IPPB2/436-472/10-2/AF

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 24.11.2010 r. (data wpływu 08.12.2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania zachowku - jest prawidłowe.

Uzasadnienie

W dniu 08.12.2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania zachowku.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Dnia 16.08.2002 r. zmarł dziadek Wnioskodawcy pozostawiając testament, w którym do całości spadku powołał swojego kuzyna. Testament wyłączył od dziedziczenia zstępnych spadkodawcy, czyli dwóch synów, którzy dziedziczyliby spadek po ojcu po 1/2 każdy z nich. Wobec tego jeden syn i wnuki (jeden z synów odrzucił spadek i w jego miejsce wstąpiły dzieci, czyli wnuki spadkodawcy) wystąpili z roszczeniem o wypłatę zachowku, syn w wysokości 1/2 i wnuki 2/3 majątku, który przypadałby im na mocy dziedziczenia ustawowego. W kwietniu 2005 r. wobec odmowy dobrowolnej wypłaty zachowku przez spadkobiercę testamentowego został wytoczony proces sądowy o jego wypłatę.

Proces zakończył się prawomocnym wyrokiem 28.10.2010 r., gdzie Sąd zasądził na rzecz spadkobierców ustawowych zachowek. Ponieważ nadal spadkobierca testamentowy nie wypłacił zachowku dla uzyskania zasądzonych kwot będzie prowadzone postępowanie egzekucyjne.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w świetle art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn Wnioskodawca zobowiązany jest do uiszczenia podatku od wypłaconego zachowku...

Zdaniem Wnioskodawcy:

Zgodnie z literalnym brzmieniem art. 4a w związku z art. 6 ust. 1 pkt 2a ww. ustawy, biorąc pod uwagę fakt, że obowiązek podatkowy powstaje z dniem wypłacenia zachowku, czyli po 1 stycznia 2007 r., a więc pod rządami nowego brzmienia ustawy o podatku od spadków i darowizn, zdaniem Wnioskodawcy, jest on zwolniony od podatku. Prawo do zachowku Wnioskodawca nabył dopiero z chwilą prawomocnego wyroku, czyli z dniem 28.10.2010 r. Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24.02.1999 r. III SA 7642/98 zachowku, nie można utożsamiać ze spadkiem, tym bardziej, że zgodnie z wolą spadkodawcy osoby uprawnione do zachowku nie zostały powołane do spadku. Zachowek stanowi więc pewną rekompensatę z tego tytułu, że osoba nie została spadkobiercą po zmarłym. Wyrażenie „otwarcie spadku” (śmierć spadkodawcy) jest terminem techniczno-prawnym, który oznacza zespół skutków w sferze prawa podatkowego, jakie następuje z chwilą śmierci spadkodawcy. Teoretycznie stan rzeczy istniejących w chwili otwarcia spadku decyduje o osobach uprawnionych do zachowku. Jednakże, jako osoba uprawniona do zachowku, Wnioskodawca nie nabywa praw do majątku spadkowego, a jedynie roszczenie do osób uznanych za spadkobierców o wypłatę kwoty zachowku. Ponadto w toku postępowania sądowego (w procesie o zachowek) może się okazać, że strona pozwana udowodni niezgodność Wnioskodawcy i stosownie do treści art. 928 K.c. lub udokumentuje poczynione na rzecz Wnioskodawcy darowizny na taką kwotę, wtedy Sąd nie przyzna jej żadnych praw majątkowych, gdyż darowizny przewyższają kwotę zachowku. W dniu śmierci spadkodawcy Wnioskodawca nie wszedł w prawa majątkowe po spadkodawcy, a jedynie otworzyła mu się możliwość wystąpienia o rekompensatę z powodu wykluczenia testamentem ze spadku.

Do chwili sporządzenia niniejszego zapytania spadkobierca testamentowy nie wypłacił na rzecz Wnioskodawcy żadnej kwoty tytułem zachowku zasądzonego na mocy wyroku z 28.10.2010 r. Wobec tego prawo do zachowku powstało po 01.01.2007 r. a stosownie do treści art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn wprost mówi, że zwalnia się od podatku nabycie własności lub praw majątkowych w przypadku zgłoszenia do urzędu skarbowego tego faktu w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Natomiast art. 6 ust. 1 pkt 2a ww. ustawy wyraźnie mówi, że obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu zachowku z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. Nr 93, poz. 768) podatkowi od spadków i darowizn, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego;

darowizny, polecenia darczyńcy;

zasiedzenia;

nieodpłatnego zniesienia współwłasności;

zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;

nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci.

W myśl art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 2a obowiązek podatkowy przy nabyciu tytułem zachowku powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części.

Zgodnie z przepisami Księgi IV ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) osoby uprawnione do zachowku nie nabywają własności rzeczy lub praw majątkowych, wynikających z ww. prawa, z chwilą otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy).

Moment śmierci spadkodawcy nie oznacza zatem równoczesnego przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych na inne podmioty tytułem zachowku. Przeniesienie takie następuje z chwilą wykonania tego prawa przez spadkobierców na rzecz osób uprawnionych.

Nabycie własności rzeczy i praw majątkowych tytułem zachowku następuje z chwilą wykonania tego prawa.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że dnia 16.08.2002 r. zmarł dziadek Wnioskodawcy pozostawiając testament, w którym do całości spadku powołał swojego kuzyna. Testament wyłączył od dziedziczenia zstępnych spadkodawcy, czyli dwóch synów, którzy dziedziczyliby spadek po ojcu po 1/2 każdy z nich. Wobec tego jeden syn i wnuki (jeden z synów odrzucił spadek i w jego miejsce wstąpiły dzieci, czyli wnuki spadkodawcy) wystąpili z roszczeniem o wypłatę zachowku, syn w wysokości 1/2 i wnuki 2/3 majątku, który przypadałby im na mocy dziedziczenia ustawowego. W kwietniu 2005 r. wobec odmowy dobrowolnej wypłaty zachowku przez spadkobiercę testamentowego został wytoczony proces sądowy o jego wypłatę. Proces zakończył się prawomocnym wyrokiem 28.10.2010 r., gdzie Sąd zasądził na rzecz spadkobierców ustawowych zachowek. Ponieważ nadal spadkobierca testamentowy nie wypłacił zachowku dla uzyskania zasądzonych kwot będzie prowadzone postępowanie egzekucyjne.

Wnioskodawca wskazał, iż do chwili sporządzenia niniejszego zapytania spadkobierca testamentowy nie wypłacił na rzecz Wnioskodawcy żadnej kwoty tytułem zachowku zasądzonego na mocy wyroku z 28.10.2010 r.

Stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629) przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2007 r. stosuje się do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło po 31 grudnia 2006 r.

Według art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9.637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej. W myśl art. 14 ust. 2 ww. ustawy zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

Zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz

udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Wyżej wymienione zwolnienie stosuje się, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium takiego państwa.

Reasumując, należy stwierdzić, iż w przypadku wypłaty zachowku Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do zapłaty podatku od spadków i darowizn, ponieważ może skorzystać ze zwolnienia od podatku, na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, pod warunkiem spełnienia wszystkich wymienionych w tym przepisie warunków.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistniałego zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.