PO 4/BA-722-1262/95

Odpowiadając na pismo z 22.12.1995 r., L.dz. 2686, Ministerstwo Finansów wyjaśnia.

Stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a i ust. 2 pkt 1 ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 1993 r. Nr 106, poz. 482 ze zm.) za koszty uzyskania przychodów uznaje się wierzytelności odpisane jako nieściągalne, które uprzednio zostały zarachowane jako przychody należne i których nieściągalność została udokumentowana postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadającym stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego. Jak z powyższego wynika, aby uznać określoną wierzytelność za koszt uzyskania przychodów musi mieć miejsce stwierdzenie jej nieściągalności poprzez udokumentowanie postanowieniem o nieściągalności, wydanym przez organ postępowania egzekucyjnego. Z treści powyższego postanowienia powinien wynikać fakt braku majątku dłużnika, z którego można by uzyskać zaspokojenie określonej wierzytelności.

Jak z pisma wynika Spółka, na podstawie art. 913 § 2 KPC zwróciła się do sądu z zadaniem wyjawienia majątku jeszcze przed wszczęciem egzekucji. W wyniku złożonego przed sądem wykazu okazało się, iż dłużnik nie dysponuje majątkiem, z którego można by dochodzić roszczeń wierzyciela. Jednakże Spółka powinna wystąpić z wnioskiem o wszczęcie egzekucji podając, iż dłużnik nie dysponuje majątkiem, z którego można by przeprowadzić egzekucję.

Wszczęta na wniosek wierzyciela egzekucja, w myśl art. 824 § 1 pkt 3 KPC zostanie umorzona. Zgodnie bowiem z powołanym przepisem postępowanie egzekucyjne umarza się w całości lub części z urzędu, jeżeli jest oczywiste, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych.

W związku z powyższym dopiero wydanie postanowienia o umorzeniu postępowania z przyczyny wskazanej w art. 824 § 1 pkt 3 KPC będzie podstawą do uznania wierzytelności objętej postanowieniem za koszt uzyskania przychodu w oparciu o art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a.

Wykładnia celowościowa powyższego artykułu prowadzi bowiem do wniosku, iż nie jest konieczne użycie określenia "postanowienie o nieściągalności", jeżeli z treści postanowienia wyraźnie wynika, iż nie istnieje majątek, z którego wierzyciel mógłby zaspokoić swoje roszczenie. Reasumując, wyjawienie majątku dłużnika, z którego wynika, iż wierzytelność nie zostanie zaspokojona nie daje podatnikowi prawa do zaliczenia w koszty uzyskania przychodów tej wierzytelności. Koniecznym jest zatem wszczęcie egzekucji i dopiero jeśli zostanie wydane postanowienie o nieściągalności (np. postanowienie o umoczeniu egzekucji na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 KPC) wierzytelność, która uprzednio została zarachowana jako przychód należny, zostanie uznana za koszt uzyskania przychodów.