II FZ 928/13

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 2 września 2013 r., sygn. akt I SA/Op 349/13, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu odmówił przyznania prawa pomocy spółce z o.o. J. z siedzibą w R. (dalej: spółka, skarżąca) w przedmiocie określenia zobowiązania w podatku od gier za lipiec 2011 r. w związku z wnioskiem skarżącej o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. W uzasadnieniu Sąd wskazał, że spółka pomimo wezwania do przekazania dodatkowych informacji i dokumentów dotyczących jej kondycji finansowej, nie wywiązała się z zobowiązania, a tym samym nie uwiarygodniła swojego oświadczenia co do braku potencjału finansowego i majątkowego umożliwiającego uiszczenie kosztów sądowych wymaganych w przedmiotowej sprawie.

Sąd zauważył, że spółka w okresie od stycznia do czerwca 2013 r. dokonała sprzedaży towarów i usług w łącznej kwocie 7.562.406 zł, przy jednoczesnych zakupach w kwocie 30.754 zł. Z deklaracji VAT – 7 za miesiąc kwiecień 2013 r. wynika, że podstawa opodatkowania świadczonych przez spółkę usług bądź wartości dostarczanych przez nią towarów wyniosła 1.198.576 zł. Z kolei ze sporządzonego bilansu wynika, ze środki pieniężne i inne aktywa pieniężne skarżącej wynosiły na dzień 31 grudnia 2012 r. 1.259.608,71 zł, w tym w kasie i na rachunkach w wysokości 1.145.748,71 zł. Sąd wskazał, że w miesiącu, w którym skarżąca złożyła wniosek o przyznanie prawa pomocy na rachunku bankowym spółki znajdowała się kwota 5.913,17 zł. Poza tym, począwszy od kwietnia 2013 r. spółka posiadała środki pieniężne na rachunku bieżącym w kwocie 129.910, 60 zł, a także środki pieniężne w kasie krajowej w kwocie 824.317,47 zł; w maju 2013 r.- 103.798,33 zł, 872.974,15 zł; w czerwcu 2013 r. – 102.192,32 zł, 706.200, 77 zł.

Zwrócono uwagę, że na obecnym etapie postępowania wpis od skargi wynosi 540 zł. Poza przedmiotowym postępowaniem ze skarg spółki toczą się obecnie jeszcze inne postępowania, a łączna wysokość wpisów należnych od wszystkich skarg z udziałem skarżącej stanowi kwotę ok. 14.957 zł.

W zażaleniu na powyższe postanowienie wskazano, że aby uzyskać kwoty potrzebne do uiszczenia wpisów sądowych w prowadzonych sprawach spółka musiałaby spieniężyć posiadany majątek. Jednakże nie może tego uczynić, gdyż stanowią go w przeważającej części automaty do gier o niskich wygranych, które w wyniku wprowadzenia nowych przepisów ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych mogą być eksploatowane jedynie do czasu wygaśnięcia udzielonej licencji. Z uwagi na fakt, że nowe licencje nie będą wydawane, ewentualni nabywcy nie mogliby eksploatować zakupionych automatów, stąd popyt na ten składnik majątku spółki jest obecnie zerowy.

Skarżąca podniosła, że sprzedaż majątku trwałego w oczywisty sposób doprowadziłaby do jej niewypłacalności, uniemożliwiając dalsze istnienie w obrocie gospodarczym oraz przynajmniej częściowe regulowanie innych zobowiązań publicznoprawnych.

W związku z powyższym spółka wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 246 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270, dalej: p.p.s.a.) prawo pomocy w zakresie częściowym może być przyznane osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania.

Instytucja prawa pomocy stanowi wyjątek od wyrażonej w art. 199 p.p.s.a. zasady ponoszenia przez stronę kosztów postępowania związanych ze swoim udziałem w sprawie. Odstępstwo od tej zasady ma na celu zagwarantowanie prawa do sądu podmiotom, których obiektywnie nie stać na poniesienie kosztów postępowania. Zwolnienie z obowiązku ponoszenia kosztów postępowania powinno sprowadzać się więc jedynie do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w takim postępowaniu jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe (postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 października 2004 r., sygn. akt GZ 71/04, ONSA 2005, nr 1, poz. 8). Sąd zatem ocenia zasadność wniosku w dwóch aspektach – z jednej strony z uwzględnieniem wysokości obciążeń, jakie strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu, z drugiej zaś z uwzględnieniem jej możliwości finansowych (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 listopada 2005 r., sygn. akt II FZ 781/05, niepubl.).

Użyte w art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. określenie "gdy wykaże" oznacza, że to na wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa obowiązek wykazania braku możliwości poniesienia kosztów postępowania. W związku z tym strona powinna należycie uzasadnić i uprawdopodobnić okoliczności, które podaje we wniosku o przyznanie prawa pomocy.

Naczelny Sąd Administracyjny w pełni popiera argumentację sądu pierwszej instancji przedstawioną w zaskarżonym postanowieniu, uprawniającą do stwierdzenia, że strona nie uprawdopodobniła powyższych okoliczności. Rozpoznając sprawę Wojewódzki Sąd Administracyjny miał obowiązek wszechstronnie i wyczerpująco odnieść się do materiału dowodowego zebranego w sprawie, co też uczynił.

Naczelny Sąd Administracyjny, podobnie jak WSA w Opolu, zauważa, że kwoty, jakie spółka uzyskuje w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej nie pozwalają przyjąć, że skarżąca nie jest w stanie pozyskać środków na opłacenie kosztów sądowych w przedmiotowej sprawie. Biorąc pod uwagę skalę na jaką spółka prowadzi działalność gospodarczą (co szczegółowo opisano w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia), trudno jest dać wiarę twierdzeniu, że uiszczenie kosztów sądowych wpłynie w jakikolwiek sposób na kondycję finansową spółki. Niepodobna też przyjąć, że skarżąca przy wysokich przychodach i dużym majątku nie jest w stanie wygospodarować środków na pokrycie kosztów związanych ze swoim udziałem w sprawie.

Poza tym, odnosząc się do zarzutu podniesionego w zażaleniu, nawet jeśliby przyjąć, iż automaty do gier stanowiące znaczną część majątku skarżącej nie mogą zostać spieniężone z uwagi na brak popytu na tego rodzaju ruchomości, to nie oznacza, że spółka nie posiada innych składników majątku o znacznej wartości (wysokość aktywów trwałych), który to majątek może stanowić źródło pokrycia kosztów sądowych. Dlatego też zasadnie Sąd pierwszej instancji nie podzielił argumentacji spółki, że nie posiada ona możliwości uzyskania jakiegokolwiek dochodu z posiadanego majątku. Osoba prawna nie może powoływać się tylko na to, że aktualnie nie dysponuje środkami na poniesienie kosztów sądowych, ale musi także wykazać, że nie ma ich, mimo iż podjęła wszelkie niezbędne działania by zdobyć fundusze na pokrycie wydatków (postanowienie NSA z dnia 29 marca 2011 r., sygn. akt I OZ 191/11, opubl. w bazie LEX pod nr 794951).

Oceny możliwości płatniczych spółki nie zmienia również fakt, iż jest ona stroną także w innych zawisłych przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym sprawach, z czym również wiąże się obowiązek poniesienia należnych wpisów, których łączna wysokość stanowi ponad 14. 000 zł, ponieważ wszelkie wydatki znajdują pokrycie w zgromadzonym przez spółkę majątku, którego wartość wielokrotnie przewyższa łączną sumę tychże kosztów.

Wobec nie dostrzeżenia, by Sąd pierwszej instancji przy wydaniu zaskarżonego postanowienia naruszył prawo, Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a.