i rodziny. Przesłanki przyznania prawa pomocy są przy tym określone ogólnie, a więc uznaniu sądu pozostawił ustawodawca ocenę przedstawionych we wniosku okoliczności przemawiających, zdaniem strony, za rozstrzygnięciem korzystnym dla niego. Należy ponadto zauważyć, że opłaty sądowe, do których zalicza się także wpis, stanowią rodzaj danin publicznych. Zwolnienie od ponoszenia tego rodzaju danin stanowi odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, wynikającego z art. 84 Konstytucji RP. Dlatego też mogą być stosowane
w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru dotyczącego danej osoby na współobywateli.
Celem występującej w postępowaniu sądowoadministracyjnym instytucji "prawa pomocy" jest zapewnienie realizacji prawa do sądu stronie, która ze względu na dochody, stan majątkowy i rodzinny nie może ponieść kosztów związanych ze swym udziałem w sprawie. Zawarte w art. 246 §1 p.p.s.a. sformułowanie "gdy osoba ta wykaże" oznacza, że to na wnoszącym wniosek o przyznanie prawa pomocy spoczywa obowiązek udowodnienia, iż znajduje się on w tej szczególnej sytuacji uprawniającej do skorzystania z prawa pomocy.
Przedstawiona powyżej sytuacja materialna i finansowa wnioskodawcy nie pozwala na przyjęcie, iż w sprawie zachodzą szczególne okoliczności pozwalające na skuteczne ubieganie się o przyznanie prawa pomocy w postaci zwolnienia od kosztów sądowych oraz ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika. Rozpoznając niniejszy wniosek wzięto pod uwagę, że potrzeby bytowe skarżącego i jego żony zaspokajane są z ograniczonych środków finansowych. Wnioskodawca i jego żona utrzymują się
z emerytury i zasiłku przedemerytalnego, które wystarczają na zaspokojenie ich niezbędnych, podstawowych potrzeb. Wysokość uzyskiwanych dochodów przy uwzględnieniu wykazanych wydatków prowadzi do wniosku, że uiszczenie przez skarżącego kosztów sądowych nastąpiłoby z uszczerbkiem utrzymania koniecznego dla niego i jego żony. Dlatego też zwolniono wnioskodawcę od kosztów sądowych.
Odnośnie zaistnienia przesłanki określonej w art. 246 §1 pkt 1 p.p.s.a. należy zauważyć, iż sytuacja materialna wnioskodawcy nie jest na tyle zła, aby niemożliwe było poniesienie przez niego jakichkolwiek kosztów postępowania. Wskazać należy, iż skarżący jest właścicielem nieruchomości mieszkalnej. Posiada zatem majątek nieruchomy, który może służyć jako zabezpieczenie ewentualnej pożyczki, kredytu,
w przypadku braku bieżących środków finansowych. Osiąga również niewysokie, lecz stałe dochody z tytułu zasiłku. Stałe i regularne dochody uzyskuje również jego małżonka. Sytuacja bytowa wnioskodawcy i jego rodziny jest stabilna, małżonkowie mają zapewnione miejsce zamieszkania oraz stałe dochody.
Dlatego też zwalniając skarżącego z obowiązku uiszczania kosztów sądowych umożliwiono mu podjęcie ewentualnych starań o ustanowienie fachowego pełnomocnika. Jeżeli w ocenie skarżącego zachodzi konieczność ustanowienia radcy prawnego, to przy braku obowiązku poniesienia całości kosztów sądowych, będzie on
w stanie podjąć starania by wygospodarować środki na jego opłacenie.
Argumentując odmowę przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym dodatkowo wskazać należy, iż ustanowienie stronie w toku postępowania przed sądem I instancji pełnomocnika z urzędu powinno mieć charakter zupełnie wyjątkowy. Złożona przez stronę skarga ma dla sądu wyłącznie charakter niewiążącej informacji na temat wadliwości aktu czy działania (zaniechania) organu. Sąd I instancji, nie będąc związany granicami skargi, zobowiązany jest do wzięcia pod uwagę z urzędu wszelkich ewentualnych naruszeń prawa dokonanych przez organ administracji, którego akt lub czynność zostały zaskarżone. Oznacza to, że sąd ma nie tylko prawo ale przede wszystkim obowiązek dokonać oceny zgodności z prawem zaskarżonego aktu administracyjnego nawet wówczas, gdy dany zarzut nie został podniesiony w skardze. Co ważne przepis art. 6 p.p.s.a. zobowiązuje sąd do udzielania stronie występującej bez profesjonalnego pełnomocnika potrzebnych wskazówek co do czynności procesowych oraz do pouczania o skutkach prawnych tych czynności i skutkach zaniedbań, zapewniając tym samym ochronę takiej strony. Należy w tym miejscu wskazać na pogląd prawny wyrażony w postanowieniu NSA z 20.06.2008 r. Sygn. akt II OZ 625/08 LEX nr 493568, w którym Sąd stwierdził, że ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika z urzędu następuje tylko wówczas gdy brak profesjonalnej pomocy prawnej może pozbawić stronę możliwości obrony swoich praw. Takie niebezpieczeństwo nie zachodzi w postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym z uwagi na gwarancje procesowe przewidziane w art. 134 § 1 i art. 140 § 1 p.p.s.a.
Uznano zatem, iż sytuacja majątkowa i bytowa wnioskodawcy uniemożliwia mu uiszczenie kosztów sądowych, w związku z czym zwolniono wnioskodawcę od obowiązku ich uiszczania, odmówiono natomiast ustanowienia zawodowego pełnomocnika. Całość podanych okoliczności w ocenie referendarza sądowego nie uprawnia do twierdzenia, iż sytuacja majątkowa skarżącego jest aż tak trudna, by uzasadniać pomoc państwa zakresie przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym. Przyznanie skarżącemu prawa pomocy w zakresie częściowym nie stanowi w jego sytuacji przeszkody w realizacji przysługującego mu prawa do sądu.
W związku z tym na podstawie art. 246 §1 pkt 2 p.p.s.a. i art. 258§2 pkt 7 p.p.s.a. orzec należało jak w sentencji.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Małgorzata Klimek /przewodniczący sprawozdawca/Sentencja
Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie Małgorzata Klimek po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2013r. na posiedzeniu niejawnym wniosku J. K. o zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie radcy prawnego w sprawie ze skargi J. K. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia "[...]", Nr "[...]" w przedmiocie: odmowy umorzenia odsetek za zwłokę postanawia: 1) zwolnić skarżącego od kosztów sądowych 2) odmówić ustanowienia radcy prawnego
Uzasadnienie
Wnioskiem z dnia 22 października 2013r. skarżący J. K. zwrócił się
o zwolnienie od kosztów sądowych, w tym wpisu sądowego w wysokości 500 zł oraz
o ustanowienie radcy prawnego. Ze złożonego przez skarżącego formularza wniosku
o stanie rodzinnym, majątku i dochodach wynika, iż wnioskodawca prowadzi wspólne gospodarstwo z żoną, która otrzymuje emeryturę w wysokości 1.250 zł netto. Skarżący uzyskuje dochód z tytułu zasiłku przedemerytalnego w wysokości 840 zł netto. Łączny dochód rodziny wynosi 2.090 zł. Wnioskodawca jest właścicielem domu o powierzchni 110 m2. Innego majątku nie posiada: innych nieruchomości, ruchomości o wartości powyżej 3.000 euro, zasobów pieniężnych. Małżonka skarżącego nie posiada majątku. Wnioskodawca wykazał miesięczne koszty utrzymania rodziny, na które składają się: zakup podstawowej odzieży i środków czystości 200 zł, energia elektryczna 320 zł, opał 300 zł, woda 100 zł, koszt nieczytelny 100 zł, wyżywienie 700 zł, leki 200 zł. Łączne koszty utrzymania wynoszą 1.920 zł.
Argumentując trudną sytuację materialną wnioskodawca wskazał, iż nie jest
w stanie ponieść kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i swojej rodziny. Dodał również, że zakres przedmiotowy sprawy jest skomplikowany
i wymaga reprezentowania wnioskodawcy przez profesjonalnego pełnomocnika.
Rozpoznając niniejszy wniosek wskazać należy, iż zgodnie z treścią przepisu art. 245 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012r, poz. 270), zwaną dalej w skrócie p.p.s.a., prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy
w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 § 2 p.p.s.a.). Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części, albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych
i wydatków, lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego, lub rzecznika patentowego (art. 245 § 3 p.p.s.a.). Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie całkowitym, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania (art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a.),
w zakresie częściowym, gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a.).
Powołane przepisy stanowią odstępstwo od generalnej zasady ponoszenia kosztów postępowania sądowoadministracyjnego zawartej w art. 199 p.p.s.a. Strona ubiegająca się o przyznanie prawa pomocy musi zatem uprawdopodobnić, iż jej sytuacja materialna jest na tyle trudna, że uzasadnia wyjątkowe traktowanie.
W przypadku prawa pomocy mamy do czynienia z pomocą Budżetu Państwa osobom, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną nie są w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie
i rodziny. Przesłanki przyznania prawa pomocy są przy tym określone ogólnie, a więc uznaniu sądu pozostawił ustawodawca ocenę przedstawionych we wniosku okoliczności przemawiających, zdaniem strony, za rozstrzygnięciem korzystnym dla niego. Należy ponadto zauważyć, że opłaty sądowe, do których zalicza się także wpis, stanowią rodzaj danin publicznych. Zwolnienie od ponoszenia tego rodzaju danin stanowi odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, wynikającego z art. 84 Konstytucji RP. Dlatego też mogą być stosowane
w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru dotyczącego danej osoby na współobywateli.
Celem występującej w postępowaniu sądowoadministracyjnym instytucji "prawa pomocy" jest zapewnienie realizacji prawa do sądu stronie, która ze względu na dochody, stan majątkowy i rodzinny nie może ponieść kosztów związanych ze swym udziałem w sprawie. Zawarte w art. 246 §1 p.p.s.a. sformułowanie "gdy osoba ta wykaże" oznacza, że to na wnoszącym wniosek o przyznanie prawa pomocy spoczywa obowiązek udowodnienia, iż znajduje się on w tej szczególnej sytuacji uprawniającej do skorzystania z prawa pomocy.
Przedstawiona powyżej sytuacja materialna i finansowa wnioskodawcy nie pozwala na przyjęcie, iż w sprawie zachodzą szczególne okoliczności pozwalające na skuteczne ubieganie się o przyznanie prawa pomocy w postaci zwolnienia od kosztów sądowych oraz ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika. Rozpoznając niniejszy wniosek wzięto pod uwagę, że potrzeby bytowe skarżącego i jego żony zaspokajane są z ograniczonych środków finansowych. Wnioskodawca i jego żona utrzymują się
z emerytury i zasiłku przedemerytalnego, które wystarczają na zaspokojenie ich niezbędnych, podstawowych potrzeb. Wysokość uzyskiwanych dochodów przy uwzględnieniu wykazanych wydatków prowadzi do wniosku, że uiszczenie przez skarżącego kosztów sądowych nastąpiłoby z uszczerbkiem utrzymania koniecznego dla niego i jego żony. Dlatego też zwolniono wnioskodawcę od kosztów sądowych.
Odnośnie zaistnienia przesłanki określonej w art. 246 §1 pkt 1 p.p.s.a. należy zauważyć, iż sytuacja materialna wnioskodawcy nie jest na tyle zła, aby niemożliwe było poniesienie przez niego jakichkolwiek kosztów postępowania. Wskazać należy, iż skarżący jest właścicielem nieruchomości mieszkalnej. Posiada zatem majątek nieruchomy, który może służyć jako zabezpieczenie ewentualnej pożyczki, kredytu,
w przypadku braku bieżących środków finansowych. Osiąga również niewysokie, lecz stałe dochody z tytułu zasiłku. Stałe i regularne dochody uzyskuje również jego małżonka. Sytuacja bytowa wnioskodawcy i jego rodziny jest stabilna, małżonkowie mają zapewnione miejsce zamieszkania oraz stałe dochody.
Dlatego też zwalniając skarżącego z obowiązku uiszczania kosztów sądowych umożliwiono mu podjęcie ewentualnych starań o ustanowienie fachowego pełnomocnika. Jeżeli w ocenie skarżącego zachodzi konieczność ustanowienia radcy prawnego, to przy braku obowiązku poniesienia całości kosztów sądowych, będzie on
w stanie podjąć starania by wygospodarować środki na jego opłacenie.
Argumentując odmowę przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym dodatkowo wskazać należy, iż ustanowienie stronie w toku postępowania przed sądem I instancji pełnomocnika z urzędu powinno mieć charakter zupełnie wyjątkowy. Złożona przez stronę skarga ma dla sądu wyłącznie charakter niewiążącej informacji na temat wadliwości aktu czy działania (zaniechania) organu. Sąd I instancji, nie będąc związany granicami skargi, zobowiązany jest do wzięcia pod uwagę z urzędu wszelkich ewentualnych naruszeń prawa dokonanych przez organ administracji, którego akt lub czynność zostały zaskarżone. Oznacza to, że sąd ma nie tylko prawo ale przede wszystkim obowiązek dokonać oceny zgodności z prawem zaskarżonego aktu administracyjnego nawet wówczas, gdy dany zarzut nie został podniesiony w skardze. Co ważne przepis art. 6 p.p.s.a. zobowiązuje sąd do udzielania stronie występującej bez profesjonalnego pełnomocnika potrzebnych wskazówek co do czynności procesowych oraz do pouczania o skutkach prawnych tych czynności i skutkach zaniedbań, zapewniając tym samym ochronę takiej strony. Należy w tym miejscu wskazać na pogląd prawny wyrażony w postanowieniu NSA z 20.06.2008 r. Sygn. akt II OZ 625/08 LEX nr 493568, w którym Sąd stwierdził, że ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika z urzędu następuje tylko wówczas gdy brak profesjonalnej pomocy prawnej może pozbawić stronę możliwości obrony swoich praw. Takie niebezpieczeństwo nie zachodzi w postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym z uwagi na gwarancje procesowe przewidziane w art. 134 § 1 i art. 140 § 1 p.p.s.a.
Uznano zatem, iż sytuacja majątkowa i bytowa wnioskodawcy uniemożliwia mu uiszczenie kosztów sądowych, w związku z czym zwolniono wnioskodawcę od obowiązku ich uiszczania, odmówiono natomiast ustanowienia zawodowego pełnomocnika. Całość podanych okoliczności w ocenie referendarza sądowego nie uprawnia do twierdzenia, iż sytuacja majątkowa skarżącego jest aż tak trudna, by uzasadniać pomoc państwa zakresie przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym. Przyznanie skarżącemu prawa pomocy w zakresie częściowym nie stanowi w jego sytuacji przeszkody w realizacji przysługującego mu prawa do sądu.
W związku z tym na podstawie art. 246 §1 pkt 2 p.p.s.a. i art. 258§2 pkt 7 p.p.s.a. orzec należało jak w sentencji.
