• II GSK 918/13 - Wyrok Nac...
  29.03.2024

II GSK 918/13

Wyrok
Naczelny Sąd Administracyjny
2013-12-17

Nietezowane

Artykuły przypisane do orzeczenia

Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.

Skład sądu

Inga Gołowska
Janusz Zajda /przewodniczący/
Maria Jagielska /sprawozdawca/

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Janusz Zajda Sędzia NSA Maria Jagielska (spr.) Sędzia del. WSA Inga Gołowska Protokolant Piotr Suchoń po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2013 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w B. z dnia 20 lutego 2013 r. sygn. akt I SA/Bd 19/13 w sprawie ze skargi P. K. na decyzję Zakład Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] października 2012 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania 1. uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w B.; 2. odstępuje od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości.

Uzasadnienie

Wyrokiem objętym skargą kasacyjną Wojewódzki Sąd Administracyjny w B. po rozpoznaniu sprawy ze skargi P. K. na decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: Zakład lub ZUS) z dnia [...] października 2012 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania o umorzenie zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek, uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję ZUS z dnia [...] sierpnia 2012 r., a także określił, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana w całości.

Przedstawiając stan sprawy Sąd I instancji wskazał, że decyzją z dnia [...] października 2009 r. ZUS Oddział w B. przeniósł na P. K. odpowiedzialność za zobowiązania z tytułu składek należnych od F. Sp. z o.o. w B.

Wnioskiem z dnia 9 listopada 2009 r. skarżący wystąpił o częściowe umorzenie należności z tytułu składek powstałych w Spółce, a którymi został obciążony jako osoba trzecia. Wniosek ten skarżący doprecyzował pismem z dnia 21 czerwca 2012 r. żądając umorzenia w całości składek wraz z odsetkami od należności z tytułu składek powstałych w Spółce, a przeniesionych na niego jako odpowiedzialnego członka zarządu firmy. Podniósł, że od kilku lat jest bezrobotny, a jego sytuacja materialna nie uległa poprawie.

Decyzją z dnia [...] sierpnia 2012 r. Zakład umorzył postępowanie w sprawie o umorzenie zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek w części finansowanej przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek uznając, że w postępowaniu brak było przedmiotu postępowania, tj. składek, które ZUS mógłby umorzyć. Sprawa o umorzenie pozostałych składek i odsetek za zwłokę została załatwiona odrębną decyzją.

Decyzją z dnia [...] października 2012 r. ZUS utrzymał w mocy decyzję z dnia [...] sierpnia 2012 r. powołując się na treść art. 28, art. 29 i art. 30 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.), dalej: u.s.u.s.

W wyniku złożonej przez P. K. skargi, Sąd I instancji orzekł na zasadzie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a oraz c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), dalej: p.p.s.a., a w uzasadnieniu wskazał na wstępie, że spór sprowadza się do rozstrzygnięcia, czy jest zgodna z prawem decyzja umarzająca postępowanie wszczęte na wniosek strony o umorzenie zaległości z tytułu składek w części finansowanej przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek (zatrudnionych pracowników).

Z treści wniosków skarżącego z dnia 23 października 2009 r., z dnia 9 listopada 2009 r. i z dnia 21 czerwca 2012 r. WSA wywiódł, że skarżący domagał się nie tylko umorzenia zaległości z tytułu składek w części finansowanej przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek (za zatrudnionych pracowników), lecz również odsetek za zwłokę. Sąd I instancji nie miał wątpliwości, że wobec tego umorzeniu – na podstawie art. 105 § 1 k.p.a. – podlegało postępowanie w części odnoszącej się do żądania umorzenia zaległości z tytułu składek, bowiem art. 30 u.s.u.s. w sposób jednoznaczny wyłącza możliwość zastosowania do nich instytucji z art. 28 i art. 29 ustawy. Rozpatrzeniu merytorycznemu natomiast należało poddać wniosek w części odnoszącej się do odsetek.

Przepis art. 28 ust. 4 u.s.u.s. stanowi, że umorzenie składek powoduje także umorzenie odsetek za zwłokę, kosztów upomnienia i dodatkowej opłaty. W istocie przepis ten rozstrzyga, że w przypadku umorzenia należności z tytułu składki, bezprzedmiotowe jest dochodzenie należności z tytułu odsetek za zwłokę oraz dodatkowej opłaty. Regulacja ta nie jest jednak przeszkodą w umarzaniu samych odsetek. Z kolei o tym, jakie należności mogą być umarzane i na jakich warunkach, stanowią przepisy art. 28 ust. 1 - ust. 3b, art. 30 i art. 32 u.s.u.s.

WSA zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 24 ust. 2 u.s.u.s. pojęciem "należności z tytułu składek" objęte są "składki oraz odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, koszty upomnienia i dodatkowa opłata". Podstawa prawna do umarzania w całości lub w części samych odsetek za zwłokę od składek, w rozumieniu art. 4 pkt 3 u.s.u.s., znajduje się w art. 28 ust. 1 i ust. 2 oraz – w przypadku składek na ubezpieczenia społeczne ubezpieczonych będących równocześnie płatnikami składek na te ubezpieczenia – w art. 28 ust. 3a tej ustawy. Przy stosowaniu wskazanych przepisów należy mieć na uwadze treść art. 30 u.s.u.s., wyłączający stosowanie art. 28 w stosunku do składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, jak również art. 32, który do składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie umorzeń nakazuje stosować odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.

Dokonanie nieprawidłowej wykładni prawa materialnego i nierozpatrzenie wniosku w zakresie żądania umorzenia samych odsetek zdaniem Sądu spowodowało, że organ nie orzekł merytorycznie w przedmiocie odsetek za zwłokę od składek i błędnie zaniechał dokonania analizy przesłanek warunkujących możliwość umorzenia tych należności. Zatem w zaskarżonej decyzji doszło do naruszenia art. 28, art. 24 ust. 2 i art. 30 u.s.u.s., które miało wpływ na wynik sprawy oraz art. 7, art. 77, art. 80, i art. 107 k.p.a. w zw. z art. 123 u.s.u.s., mogących mieć istotny wpływ na wynik postępowania.

W ponownie prowadzonym postępowaniu Sąd I instancji zobowiązał ZUS do umorzenia postępowania wyłącznie w części odnoszącej się do wniosku strony skarżącej o umorzenie zaległości z tytułu składek w części finansowanej przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek oraz przeprowadzenia ustaleń faktycznych niezbędnych do rozstrzygnięcia sprawy w tej części wniosku, która odnosi się do umorzenia samych odsetek od ww. składek.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł ZUS zaskarżając to orzeczenie w całości, wnosząc o jego uchylenie w całości i zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Wyrokowi, na podstawie art. 174 pkt 2 p.p.s.a., zarzucił naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy tj.:

1) art. 3 § 1 w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) p.p.s.a. poprzez niewłaściwą kontrolę legalności zaskarżonej decyzji i błędne przyjęcie, że organ dokonał nieprawidłowej wykładni prawa materialnego w zakresie zasad umarzania należności składkowych, tj. art. 24 ust. 2, art. 28 i art. 30 u.s.u.s. i nie rozpatrzył wniosku P. K. w zakresie żądania umorzenia odsetek od należności składkowych i zaniechał dokonania analizy przesłanek warunkujących możliwość umorzenia tych należności, podczas gdy organ orzekł merytorycznie w zakresie żądania umorzenia odsetek od nieopłaconych należności z tytułu składek w odrębnej decyzji z dnia [...] sierpnia 2012 r., znak [...] i utrzymującej ją w mocy decyzji z dnia [...] stycznia 2012 r., znak [...], która następnie była przedmiotem skargi do WSA w B. i jego rozstrzygnięcia z dnia 13 lutego 2013 r., sygn. akt I SA/Bd 20/13, co w efekcie doprowadziło do podjęcia w niniejszej sprawie błędnego rozstrzygnięcia o uchyleniu zaskarżonej decyzji i decyzji ją poprzedzającej;

2) art. 3 § 2 pkt 1 i art. 134 § 1 p.p.s.a. poprzez przekroczenie granic rozpoznania danej sprawy polegające na odniesieniu się do wniosku P. K. o umorzenie odsetek od należności składkowych, podczas gdy przedmiotem zaskarżonej decyzji była wyłącznie kwestia umorzenia należności z tytułu składek w części finansowanej przez ubezpieczonych, a w zakresie żądania umorzenia odsetek za zwłokę od wszystkich należności składkowych organ orzekł w odrębnej decyzji z dnia [...] sierpnia 2012 r., znak [...] i utrzymującej ją w mocy decyzji z dnia [...] stycznia 2012 r., znak [...].

W odpowiedzi na skargę kasacyjną P. K. wniósł o oddalenie skargi kasacyjnej w całości.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna podlega uwzględnieniu.

W świetle zrelacjonowanego przez Sąd I instancji stanu faktycznego oraz twierdzeń organu, należało uznać, iż zarzut skargi kasacyjnej oparty na podstawie wskazanej w art. 174 pkt 2 p.p.s.a. należało uznać za usprawiedliwiony.

W pierwszym rzędzie należy wskazać, że nie jest sporne, że skarżący domagał się umorzenia całości należności z tytułu składek powstałych w F. Sp. z o.o. w B., którymi został obciążony jako osoba trzecia.

Należy podkreślić, że dokonana przez Sąd I instancji wykładnia przepisów art. 24 ust. 2, art. 28 i 30 nie budzi wątpliwości i znajduje pełne oparcie w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego. Jak prawidłowo zatem wyjaśnił Sąd I instancji, przez należności z tytułu składek należy rozumieć same składki, odsetki za zwłokę, koszty upomnień, koszty egzekucyjne i dodatkową opłatę, a powyższe wynika z treści art. 24 ust. 2 u.s.u.s. W związku z tym, zgodnie z art. 28 ust. 1 cyt. ustawy, umorzeniu w całości lub w części mogą podlegać wszystkie rodzaju należności z tytułu składek, o których mowa w art. 24 ust. 2 – także odsetki. Za prawidłowe należy również uznać rozumowanie Sądu, z którego wynika konieczność rozróżnienia należności z tytułu składek od samych składek; tylko w odniesieniu do składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami do składek nie stosuje się art. 28 i 29 u.s.u.s. co wynika z art. 30 tej ustawy.

Wadliwość procesowa, której dopatrzył się Sąd I instancji i która zaważyła na wyniku sprawy, polegała na tym, że jak stwierdził WSA, organ nie orzekł o całości zgłoszonego przez P. K. żądania. Zakład, na zasadzie art. 105 § 1 k.p.a., umorzył postępowanie wyłącznie w odniesieniu do składek za pracowników, uznając że brak jest podstawy prawnej tego rodzaju żądania, a nie odniósł się do umorzenia odsetek, czego również domagał się skarżący.

W świetle ustaleń dotyczących rozpatrywanej sprawy, jakie zaaprobował Sąd I instancji, tego rodzaju ocena budzi wątpliwości. WSA relacjonując stan faktyczny jednoznacznie przecież stwierdził, że sprawa o umorzenie pozostałych składek oraz odsetek za zwłokę załatwiona została odrębną decyzją. Ten argument podnosi składający skargę kasacyjną utrzymując, iż decyzja ta była również przedmiotem kontroli sądowej i stanowiła inną niż rozpoznawana przez Sąd I instancji sprawę. Inaczej też niż to wynika z uzasadnienia z kontrolowanego kasacyjnie orzeczenia, w treści zaskarżonej decyzji brak jest twierdzeń co do tego, że przepis art. 28 ust. 4 u.s.u.s. stanowi przeszkodę w umarzaniu odsetek. Organ rzeczywiście nie zajął w zaskarżonej decyzji stanowiska co do wniosku o umorzenie odsetek, ale wszakże – co Sądowi I instancji było wiadome – wniosek skarżącego załatwiony został dwiema decyzjami, z których decyzja nr [...] (utrzymana w mocy decyzją nr [...] z dnia [...] października 2012 r.) rozstrzygała merytorycznie w przedmiocie umorzenia należności z tytułu składek, odmawiając ich umorzenia; odmowa dotyczyła również odsetek za zwłokę, a decyzja kontrolowana przez WSA dotyczyła umorzenia na podstawie art. 105 § 1 k.p.a. postępowania o umorzenie zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek w części dotyczącej składek za pracowników.

Sąd I instancji, uzasadniając orzeczenie, pominął okoliczności przedstawione przezeń w stanie faktycznym wskazujące na dwutorowe załatwienie wniosku skarżącego dwiema decyzjami, z czego jedna, jak twierdzi organ, załatwiała kwestię umorzenia tych należności z tytułu składek, których ewentualne umorzenie było dopuszczalne. Dodatkowo wskazać należy, że uchylając decyzję zaskarżoną oraz decyzję utrzymaną nią w mocy WSA błędnie przywołał numer decyzji poprzedzającej zaskarżone rozstrzygnięcie, co może w jakimś stopniu wyjaśnia przywoływanie poglądu organu niewypowiedzianego w decyzji poddanej kontroli.

Powyższy stan rzeczy przemawia za uchyleniem zaskarżonego wyroku ze względu na nie w pełni prawidłowe wykonanie kontroli sądowej zaskarżonego rozstrzygnięcia. Rozpoznając sprawę ponownie Sąd rozważy podnoszoną przez organ o dostrzeżoną przez Sąd okoliczność załatwienia wniosku skarżącego w części dotyczącej odsetek za zwłokę i oceni, czy wniosek skarżącego został załatwiony w sposób zupełny, ponieważ tylko ta kwestia była przedmiotem skargi kasacyjnej i waży na wyniku sprawy.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 185 § 1 p.p.s.a. orzeczono jak w sentencji. O kosztach postępowania orzeczono na zasadzie art. 207 § 2 p.p.s.a.

Szukaj: Filtry
Ładowanie ...