II FZ 894/13

Uzasadnienie

We wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia M. Sp. z o. o. w K. od kosztów sądowych w całości, pełnomocnik spółki podniósł, że spółka znajduje się w trudnej sytuacji finansowej, osiągając w minionym roku podatkowym stratę w kwocie 3.942.462,91 zł. Wskutek wprowadzenia nowych, niekorzystnych regulacji spółka ponosi znacznie większe obciążenie podatkiem od gier, co odbiło się na jej kondycji finansowej i powoduje redukcje zatrudnienia. W ubiegłym roku wskaźnik rentowności sprzedaży i kapitału własnego wykazał znaczny spadek, co może wskazywać na zagrożenie dalszego istnienia firmy. W części wniosku dotyczącej oświadczenia o majątku i dochodach pełnomocnik wykazał, iż strona skarżąca posiada środki trwałe o wartości 19.379.613,75 zł, środki pieniężne na rachunku bankowym w wysokości 1.858,38 zł, zaś wielkość kapitału zakładowego opiewa na kwotę 1.928.000,- zł. Wraz z wnioskiem pełnomocnik przedłożył kserokopie z wyciągu rachunku bankowego oraz kserokopie bilansu i rachunku zysków i strat za 2012 r.

Zarządzeniem referendarza WSA w Opolu z dnia 14 czerwca 2013 r. wezwano skarżącą do przekazania, w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania wezwania, dodatkowych informacji i dokumentów dotyczących jej kondycji finansowej tj. do przedłożenia kserokopii deklaracji podatkowej dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT) za rok podatkowy 2012, kserokopii deklaracji podatkowych dla celów opodatkowania podatkiem od towarów i usług (VAT-7) za miesiące: styczeń, luty, marzec, kwiecień i maj 2013r., wyciągów i odpisów z posiadanych rachunków bankowych, w tym kont i lokat dewizowych za ostatnie trzy miesiące.

Postanowieniem referendarza sądowego z dnia 26 lipca 2013 r. odmówiono skarżącej przyznania prawa pomocy. Na skutek sprzeciwu wniesionego od powyższego rozstrzygnięcia sprawa została poddana pod rozpoznanie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu, który postanowieniem z dnia 26 sierpnia 2013 r. odmówił skarżącej przyznania wnioskowanego uprawnienia procesowego. Sąd pierwszej instancji wskazał, że kwoty, jakie spółka uzyskuje w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej, nie pozwalają przyjąć, że podmiot ten nie jest w stanie pozyskać środków na opłacenie kosztów sądowych. Mając na uwadze skalę na jaką Spółka prowadzi działalność gospodarczą, nie do zaakceptowania jest wniosek, że uiszczenie kosztów sądowych wpłynie w jakikolwiek sposób na jej kondycję finansową. Sąd podkreślił, że z dokumentów zgromadzonych w sprawie wynika, że spółka posiadała w okresie od kwietnia do czerwca 2013 r. środki pieniężne na rachunku bieżącym, wystarczające na pokrycie kosztów sądowych.

W zażaleniu na powyższe postanowienie skarżąca zarzuciła Sądowi pierwszej instancji naruszenie art. 246 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012, poz. 270 ze zm., dalej: P.p.s.a.) poprzez uznanie, że nie zostały spełnione przesłanki do zwolnienia wnioskodawcy od kosztów sądowych i odmowę udzielenia tego zwolnienia w jakiejkolwiek części.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Na wstępie podkreślenia wymaga, że kwestia zwolnienia skarżącej od kosztów sądowych w tożsamym stanie faktycznym została już prawomocnie przesądzona przez Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniach z dnia 17 października 2013 r., sygn. akt II FZ 942-946/13. Sąd w składzie rozpoznającym niniejsze zażalenie w pełni podziela wyrażone w tych orzeczeniach stanowisko.

W powołanych wyżej rozstrzygnięciach zasadnie wskazywano bowiem, że zażalenie Spółki nie ma usprawiedliwionych podstaw, a rozstrzygnięcie WSA w Opolu odpowiada prawu, co uzasadnia oddalenie zażalenia strony. Wbrew twierdzeniom Spółki, które przedstawiła w zażaleniu, należy ocenić jako prawidłową konstatację Sądu pierwszej instancji, że nie wykazała ona, iż jej sytuacja finansowa uzasadnia przyznanie prawa pomocy.

Stosownie do art. 199 P.p.s.a., strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Przyznanie prawa pomocy, jako odstępstwo od tej zasady, będące przerzuceniem kosztów na ogół społeczeństwa, może być zastosowane jedynie w przypadkach wyjątkowych, kiedy strona wykaże w sposób jednoznaczny spełnienie przesłanek określonych w art. 246 P.p.s.a. (por. postanowienia NSA: z dnia 13 maja 2010 r., II FZ 185/10, z dnia 19 maja 2010 r., II FZ 156/10, http://orzeczenia.nsa.gov.pl/).

Oceniając zasadność przyznania wnioskodawcy prawa pomocy w zakresie częściowym na podstawie art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a., obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych, należy odnieść sytuację majątkową wnioskodawcy do wysokości kosztów, które jest on zobowiązany ponieść. Porównanie takie jest konieczne dla oceny możliwości finansowych partycypowania przez stronę w kosztach postępowania sądowoadministracyjnego na zasadzie wyrażonej w art. 199 P.p.s.a. Prawidłowo w rozpoznawanej sprawie Sąd pierwszej instancji zbadał zatem zasadność przyznania Spółce prawa pomocy w zakresie zwolnienia od obowiązku uiszczenia wpisu od skargi, zestawiając z sobą wysokość wpisu i stan majątkowy Spółki.

Naczelny Sąd Administracyjny podziela ocenę Sądu pierwszej instancji, że w świetle tak znacznych przychodów, jakie uzyskuje Spółka, a także wartości jej majątku trwałego, niedopuszczalne byłoby przyjęcie, że spełnia ona przesłanki przyznania prawa pomocy. Spółka nie wykazała, że zmaga się z groźbą niewypłacalności - przedłożone dokumenty świadczą bowiem o prowadzeniu działalności na dużą skalę, z której uzyskiwane są znaczne przychody. Spółka dysponuje majątkiem trwałym o znacznej wartości, co wynika ze złożonego przez nią oświadczenia o stanie majątkowym. Bezzasadny jest podnoszony w zażaleniu przez Spółkę argument o niemożności spieniężenia automatów do gry, bowiem nie stanowią one jedynych środków trwałych Spółki. Dokumenty zebrane w aktach sprawy wskazują, że do środków trwałych Spółki zalicza się także inne urządzenia techniczne i maszyny.

W kontekście powyższych ustalonych okoliczności należy uwzględnić, że w przypadku wnioskowania o prawo pomocy osoba prawna nie może powoływać się tylko na to, że aktualnie nie dysponuje środkami na poniesienie kosztów sądowych, ale musi także wykazać, że nie ma ich, mimo iż podjęła wszelkie niezbędne działania, by zdobyć fundusze na pokrycie wydatków (por. postanowienie NSA z dnia 29 marca 2011 r., I OZ 191/11). W rozpoznawanej sprawie trudno przyjąć, uwzględniwszy zasady logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, że Spółka, która dysponuje środkami trwałymi o tak wysokiej wartości, a ponadto regularnie dysponowała znacznymi środkami pieniężnymi na rachunku bieżącym nie jest w stanie wygospodarować kwoty 43.880 zł (wysokość wpisów we wszystkich sprawach prowadzonych przed WSA w Opolu) na pokrycie wpisów sądowych w sprawach sądowoadministracyjnych, a także innych kosztów, które ewentualnie w tym postępowaniu mogą wystąpić.

Podkreślenia wymaga, że z treści zażalenia nie wynikają żadne konkretne informacje o sytuacji finansowej Spółki, a ponadto w zasadzie nie nawiązano w nim do ww. argumentacji Sądu pierwszej instancji, która stanęła u podstaw oddalenia wniosku. Zażalenie sprowadza się do polemiki z WSA w Opolu co do braku możliwości wyzbycia się składników majątku oraz luźnych stwierdzeń o konieczności rozważenia przez Sąd realnych, a nie hipotetycznych, możliwości poniesienia opłat w postępowaniu, a także celu wymiaru sprawiedliwości. Rozważania o konsekwencjach wyzbycia się nieruchomości należy uznać za nieistotne dla rozstrzygnięcia, gdyż Sąd pierwszej instancji takich działań od Spółki nie oczekiwał.

Reasumując należy stwierdzić, że w świetle przedłożonych dokumentów zebranych w aktach sprawy na pełną aprobatę zasługuje ocena stanu faktycznego przeprowadzona przez Sąd pierwszej instancji oraz konkluzja, że Spółka nie wykazała zasadności przyznania jej prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. W związku z tym Naczelny Sąd Administracyjny zażalenie jako niezasadne oddalił na mocy art. 184 w związku z art. 197 § 2 P.p.s.a., jak w sentencji.